Μια τράπεζα που «έκαιγε» λεφτά, κατέρρεε και ξεχνούσε... δάνεια

Μεγάλα δάνεια σε ημιπτωχευμένες εταιρείες. Αδικαιολόγητες αυξήσεις πιστοδοτικών ορίων και δανείων την ώρα που οι καταθέσεις φυλλορροούσαν. Ανεπάρκεια διοικητικών στελεχών. Σύγκρουση συμφερόντων. Απουσία κανόνων: παρόμοιες εγγυήσεις πελατών αποτιμώντο εντελώς διαφορετικά. Δάνεια με επιτόκια κάτω του κόστους. «Κόκκινα» δάνεια «ξεχασμένα» σε συρτάρια υποκαταστημάτων. Κενά ασφαλείας στα πληροφοριακά συστήματα. Μη καταγραφή πρόσβασης στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων: στελέχη έμπαιναν και άλλαζαν στοιχεία χωρίς να καταγράφεται.

Αυτά είναι ορισμένα από τα 36 ευρήματα–φωτιά που περιλαμβάνονται στο πόρισμα του ελέγχου του SSM και της Τράπεζας της Ελλάδος για την Attica Bank. Ολα αυτά μαζί με το όργιο κακοδιαχείρισης, που διογκώθηκε βαθμιαία μετά την απόκτηση του ελέγχου της τράπεζας από το ΤΣΜΕΔΕ το 1997, παραπέμπουν όχι σε τραπεζικό οργανισμό αλλά σε μια τράπεζα «σουρωτήρι».

Μόλις λίγα χρόνια πριν, το μηχανογραφικό της τράπεζας κατέρρευσε για μία εβδομάδα με κίνδυνο να χαθούν οριστικά κρίσιμα στοιχεία από τη βάση δεδομένων, και μόνο από τύχη η τράπεζα απέφυγε την καταστροφή. Ο οικονομικός διευθυντής και εκτελεστικό μέλους του Δ.Σ. αποκαλύφθηκε ότι είχε πλαστογραφήσει το πτυχίο του (παραιτήθηκε το 2014). Παρά τα ευρήματα και τις σχετικές πιέσεις της ΤτΕ, στελέχη διαχείρισης κινδύνων και χορηγήσεων δανείων παρέμεναν αμετακίνητα.

Πώς κατάφερε αυτό το οικοδόμημα να μείνει όρθιο; «Καίγοντας λεφτά» και συγκεκριμένα αυτά του Ταμείου των μηχανικών. Το ΤΣΜΕΔΕ έχει επενδύσει, από το 1997 μέχρι σήμερα, στην Attica Bank 810 εκατ. ευρώ, η τρέχουσα αξία των οποίων διαμορφώνεται στα... 51 εκατ. Και γιατί δεν αντέδρασε κανένας; Πιθανότατα λόγω μιας εξόφθαλμης σύγκρουσης συμφερόντων: ο άνθρωπος που διοικούσε την τράπεζα και ο άνθρωπος που έλεγχε τη διοίκηση της τράπεζας εκπροσωπώντας τον μέτοχο (μηχανικούς) ήταν το ίδιο πρόσωπο: ο κ. Ιωάννης Γαμβρίλης.

Γύρω από την Τράπεζα Αττικής συσπειρώθηκαν διάφορες μικρές και με- γάλες ομάδες συμφερόντων. Οι διοικητικές και άλλες αμοιβές πολλαπλασιάστηκαν, με την τράπεζα να αμείβει άμεσα και έμμεσα πολιτικά πρόσωπα (ή άτομα που συνδέονταν με πολιτικούς) από όλο το πολιτικό φάσμα. Παράλληλα προχώρησε σε χορηγήσεις δανείων στα κόμματα και κυρίως στην ικανοποίηση κάθε ρουσφετιού, προκειμένου να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Κυρίως το ΠΑΣΟΚ, αλλά και η Ν.Δ., έχουν μεγάλες ευθύνες για την κατάσταση στην τράπεζα. Εν πολλοίς μετατράπηκε σε ένα παραμάγαζο καλά δικτυωμένων μηχανικών και άλλων «φίλιων» δυνάμεων.

