Ενας στους τρεις αιμοδότες... σπεύδει με sms
Κατακερματισμένο, σπάταλο το σύστημα
Η Ελβετία με πληθυσμό 8,3 εκατ. κατοίκων το 2015 συνέλεξε 310.000 μονάδες αίματος από εθελοντές αιμοδότες, εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για τις δικές της ανάγκες 248.000 μονάδες. Η Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων συνέλεξε το ίδιο έτος 550.000 μονάδες αίματος και επιπλέον εισήγαγε από την Ελβετία 25.000 μονάδες. Μεταγγίστηκαν όλες. Αυτό άλλωστε είναι και ένα από τα παράδοξα της χώρας μας. Ανεξάρτητα από τον αριθμό των μονάδων που θα συλλεγούν, είτε είναι 550.000 είτε 640.000 –πριν από κάποια χρόνια–, χρησιμοποιούνται όλες, όταν μάλιστα οι τακτικές ανάγκες παραμένουν σταθερές. Ενα παράδοξο που πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης αντιμετώπισαν με τη σωστή προετοιμασία των ασθενών, όπως αντιμετώπιση της αναιμίας τους πριν μπουν στο χειρουργείο.
Στην Ελλάδα, κάθε ένα από τα περίπου 95 τμήματα αιμοδοσίας των νοσοκομείων κάνει μόνο του την προσέλκυση των αιμοδοτών, τη διασύνδεση με συλλόγους εθελοντών αιμοδοτών, τις εξορμήσεις αιμοληψίας και τη διαχείριση των μονάδων αίματος που συλλέγει. Προς το παρόν, κάνει και τον ορολογικό έλεγχο του «δικού του αίματος». Η Ολλανδία έχει μόλις ένα κέντρο αιμοδοσίας, που σχεδιάζει τις αιμοληψίες με πολλά κινητά και σταθερά σημεία ανά τη χώρα και διαχειρίζεται τη διανομή του στα νοσοκομεία. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δύο κέντρα.
Οι συγκρίσεις αυτές καταδεικνύουν το κατακερματισμένο αλλά και μερικές φορές «σπάταλο» σύστημα αιμοδοσίας που λειτουργεί στη χώρας μας, όπου συχνά οι ελλείψεις αίματος έχουν τοπικό χαρακτήρα –την ίδια στιγμή που σε κάποιο νοσοκομείο λείπει, σε κάποιο άλλο υπάρχει πληθώρα μονάδων– και όπου φίλοι και συγγενείς των ασθενών καλούνται να προσφέρουν αίμα για να μπορέσει να χειρουργηθεί ο άνθρωπός τους.
«Το σύστημα λειτουργεί με κατακερματισμένο τρόπο», σημειώνει στην «Κ» η πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, Χάρις Ματσούκα. «Κάθε αιμοδοσία νοσοκομείου κάνει μόνη της την προσέλκυση των αιμοδοτών, τον ορολογικό έλεγχο και τη διαχείριση του αίματος», επισημαίνει η ίδια τονίζοντας πως «αυτός ο τρόπος εφαρμοζόταν διεθνώς έως το 2000. Εκτοτε οι ΗΠΑ και η Ευρώπη άρχισαν να συγκεντροποιούν τη διαδικασία. Δηλαδή την προσέλκυση των αιμοδοτών, την επεξεργασία, τον έλεγχο για τα παθογόνα του αίματος αναλαμβάνουν κέντρα αίματος, που εν συνεχεία διανέμουν τις μονάδες στα νοσοκομεία, ανάλογα με τις ανάγκες τους». Το πρώτο βήμα
Στην Ελλάδα έχει γίνει ένα πρώτο βήμα –με καθυστέρηση– που αφορά τη δημιουργία ενιαίου πληροφοριακού συστήματος για την αιμοδοσία. Το πρώτο μέρος του έργου ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία Εθνικού Μητρώου Αιμοδοτών, που ήδη απέδωσε καρπούς. «Στην πρόσφατη έλλειψη αίματος λόγω γρίπης, πολλοί εθελοντές αιμοδότες ειδοποιήθηκαν με μηνύματα μέσω κινητού τηλεφώνου (SMS) για να προσφέρουν αίμα. Εκτιμάται πως το 30% όσων προσέφεραν αίμα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες είχαν λάβει SMS», επισημαίνει η κ. Ματσούκα. Σε δεύτερη φάση, το ΕΚΕΑ θα μπορεί ηλεκτρονικά να παρακολουθεί όλη την αιμοδοσία, «από τη φλέβα του αιμοδότη στη φλέβα του μεταγγιζομένου» και να σχεδιάζει στοχευμένες παρεμβάσεις.
«Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα στην Ελλάδα που είναι σε “παραμόρφωση”», σημειώνει η κυρία Ματσούκα. «Οπως η συλλογή αίματος από το φιλικό και συγγενικό περιβάλλον. Ακόμα και εθελοντές αιμοδότες μπορούν να δίνουν αίμα στο όνομα κάποιου. Αυτό δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη. Και αυτό που εμείς θέλουμε να κάνουμε είναι να μετατρέψουμε “το δίνω αίμα για κάποιον” στο “δίνω τακτικά αίμα για όλους”. Στην αιμοδοσία δεν μας αρέσουν τα peaks (σ.σ. κορυφώσεις), όταν όλοι τρέχουν να δώσουν αίμα σε μια δεδομένη στιγμή. Αυτός που θα προσφέρει εκείνη τη
Η Ολλανδία έχει ένα κέντρο αιμοδοσίας, η Βρετανία δύο και εμείς 95 και εισάγουμε αίμα!
στιγμή δεν μπορεί να δώσει ξανά για 3-4 μήνες. Προτιμάμε τη σταθερή συλλογή μονάδων αίματος σε όλη τη διάρκεια του έτους». Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΚΕΑ προχωρεί από τον ερχόμενο μήνα στην εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος στην Αττική, το οποίο αφορά τη συνεργασία των αιμοδοτικών τμημάτων των νοσοκομείων με κοινές εξορμήσεις και εκδηλώσεις. Ο σχεδιασμός των αιμοληψιών θα γίνει κεντρικά από το ΕΚΕΑ με τη συμμετοχή επισκεπτών υγείας των νοσοκομείων.
«Θέλουμε κάποια στιγμή να υπάρχει εθελοντική αιμοδοσία και μόνο. Αυτός είναι ο εθνικός στόχος», επισημαίνει στην «Κ» ο κ. Πέρρος Ραπανάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Αιμοδοτών Δωρητών Οργάνων Σώματος και Μέριμνας Υγείας «Κωστάκης Μεσογίτης». Αυτή τη στιγμή, σχεδόν το 45% του αίματος που συλλέγεται στην Ελλάδα είναι από το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον των ασθενών.
«Φυσικά και όσοι έχουν δώσει αίμα για τον συγγενή τους θεωρούν ότι είναι εθελοντές και είναι εθελοντές. Θέλουμε απλώς να συνειδητοποιήσουν και αυτοί ότι μπορεί να προσφέρουν τακτικά αίμα, ώστε να μην παρατηρείται ο πανικός της τελευταίας στιγμής για να βρεθεί αίμα για κάποιον που θα χειρουργηθεί», σημειώνει ο κ. Ραπανάκης και συνεχίζει: «Αυτή τη στιγμή κάθε σύλλογος συνεργάζεται με συγκεκριμένα νοσοκομεία και υπάρχουν τράπεζες αίματος όπου ο σύλλογος έχει δικαίωμα σε συγκεκριμένο αριθμό μονάδων για τους δικούς του ανθρώπους. Εμείς ως εθελοντές αιμοδότες δεν θέλουμε να χρειάζεται αυτό. Θέλουμε να καλύπτονται οι ανάγκες όλων από την τακτική αιμοδοσία».