Η τελευταία συνέντευξη Τύπου του προέδρου Ομπάμα
για το μέλλον της Αμερικής, που εγγυώνται οι ικανότητες και η ευφυΐα της νέας γενιάς, εξέφρασε στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου ενώπιον των διαπιστευμένων δημοσιογράφων του Λευκού Οίκου ο απερχόμενος πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, δύο μόλις 24ωρα πριν παραδώσει τα ηνία στον διάδοχό του, τον 45ο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Ερωτηθείς για την κληρονομιά που αφήνει πίσω του, ο Μπαράκ Ομπάμα μίλησε για τις προσπάθειές του να προσεγγίσει τη Ρωσία, να διασφαλίσει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή και να προωθήσει τα δικαιώματα των μειονοτήτων στις ΗΠΑ, ευχόμενος στον Τραμπ την ευόδωση των δικών του οραμάτων.
Στην αρχή, υπήρχε ελπίδα. Ενα φυλετικό όριο είχε καταρριφθεί. Μια χώρα ανήσυχη ανυπομονούσε να αφήσει πίσω τους πολέμους και τις οικονομικές δυσκολίες. Ενας νέος πρόεδρος, με τολμηρές ιδέες, είχε μόλις μετακομίσει στον Λευκό Οίκο. Στις 20 Ιανουαρίου 2009, ο Ομπάμα στάθηκε στο Καπιτώλιο και κατακεραύνωσε τους περιορισμένους ορίζοντες όσων αμφισβητούσαν τις μεγάλες του φιλοδοξίες. «Εχουν ξεχάσει όσα έχει ήδη κάνει αυτή η χώρα», είπε· «όσα μπορούν να κάνουν οι ελεύθεροι άνθρωποι όταν η φαντασία συναντά τον κοινό σκοπό και η ανάγκη το θάρρος».
Ο Ομπάμα ξεκίνησε με μεγάλες χειρονομίες. Υπέγραψε διατάγματα για το κλείσιμο όσων μυστικών φυλακών της CIA είχαν απομείνει. Διέταξε να κλείσει το Γκουαντάναμο. Ενέκρινε πακέτο τόνωσης της οικονομίας ύψους 787 δισ. δολαρίων και στρώθηκε στη δουλειά για να προσφέρει υγειονομική κάλυψη σε 46 εκατ. Αμερικανούς. Στους Ρεπουμπλικανούς που ήλπιζαν να εκτροχιάσουν την ατζέντα του, ο Ομπάμα έλεγε ότι «οι εκλογές έχουν συνέπειες».
Ο Ομπάμα πίστευε ότι η προεδρία του θα μεταμορφώσει τη χώρα. Ρωτούσε ιστορικούς για το πώς κάποιοι από τους προκατόχους του χαλιναγώγησαν το Κογκρέσο και πέτυχαν σπουδαία πράγματα. «Πραγματικά θεωρούσε ότι μπορούσε να ενώσει τη χώρα», είπε ο τακτικός συνομιλητής του, ιστορικός Ντάγκλας Μπρίνκλεϊ. Ομως η χώρα ήταν όπως πάντα διχασμένη. «Ασχημο συναίσθημα», είπε ο Ομπάμα το 2010, μετρώντας τις πληγές από την ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές. Ο κήρυκας της αλλαγής είχε γίνει σύμβολο του status quo, το οποίο είχε δεσμευθεί ότι θα ανατρέψει. Η υγειονομική μεταρρύθμιση είχε ψηφιστεί, αλλά ο θρίαμβος ήρθε με μεγάλο κόστος.
«Νομίζω ότι αυτό το έχουν περάσει όλοι οι πρόεδροι», είπε στους δημοσιογράφους. «Βουτάμε στη δουλειά και ξεχνάμε το πώς είχαμε συνδεθεί με τους ψηφοφόρους οι οποίοι μας έφεραν στη θέση αυτή». Οι Ρεπουμπλικανοί, μαζί με το κίνημα Τea Party, προέβαλαν λυσσαλέα αντίδραση στη μεταρρύθμιση, την οποία ονόμασαν Obamacare και αποφάσισαν να μπλοκάρουν όσο μπορούσαν την προεδρική ατζέντα. Και ο Ομπάμα προσαρμόστηκε. «Απ’ ό,τι φαίνεται, στη δεύτερη θητεία μου θα ασχοληθώ πολύ με την εξωτερική πολιτική», είπε το 2011. Ξανά και ξανά, ο Ομπάμα χρειάστηκε να παρηγορήσει μια χώρα συγκλονισμένη από συνεχείς σφαγές με όπλα.
