Οι τραπεζίτες παίζουν με τον νομισματικό παραλογισμό

Ηνομισματική πολιτική έχει γίνει ένα είδος θεάτρου και ο Χαρουχίκο Κουρόντα είναι ο πιο πρόσφατος φέρελπις αστέρας. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ιαπωνίας έχει υιοθετήσει ένα ύφος που ταιριάζει ειδικά με αυτήν την εποχή. Ονομάστε το θέατρο του νομισματικού παραλόγου.

Σήμερα οι κεντρικοί τραπεζίτες συζητούν για τα επίσημα επιτόκια δανεισμού, για τεχνικές τυπώματος χρήματος και για πιέσεις από τις κανονιστικές αρχές. Ωστόσο, οι ομιλίες τους, οι υποσχέσεις τους και η γλώσσα του σώματός τους θεωρούνται πλέον εργαλείο–κλειδί στο φαινομενικά ατελείωτο έργο της οικονομικής προσομοίωσης που διεξάγεται υπό τη σκιά της διαφαινόμενης χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης. Το στυλ κάθε κεντρικού τραπεζίτη διαφέρει. Το υπαινικτικό παίξιμο της Τζάνετ Γέλεν, προέδρου της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας, φανερώνει οδυνηρή σύγκρουση. Ως φιλελεύθερη οικονομολόγος ειδικευμένη στα εργασιακά, έχει ισχυρή αλλά πιθανότατα μάταιη επιθυμία να χρησιμοποιήσει τη νομισματική πολιτική για να συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πράγμα που την οδηγεί να χρησιμοποιεί ήπιες λέξεις και να εφαρμόζει επεκτατική πολιτική. Ομως, ως βετεράνος της κρίσης του 2008, θα ήθελε να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού σε τέτοιο επίπεδο ώστε να αποθαρρύνει υπερβολές. Οπότε υπόσχεται ότι σύντομα θα γίνει πιο σκληρή, αλλά όχι σήμερα. Ο Μάριο Ντράγκι αξίζει βραβείο για την ικανότητά του να ενισχύει την ιταλική commedia dell’ arte με δόσεις γερμανικής αγωνίας. Το 2012, ο πρόεδρος της ΕΚΤ είχε χρησιμοποιήσει ωραία λόγια προκειμένου να ξεγελάσει ανησυχούντες αλλά ανόητους πολιτικούς. Τελικά δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην υπόσχεσή του να κάνει «ό,τι χρειαστεί» ώστε να διατηρήσει το ευρώ στη ζωή. Ομως ο Κουρόντα, με το συγκρατημένο ύφος του, είναι ο αστέρας της στιγμής. Την περασμένη εβδομάδα υποσχέθηκε να αγοράσει, να αγοράσει, να αγοράσει κρατικά ομόλογα μέχρι να πετύχει τον στόχο του πληθωρισμού – όχι, μέχρι να τον υπερκαλύψει. Μέχρι τότε δεν θα επιτραπεί στην απόδοση του ιαπωνικού δεκαετούς ομολόγου, η οποία είναι ελαφρώς αρνητική, να αυξηθεί ξανά πάνω από το 0%. Αυτή η αυτόβουλη δέσμευση να εφαρμόσει πολιτική νομισματικής τρέλας αξίζει να επιβραβευτεί με βραβείο παραδοσιακού ιαπωνικού θεάτρου Νο. Για τους ειδικούς, η ανάγνωση αυτών των ρητορικών χρησμών μπορεί να είναι τόσο ευχάριστη όσο μια βραδιά στο θέατρο. Σε επίπεδο πολιτικής, όμως, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Ολοι αυτοί οι υπαινιγμοί και οι υπερβολικές δεσμεύσεις το πιθανότερο είναι ότι δεν θα κάνουν διαφορά στην οικονομία. Σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, ο πληθωρισμός και η οικονομική ανάπτυξη παραμένουν χαμηλά για λόγους που δεν κατανοούμε καλά. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται το υπερβολικό χρέος, ο οικονομικός φόβος και ο ανταγωνισμός από παραγωγούς με χαμηλό εργατικό κόστος. Πρόβλημα αποτελεί επίσης και το στάσιμο ή συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των αιτιών είναι ότι δεν επηρεάζονται από τις συνηθισμένες πρακτικές και τα λόγια των κεντρικών τραπεζιτών. Τα επιτόκια δανεισμού και η προσφορά χρήματος είναι σχεδόν άσχετα με το πρόβλημα και τα σχόλια για το μελλοντικό επίπεδο των επιτοκίων δανεισμού και την προσφορά χρήματος είναι άσχετα στο τετράγωνο. Το δίλημμα του Κουρόντα είναι κωμικοτραγικό. Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας συρρικνώνεται με ρυθμό 0,5% τον χρόνο και ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνεται με ρυθμό 3% τον χρόνο. Η επιβολή αρνητικών επιτοκίων δανεισμού είναι απίθανο να ενθαρρύνει τους νέους να δαπανήσουν και να επενδύσουν και τους ηλικιωμένους να αποταμιεύσουν περισσότερο. Γενικότερα με τους κεντρικούς τραπεζίτες το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι χάνουν την αξιοπιστία τους μέσω υποσχέσεων που δεν μπορούν να τηρήσουν, αλλά ότι δημιουργούν παράλογα μεγάλες προσδοκίες. Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν μπορούν να διαγράψουν χρέη, να βελτιώσουν τις δεξιότητες των εργαζομένων ή να μειώσουν φόρους που πλήττουν την απασχόληση. Οπως έχουν δείξει οκτώ χρόνια πολιτικής πολύ χαμηλών επιτοκίων, δεν μπορούν καν να ενισχύσουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις.