Η Πολωνέζα και ο Αμερικανός
Οκύριος Γκρι διαβάζει για τα όσα τραγικά συμβαίνουν στη Λέσβο ή για τον τραγέλαφο των τηλεοπτικών αδειών και, φυσικά, βυθίζεται σε μελαγχολία. «Μερικές φορές δεν ξέρεις από πού να ξεφύγεις σε αυτή τη χώρα», μουρμουρίζει καθώς το φως της ημέρας λιγοστεύει, μα αυτή η υγρή ζέστη δεν λέει να φύγει.
Κάτι τέτοιες στιγμές, έστω και για λίγο, για να μπορέσει να αντέξει, παίρνει βαθιές ανάσες και θυμάται: την πρώτη φορά που παιδί είδε στην τηλεόραση τον «Κινγκ Κονγκ», την ασπρόμαυρη ταινία του 1933, με τον γιγάντιο γορίλα να έχει σκαρφαλώσει στην κορφή του (νεόδμητου το ’33) Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ και να μάχεται τα αεροπλάνα. Ψάχνοντας, ο κύριος Γκρι ανακαλύπτει μια νόστιμη πληροφορία: το αεροπλάνο που υποτίθεται ότι αποτελειώνει τον Κονγκ πιλοτάρει ο σεναριογράφος και συν-σκηνοθέτης της ταινίας, ο Μέριαν Κούπερ.
«Ο τύπος αυτός έζησε μία από τις πιο συναρπαστικές ζωές που ξέρω», λέει ο κύριος Γκρι. Και εξιστορεί: Γεννημένος το 1893 στη Φλόριντα, ο Κούπερ εγγράφεται στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ, εγκαταλείπει όμως για να γίνει δημοσιογράφος. Το 1916 κατατάσσεται στην Εθνοφρουρά και συμμετέχει στις αποστολές σύλληψης του Πάντσο Βίγια στο Μεξικό. Κατόπιν, παίρνει πτυχίο ιπτάμενου χειριστή και το 1917 ταξιδεύει στη Γαλλία ονειρευόμενος αερομαχίες. Οι Γερμανοί καταρρίπτουν το αεροπλάνο του, παθαίνει εγκαύματα και αιχμαλωτίζεται.
Το 1919 ταξιδεύει στην Πολωνία αναλαμβάνοντας να εκσυγχρονίσει την αεροπορία της χώρας και, πάνω στο ξέσπασμα του πολέμου με τη νεοσύστατη Σοβετική Ενωση, ηγείται μοίρας πολεμικών αεροσκαφών, καταρρίπτεται δύο φορές και αιχμαλωτίζεται. Προσπαθεί να δρα- πετεύσει, αποτυγχάνει, στέλνεται σε στρατόπεδο εργασίας κοντά στη Μόσχα, δραπετεύει και μετά από 700 χιλιόμετρα πορείας φτάνει στη Λετονία.
Θα διαπρέψει στο Χόλιγουντ (ο «Κινγκ Κονγκ» έκανε σχεδόν δύο εκατομμύρια δολάρια εισπράξεις), ενώ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θα υπηρετήσει ξανά με την αμερικανική αεροπορία στον Ειρηνικό – θα είναι παρών και στη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας στο θωρηκτό «Μιζούρι». Θα του απονεμηθεί το Οσκαρ για το σύνολο του έργου του το 1952, θα υποστηρίξει τον ημίτρελο Μακάρθι και θα πεθάνει από καρκίνο το 1973 στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας.
«Απ’ όλες τις περιπέτειες του Κούπερ», λέει ο κύριος Γκρι, «πιο πολύ αγαπώ την ερωτική του περιπέτεια με τη “Νίνα” – την παράνομη Πολωνέζα ερω- μένη του, για την οποία έγραψε και στην αυτοβιογραφία με τίτλο “Πράγματα για τα οποία οι άνδρες δίνουν τη ζωή τους”. Το βιβλίο όμως ατύχησε». Γιατί; «Διότι παραήταν αποκαλυπτικός σε αυτό· το συνειδητοποίησε αφού εκδόθηκε και μέσα σε πανικό πρόλαβε και αγόρασε μόνος του πέντε χιλιάδες αντίτυπα».
Κι όμως, αυτό τον παράνομο έρωτα μετέφεραν στο σινεμά οι Πολωνοί το 1930 με την ταινία «Η μοίρα των άστρων» (Gwiazdzista eskadra): το love story μιας νεαρής Πολωνέζας με έναν Αμερικανό μάχιμο πιλότο. «Εχεις δει την ταινία;» Ρώτησα τον κύριο Γκρι. Γέλασε ειρωνικά. «Το 1945 οι Σοβιετικοί έκαψαν όλες τις κόπιες. Ο παράνομος έρωτας παρέμεινε πάντως ασφαλής στον χρόνο».
«Πράγματα για τα οποία οι άνδρες δίνουν τη ζωή τους», ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του.