Η μεγάλη φυγή των τραπεζών από τα Βαλκάνια
Κάτω από το μισό έχει περιοριστεί η παρουσία των ελληνικών ιδρυμάτων στη ΝΑ Ευρώπη
Η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση και η λήψη κρατικής βοήθειας για δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια οδηγούν στη δραστική μείωση της παρουσίας των εγχώριων τραπεζών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τερματίζοντας έτσι την υπερφιλόδοξη επέκτασή τους στο εξωτερικό.
Οι εγχώριες τράπεζες έχουν αποχωρήσει από μεγάλες αγορές όπως της Τουρκίας, της Πολωνίας και της Ουκρανίας και έχουν συρρικνώσει δραστικά τα μεγέθη τους στις περισσότερες ξένες αγορές που δραστηριοποιούνται. Σε σχέση με το τέλος του 2008, οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι έχουν, κυρίως μέσω πωλήσεων θυγατρικών, περιορίσει το προσωπικό τους στο εξωτερικό κατά 26.200 εργαζομένους, ενώ το δίκτυο καταστημάτων έχει μειωθεί κατά σχεδόν 2.000 σημεία! Αναλυτικότερα, στο τέλος του 2008 οι εγχώριες τράπεζες διατηρούσαν σε 15 χώρες του εξωτερικού προσωπικό 48.700 ατόμων και δίκτυο καταστημάτων 3.560 σημείων. Σήμερα απασχολούν λιγότερο από τους μισούς, συνολικά 22.500 άτομα, ενώ το δίκτυο καταστημάτων έχει συρρικνωθεί στα 1.600 σημεία.
Τα υπόλοιπα δανείων που έχουν χορηγήσει σε χώρες του εξωτερικού έχει μειωθεί κατά 51,6% και διαμορφώνονται σήμερα στα 27,4 δισ. ευρώ από 56,5 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2010. Καθοριστική ήταν η αποχώρηση από τις αγορές της Τουρκίας και της Πολωνίας που αντιπροσώπευαν το 36% της διεθνούς παρουσίας των εγχώριων τραπεζών, ενώ κατά επιπλέον 21% έχουν μειωθεί τα υπόλοιπα δανείων στις χώρες που παραμένουν.
Ετσι, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος «οι διεθνείς δραστηριότητες των ελληνικών τραπεζών αναμένεται να διαδραματίσουν εφεξής ελάσσονα ρόλο στη δια- μόρφωση των συνολικών τους μεγεθών». Η απώλεια των Βαλκανίων, στα οποία οι εγχώριες τράπεζες επένδυσαν μεγάλα κεφάλαια, πολύ χρόνο και ακόμα περισσότερη ενέργεια, είναι αποτέλεσμα της πολυετούς κρίσης και των ανακεφαλαιοποιήσεων. Η διάσωση των τραπεζών με κρατικό χρήμα, και μάλιστα δύο φορές, οδήγησε σε επώδυνες αποφάσεις, καθώς η Κομισιόν επέβαλε την αποχώρηση από ξένες αγορές. Η μείωση των διεθνών δραστηριοτήτων αποτελούσε προϋπόθεση για την έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης και τη χορήγηση της κρατικής βοήθειας.
Θα μπορούσαν να διασωθούν οι θέσεις και οι επενδύσεις των εγχώριων τραπεζών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη; Σε μεγάλο βαθμό ναι, επισημαίνουν στελέχη τραπεζών, αρκεί να είχε αντιμετωπιστεί η κρίση έγκαιρα και αποτελεσματικά. Ομως αυτό δεν έγινε. Το αδιέξοδο του 2009 έφερε το πρώτο μνημόνιο, ωστόσο ακολούθησαν άλλα δύο μνημόνια εξαιτίας της δημαγωγίας και της πολιτικής αστάθειας.
Κάθε ανακεφαλαιοποίηση έθετε τις διοικήσεις των τραπεζών αντιμέτωπες με ολοένα και πιο δύσκολες αποφάσεις. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Finansbank, θυγατρικής μέχρι πρόσφατα της Εθνικής στην Τουρκία. Αν και οι πιστωτές πίεζαν για την πώληση της Finansbank από το 2013, η διοίκηση της ΕΤΕ απέκρουε τις πιέσεις και είχε πετύχει να διατηρήσει την πλειοψηφία των μετοχών της, ενώ θα πουλούσε σταδιακά το 40% της τουρκικής τράπεζας. Η προσπάθεια διατήρησης της θυγατρικής στην Τουρκία τερματίστηκε με την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, που υποχρεώθηκαν οι τράπεζες μετά τη μεγάλη περιπέτεια του 2015. Για τη λήψη νέας κρατικής βοήθειας η διοίκηση της ΕΤΕ αναγκάστηκε να συμφωνήσει στην πώληση του συνόλου των μετοχών της Finansbank συναλλαγή που ολοκληρώθηκε πρόσφατα.
Σε σχέση με το τέλος του 2008, οι τράπεζες έχουν περιορίσει το προσωπικό τους στο εξωτερικό κατά 26.200 εργαζομένους, ενώ το δίκτυο καταστημάτων έχει μειωθεί κατά 2.000 σημεία.