Τα γενικά διοικητικά έξοδα της τράπεζας από 11 εκατ. το 1999 εκτοξεύτηκαν στα 35 εκατ. το 2006 και στα 45 εκατ. το 2013, με την τράπεζα να διοχετεύει κάθε χρόνο πολλά χρήματα σε συμβούλους, συνδικαλιστές, συμβουλευτικές εταιρείες. Το 2013 μόνο οι δαπάνες προσωπικού και τα έξοδα διοίκησης ξεπερνούσαν κατά 50 εκατ. ευρώ το σύνολο των εσόδων της τράπεζας! Η τράπεζα «φλέρταρε» με την καταστροφή και στις αρχές του 2013 οι έλεγχοι εντάθηκαν. Το καλοκαίρι του 2013 η Διεύθυνση Εποπτείας της ΤτΕ έστειλε αυστηρή επιστολή για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων. Και κάπου εδώ μπήκε λίγο φρένο. Οι δαπάνες το 2014 μειώθηκαν όπως και οι χορηγήσεις δανείων.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το φθινόπωρο του 2014, πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη στην ΤτΕ με τη συμμετοχή του διοικητή Γιάννη Στουρνάρα, των επιτελών της Διεύθυνσης Εποπτείας, του προέδρου του ΤΕΕ Χρήστου Σπρίντζη, του εκτελεστικού προέδρου της Attica Bank Ιω. Γαμβρίλη, όπου τους παραδόθηκαν τα ευρήματα μεγάλου ελέγχου της ΤτΕ (που είχε ξεκινήσει επί Γ. Προβόπουλου). Οι επόπτες παρουσίασαν το πόρισμα και ξεκαθάρισαν ότι αν δεν υπάρξει συμμόρφωση οι φάκελοι θα πήγαιναν στις εισαγγελικές αρχές. Διοίκηση και μέτοχοι δεσμεύτηκαν να πράξουν τα δέοντα. Λίγο μετά ο κ. Γαμβρίλης παραιτήθηκε από εκτελεστικός πρόεδρος.

Το πάρτι αρχίζει ξανά

Ωστόσο δεν έγινε τίποτα. Στο τέλος του 2014 η χώρα είχε ήδη μπει σε προεκλογική περίοδο και η διαφαινόμενη πολιτική αλλαγή, με την αναρρίχηση του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, φάνηκε να δημιουργεί μια χρυσή ευκαιρία, για τη διάσωση του «συστήματος» Attica Bank. Το 2015, με τη νέα κυβέρνηση η οποία βάδιζε με ακλόνητη αισιοδοξία να ανατρέψει τα πάντα, η ΤτΕ απέφυγε να ανοίξει μέτωπο. Οι μηχανές της τράπεζας μπήκαν και πάλι μπροστά: από 31.12.2014 έως 31.03.2016 προχώρησε σε χορηγήσεις δανείων άνω των 400 εκατ. (κυρίως σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους) τη στιγμή που η καταθετική βάση της τράπεζας κατέρρεε – χάνοντας πάνω από 1,2 δισ. ευρώ καταθέσεις.

Μεταξύ των πλέον χαρακτηριστικών περιπτώσεων αμφιλεγόμενων χορηγήσεων περιλαμβάνεται η τεχνική εταιρεία «Τοξότης Α.Ε.», συμφερόντων του κ. Χρ. Καλογρίτσα. Η «Τοξότης» είχε αξιολόγηση G από την ICAP (την 9η χειρότερη στη δεκάβαθμη κλίμακα αξιολόγησης) και δεν δικαιούνταν χρηματοδότηση, ωστόσο οι υπεύθυνοι της Attica έλυσαν χωρίς δυσκολία το πρόβλημα: αγνόησαν το G και δεν το περιέλαβαν στον φάκελο. Επιπλέον, παρά τα capital controls, η τράπεζα προχώρησε σε μεγάλη αύξηση των ορίων χρηματοδότησης: από 10 εκατ. τον Απρίλιο του ’15 το όριο πενταπλασιάστηκε στα 50 εκατ. και λίγες ημέρες μετά διπλασιάστηκε στα 100 εκατ. ευρώ! Η δανειοδότηση έγινε χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία ώστε η τράπεζα να εκτιμήσει την οικονομική κατάσταση της εταιρείας.

Το 2015 εγκρίθηκαν 39 διευκολύνσεις, κάτι που κανονικά θα έπρεπε να προκαλέσει την επαναξιολόγηση της «Τοξότης». Ακόμη, το δάνειο χορηγήθηκε με επιτόκιο euribor +2,6% αισθητά χαμηλότερο σε σχέση με την πολιτική τιμολογήσεων της τράπεζας. Συνολικά το 2015, ενώ τράπεζες και οικονομία βρίσκονταν σε τροχιά ελεύθερης πτώσης, χορηγήθηκαν στην «Τοξότης» δάνεια 50,5 εκατ. Από αυτά τα 20 εκατ. δόθηκαν τον Μάιο ’15 και επιπλέον 19,5 εκατ. τον Νοέμβριο 2015.

36 ευρήματα «φωτιά» περιλαμβάνονται στο πόρισμα του ελέγχου του SSM και της ΤτΕ για την Attica.