Η Κλίντον, ο Τραμπ και το σπίτι μας
Για εμάς στον υπόλοιπο κόσμο, οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ είναι σαν να παρακολουθούμε μια διένεξη στην τηλεόραση γνωρίζοντας ότι το αποτέλεσμά της μπορεί να γκρεμίσει και το δικό μας σπίτι. Τώρα που η εκστρατεία μπαίνει στην τελική ευθεία, με την πρώτη από τρεις αναμετρήσεις μεταξύ Χίλαρι Κλίντον και Ντόναλντ Τραμπ σε ζωντανή μετάδοση αύριο, το θέαμα είναι συναρπαστικό και προκαλεί παγκόσμια αγωνία. Οι εκλογές του Νοεμβρίου θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό πώς θα εξελιχθεί ο κόσμος μας και ακόμη δεν έχουμε σαφή ένδειξη για το ποιος από τους δύο διεκδικητές έχει τις περισσότερες ελπίδες να κερδίσει.
Ετσι, ο ήδη ταραγμένος κόσμος φαίνεται ακόμη πιο ασταθής. Επειδή η κ. Κλίντον και ο κ. Τραμπ είναι δύο εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι και ο καθένας θα μπορούσε να αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στον υπόλοιπο κόσμο. Το κοινό τους στοιχείο είναι ότι και οι δύο είναι Αμερικανοί και οι δύο είναι φιλόδοξοι σε υπέρτατο βαθμό. Αλλά και απ’ αυτά τα δύο σημεία αρχίζουν και οι διαφορές μεταξύ τους. Για να προωθήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ, η κ. Κλίντον αναμένεται να βασιστεί στο διεθνές πλαίσιο το οποίο η χώρα της έστησε και συντήρησε στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνωρίζοντας ότι αυτό το δίκτυο –που συμπεριλαμβάνει τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, το ΔΝΤ κ.ά.– υπηρετεί τις ΗΠΑ, κρατώντας τους συμμάχους σε ένα επίπεδο γόνιμης συνεννόησης και τους αντιπάλους ή δυνάμει αντιπάλους σε κάποια απόσταση. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο κ. Τραμπ έχει δείξει αδιάφορος για τη συντήρηση τέτοιων συμμαχιών. Αντιθέτως, ο μόνος ξένος ηγέτης που φαίνεται να τον γοητεύει είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Με άλλα λόγια, εάν ο κ. Τραμπ εκλεγεί, στην καλύτερη περίπτωση οι σύμβουλοί του και οι κρατικοί θεσμοί θα περιορίσουν τον βαθμό στον οποίο θα εγκαταλείψει τις διεθνείς υποχρεώσεις, και μαζί τα προνόμια, των ΗΠΑ. Στις χειρότερες εκδοχές, ή θα δρα σπασμωδικά, βάσει του θυμικού, ή θα αποσυρθούν οι ΗΠΑ από τον κόσμο, αφήνοντάς τον να αναζητεί νέες διεθνείς δομές και νέες ισορροπίες.
Εάν το διεθνές σύστημα κλονιστεί, η Ελλάδα, αποδυναμωμένη από την πολύχρονη οικονομική κρίση, με τον πολιτικό της κόσμο διχασμένο και με την κοινωνία εξαντλημένη, θα κινδυνεύσει περαιτέρω. Η χώρα μας βρίσκεται στο όριο μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, μεταξύ σταθερότητας και χάους. Εάν το ΝΑΤΟ δεν λειτουργεί, εάν οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία, με τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εάν η Ευρωπαϊκή Ενωση συνεχίσει την πορεία προς την αποσύνθεση, η χώρα μας θα δυσκολευτεί να ορθοποδήσει οικονομικά αλλά και να ανταποκριθεί στις γεωστρατηγικές προκλήσεις που θα ακολουθήσουν την τυχόν απεμπλοκή των ΗΠΑ από την ευρύτερη περιοχή μας. Οι κίνδυνοι μιας προεδρίας Τραμπ δεν σημαίνουν αυτομάτως ότι η κ. Κλίντον έχει όλες τις λύσεις, αλλά η έως τώρα πορεία της μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα είναι, αν μη τι άλλο, προσεκτική και ότι θα προσπαθήσει να διατηρήσει το διεθνές πλαίσιο που συνέφερε τη χώρα της για τόσα χρόνια.
Η φιλοδοξία των δύο υποψηφίων, επίσης, δείχνει πόσο διαφέρουν. Η κ. Κλίντον βρίσκεται στον δημόσιο βίο από τα νεανικά της χρόνια, από τον ακτιβισμό υπέρ των ίσων δικαιωμάτων λευκών - μαύρων έως τη Γερουσία και το υπουργείο Εξωτερικών. Μαζί με τον σύζυγό της και πρώην πρόεδρο, Μπιλ Κλίντον, έδειξε όμως κυνισμό και απληστία. Ο κ. Τραμπ γεννήθηκε πλούσιος και πέτυχε πολλά στον κόσμο των επιχειρήσεων, και ήταν πασίγνωστος πριν ακόμα γίνει τηλεοπτικός αστέρας σε εκπομπή ριάλιτι. Είναι πανέξυπνος και γνωρίζει καλά το παιχνίδι της δημοσιότητας καθώς και την τέχνη της οικονομικής επιτυχίας μέσω φοροελαφρύνσεων και νομικών κόλπων. Η κ. Κλίντον, με τις πολλές περγαμηνές, ενώ έχει τον θαυμασμό των οπαδών της, γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να της μοιάσουν. Ο κ. Τραμπ, από την άλλη, είναι ο άνθρωπος που και οι πιο φτωχοί οπαδοί του πιστεύουν ότι με λίγη τύχη θα μπορούσαν να είναι σαν κι αυτόν. Είναι εντυπωσιακό πως, παρά τα πολλά του σφάλματα, τα ψέματα και τις αδυναμίες του, ο κ. Τραμπ παραμένει ισχυρός διεκδικητής της προεδρίας. Είναι σαν οι αδυναμίες του να κερδίζουν συμπάθεια ενώ η αγωνιώδης τελειομανία της κ. Κλίντον να της κοστίζει ψήφους. Αυτό ίσχυε έως τώρα. Ας δούμε εάν η εικόνα θα ανατραπεί στην τελική ευθεία.
Οπως και να είναι, το θέαμα του αυριανού debate (9 μ.μ. στις ΗΠΑ, 4 π.μ. της Τρίτης εδώ) μας αφορά όλους. Μπορεί να μην μπορούμε να επηρεάσουμε το αποτέλεσμα της εκλογής αλλά το αποτέλεσμα θα επηρεάσει εμάς. Ή θα συνεχίσουμε σε έναν κόσμο όπου η Αμερική θα παραμείνει στην περιοχή, αλλά θα ζυγίζει συνεχώς τους συμμάχους της για την αξιοπιστία και χρησιμότητά τους, ή θα βρεθούμε, ίσως για πρώτη φορά, σε έναν κόσμο όπου δεν θα έχουμε ισχυρό σύμμαχο του οποίου τα συμφέροντα μπορούν να συμπίπτουν με τα δικά μας.