Η ημέρα που πέρασε με τις οικογένειες που είχαν χάσει μικρά παιδιά στη σφαγή στο δημοτικό σχολείο του Σάντι Χουκ στο Νιούταουν του Κονέκτικατ τον Δεκέμβριο του 2012 ήταν «η δυσκολότερη ημέρα της προ- εδρίας μου», είπε. «Και είχα και άλλες δύσκολες μέρες».
Το 2013, όταν η Γερουσία καταψήφισε τους περιορισμούς στην οπλοκατοχή, η φωνή του γέμισε οργή. Τρία χρόνια αργότερα, καθώς ανακοίνωνε κάποιες μικρές διοικητικές πράξεις με στόχο τον περιορισμό αντίστοιχων περιστατικών, έκλαιγε ανοικτά. «Κάθε φορά που θυμάμαι αυτά τα παιδιά, τρελαίνομαι», είπε. Οσο κι αν προσπάθησε να μη γίνει το φυλετικό ζήτημα καθοριστικό της προεδρίας του, βρισκόταν πάντα, υπόρρητα, εκεί. Οι θάνατοι του Τράβιον Μάρτιν, του Ερικ Κάρνερ, του Μάικλ Μπράουν και εννέα μαύρων σε εκκλησία της Νότιας Καρολίνας υποχρέωσαν τον Ομπάμα να επιδοθεί σε ασκήσεις ισορροπίας.
Η εξωτερική του πολιτική ήταν αντιφατική. Εννέα ημέρες αφότου ανακοίνωσε ότι θα στείλει 30.000 επιπλέον στρατιώτες στο Αφγανιστάν, τιμήθηκε με βραβείο Νομπέλ Ειρήνης στο Οσλο. Ούτε ο ίδιος πίστευε ότι το άξιζε ακόμη.
Εξι χρόνια αργότερα, υποχρεώθηκε να παραδεχθεί ότι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν δεν επρόκειτο να τελειώσει προτού αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο. Ομως άλλες ενέργειές του αναγνωρίστηκαν διεθνώς: η συμφωνία του Παρισιού, που ήταν η σημαντικότερη συμφωνία για την κλιματική αλλαγή στην Ιστορία, η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, το άνοιγμα προς την Κούβα. «Δεν έκανα μεγάλα λάθη», είπε στους ιστορικούς αναφερόμενος στην εξωτερική του πολιτική. Αυτό έγινε το 2014, προτού ξεκινήσει η βάρβαρη εκστρατεία του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ. Στο τέλος, οι νίκες ήρθαν με σκληρή μάχη. «Ναι, μπορούμε», ήταν το σύνθημα με το οποίο ο Ομπάμα ήρθε στην εξουσία το 2008. Αλλά το 2016, καθώς περιόδευε για να προωθήσει την εκστρατεία της πρώην αντιπάλου και νυν συμμάχου του, Χίλαρι Κλίντον, η φράση που του ερχόταν στα χείλη ήταν «έλα τώρα, φίλε μου». Δεν πίστευε στα μάτια του, καθώς οι ψηφοφόροι ετοιμάζονταν να τον αντικαταστήσουν με έναν άνθρωπο που οικοδόμησε πολιτικό κεφάλαιο διαδίδοντας μια ψεύτικη θεωρία συνωμοσίας σύμφωνα με την οποία ο Ομπάμα είχε γεννηθεί στην Κένυα. Μετά τις εκλογές χάρισε ένα σφιχτό χαμόγελο στις κάμερες, καθώς έσφιγγε το χέρι του άνδρα στον οποίο, όπως είχε δηλώσει λίγες ημέρες νωρίτερα, δεν θα εμπιστευόταν ποτέ τους κωδικούς του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου.
«Δεν χρειάζεσαι την ελπίδα όταν τα πράγματα πάνε καλά», είπε σε νεαρούς συνεργάτες που ήταν συντετριμμένοι. «Τη χρειάζεσαι όταν δεν πάνε καλά». Ορθολογικός και συγκρατημένος, επέμεινε σε μια ομαλή διαδοχή, απογοητεύοντας τους νέους συνεργάτες που περίμεναν να ξαναδούν τον χειμαρρώδη Ομπάμα του 2008. Αλλά και αυτός και η χώρα είχαν αλλάξει στο μεταξύ. Η ελπίδα είχε αντικατασταθεί από τις πολιτικές μεταπτώσεις, την τέχνη του εφικτού και τον αργό ρυθμό μετεξέλιξης των κοινωνιών. «Η Αμερική δεν είναι κάτι εύθραυστο», είπε ο Ομπάμα στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του στο Σικάγο. «Αλλά τα κέρδη του μεγάλου μας ταξιδιού προς την ελευθερία δεν είναι εξασφαλισμένα».
Η προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα δεν άλλαξε μόνον τις ΗΠΑ – Αλλαξε και τον ίδιο τον 44ο πρόεδρο.