Οι μεταρρυθμίσεις αποδίδουν
Θυμάστε την κρίση της Ευρωζώνης; Σε μεγάλο βαθμό, η Ευρώπη τα είχε καταφέρει καλά στο τέλος. Οι τρεις από τις πέντε χώρες που είχαν αναγκαστεί να ζητήσουν εξωτερική οικονομική βοήθεια –η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Κύπρος– συγκαταλέγονται σήμερα μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων οικονομιών της Ευρωζώνης. Μεταρρύθμισαν την οικονομία τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προσελκύουν και πάλι επενδύσεις από το εξωτερικό. Μια χώρα, η Ελλάδα, είχε πέσει θύμα σημαντικού πολιτικού ατυχήματος όταν η άνοδος στην εξουσία ενός ριζοσπαστικού αριστερού κόμματος στις αρχές του 2015 είχε διακόψει την ανάπτυξη της οικονομίας που είχε αρχίσει το 2014, πυροδοτώντας μεγάλη φυγή κεφαλαίων και σπρώχνοντας την Ελλάδα ξανά στην ύφεση. Η πέμπτη χώρα, η Πορτογαλία, είχε πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο μέχρι το 2014, ωστόσο πληρώνει σήμερα το τίμημα για την ακύρωση ορισμένων μεταρρυθμίσεων.
Εχοντας εφαρμόσει με αποφασιστικότητα μεταρρυθμίσεις και έχοντας σταθεροποιήσει επαρκώς το τραπεζικό της σύστημα, η Ισπανία πέρασε το σημείο καμπής το 2013. Οι επενδύσεις αυξάνονται με ταχύ ρυθμό, υποστηρίζοντας ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά σχεδόν 3% και αύξηση της απασχόλησης. Ακόμη και αν η συμμαχία συντηρητικών-φιλελευθέρων δεν κερδίσει ψήφο εμπιστοσύνης τον Σεπτέμβριο, μια τρίτη εκλογική αναμέτρηση δεν θα έφερνε ριζοσπαστικές αντιμεταρρυθμιστικές δυνάμεις στην εξουσία, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Παρά το πολιτικό αδιέξοδο, η Ισπανία φαίνεται ότι θα παραμείνει στον σωστό δρόμο.
Η Πορτογαλία είχε ανοδική τρο- χιά όταν είχε βγει από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής τον Ιούνιο του 2014. Οι επενδύσεις είχαν αρχίσει να αυξάνονται σημαντικά, όπως και στην Ισπανία, όμως έχουν αρχίσει να επιβραδύνονται σημαντικά από τις αρχές του 2015. Εν μέρει αυτό οφείλεται σε κακοτυχία. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου έχει πλήξει σκληρά την Αγκόλα, η οποία μέχρι τα τέλη του 2014 αποτελούσε την τέταρτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Πορτογαλίας. Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα προέρχεται από την ίδια την Πορτογαλία. Η σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας που ανέλαβε την εξουσία τον Νοέμβριο του 2015 έχει αντιστρέψει ορισμένες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αυξάνοντας τον κατώτατο μισθό και τις ημέρες δημόσιας αργίας. Για μια χώρα με υψηλή ανεργία, αυτός είναι ένας τρόπος να αποτρέψεις αντί να προσελκύσεις επενδύσεις. Αφότου η Πορτογαλία εμφάνισε ανάπτυξη 0,2% το δεύτερο τρίμηνο του έτους, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS προειδοποίησε ότι ίσως να εξετάσει ξανά την αξιολόγηση της χώρας στην επόμενη έκθεσή της στις 21 Οκτωβρίου. Μια υποβάθμιση από την DBRS, τον τελευταίο οίκο που εξακολουθεί να τοποθετεί τα πορτογαλικά κρατικά ομόλογα στην «επενδυτική βαθμίδα» θα οδηγούσε σε αποκλεισμό της Πορτογαλίας από την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Εξακολουθούμε να εκτιμούμε ότι αυτό δεν θα συμβεί, ωστόσο ο κίνδυνος είναι σοβαρός. Αν σημειωνόταν μαζικό ξεπούλημα των πορτογαλικών ομολόγων έπειτα από πιστοληπτική υποβάθμιση, η Πορτογαλία θα μπορούσε να αναγκαστεί να ζητήσει και πάλι οικονομική βοήθεια, πιθανότατα με τη μορφή ενισχυμένης γραμμής πίστωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Καθώς οι Πορτογάλοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό το ευρώ και καθώς η ΕΚΤ έχει καταφέρει να περιορίσει τον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης, η Πορτογαλία δεν θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νέα κρίση στην Ευρωζώνη.
Ισπανία, Ιρλανδία και Κύπρος συγκαταλέγονται πλέον μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων οικονομιών της Ευρωζώνης.