Διπλό ταξίδι στο πύκνωμα του χρόνου
Μια έκθεση βίντεο-αρτ που φιλοξενείται σε αθηναϊκή κατοικία του 1923
Καθώς περνάς τη δίφυλλη ξύλινη πόρτα της Ακαδημίας 23 και μπαίνεις στο κτίριο, αρχίζει μια ιδιότυπη διαδικασία... λήθης. Ξεχνάς τον γεμάτο φασαρία δρόμο έξω, την ώρα της ημέρας ή της νύχτας, ξεχνάς –σχεδόν– ακόμα και τον λόγο για τον οποίο ήρθες ώς εκεί, ειδικά όταν, ανεβαίνοντας την επιβλητική σκάλα, βρίσκεσαι σε ένα (μινιμαλιστικό) μπαρ της δεκαετίας του 1920. Το πύκνωμα του χρόνου, αυτό το ιδιαίτερο ταξίδι στην Ιστορία και την κοινωνική γεωγραφία, έχει ήδη ξεκινήσει κι ο επισκέπτης-επιβάτης παρακολουθεί τη διπλή, παράλληλη αφήγηση το λιγότερο γοητευμένος...
Η μεγαλοαστική αθηναϊκή κατοικία, έργο του Βασίλειου Τσαγρή από το 1923, φιλοξενεί αυτές τις μέρες την έκθεση βίντεο-αρτ «The Thickness of Time», η οποία αποτελεί πρότζεκτ της locus athens. Η δημιουργική ομάδα, που συχνά-πυκνά μας επανασυστήνει άγνωστες ή ξεχασμένες γωνιές της Αθήνας μέσα από την τέχνη, βρίσκεται εδώ σε μια από τις καλύτερες στιγμές της, τοποθετώντας ευφυώς τα φιλμ πέντε καλλιτεχνών μέσα στον ιστορικό κλωβό της εκατονταετούς κατοικίας. Πέντε κινηματογραφικοί αφηγητές, με καταγωγή από την Αρμενία, την Παλαιστίνη, το Μπανγκλαντές, το Ισραήλ και το Μαρόκο, μιλούν με τρόπο ελεύθερο και αποσπασματικό για τις ρίζες και το παρελθόν του τόπου τους, αναζητώντας μέσω αυτού μια αλήθεια για το σήμερα, που μπορεί να λάβει ακόμα και οικουμενικές διαστάσεις.
Σε άλλο τόπο
Οχι τυχαία, οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες που εκπροσωπούνται εδώ ζουν και δημιουργούν σε τόπους ολότελα διαφορετικούς από εκείνους που προέρχονται: η Jumana Manna στο Νιου Τζέρσεϊ, η Yto Barrada στο Παρίσι, ο Νaeem Mohaiemen στην Αγγλία. Επιπλέον, η Ελληνίδα Aikaterini Gegisian κινηματογραφεί το Ερεβάν της Αρμενίας, τόπο καταγωγής της, με αναφορές στη φυλετική ταυτότητα της πόλης. Τέλος, μια έκτη καλλιτέχνις, η Didem Pekun από την Τουρκία, δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το έργο της λόγω του πραξικοπήματος και των έκτακτων πολιτικών καταστάσεων που επικρατούν στην πατρίδα της. Ολοι πάντως οι δημιουργοί δεν διστάζουν να πάρουν πολιτική θέση και (κυρίως) να αντικρίσουν την Ιστορία, τη μνήμη και το προσωπικό βίωμα με τρόπο που ξεφεύγει από την επιφανειακή και σύμφωνη με τις συμβάσεις απεικόνιση.
«Λίγο μετά τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί, βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη, όπου έτυχε να δω ένα έργο της Didem Pekun, το οποίο μοίραζε την αφήγησή του ανάμεσα στην Πόλη και το Λονδίνο, χρησιμοποιώντας και τις αντίστοιχες γλώσσες. Η πολύ σύγχρονη προσέγγισή της, κάτι μεταξύ ντοκιμαντέρ, ημερολογίου και εικαστικού φιλμ, με ταρακούνησε· ένιωσα ότι αυτό είναι το καλύτερο ντοκουμέντο που μπορούσα να βρω για τα συγκεκριμένα θέματα, μέσα στο χάος των πληροφοριών που μας βομβαρδίζουν καθημερινά. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, αρχίσαμε να αναζητούμε δουλειές βίντεο-αρτ με παρόμοια χαρακτηριστικά, ώστε να συγκεντρώσουμε τελικά ένα σώμα έργων για την έκθεση», μας λέει η επιμελήτρια της locus athens Ολγα Χατζηδάκη.
Πέντε κινηματογραφικοί αφηγητές μιλούν με τρόπο ελεύθερο και αποσπασματικό για τις ρίζες και το παρελθόν του τόπου τους.
Οπως ήδη αναφέραμε, σύμμαχος τόσο των καλλιτεχνών που εκπροσωπούνται όσο και της δημιουργικής ομάδας είναι το θαυμαστό αρχιτεκτόνημα που τους περικλείει. Προορισμένο αρχικά για Ελληνες ομογενείς, το κτίριο έγινε κατά τη διάρκεια της Κατοχής κέντρο των διπλωματικών υπηρεσιών του Γ΄ Ράιχ και έδρα της Ενωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, επιβιώνοντας τελικά όλων των κοσμογονικών μεταβολών του περασμένου αιώνα. Σήμερα παραμένει άδειο, αναζη- τώντας νέους ενοίκους· αν και οι προσωρινοί του αποδείχθηκαν εξαιρετικά δημιουργικοί...
Παρέμβαση
Εκτός των βίντεο εγκαταστάσεων, η έκθεση της locus athens περιλαμβάνει και αρχιτεκτονική παρέμβαση. Στο πλαίσιο της τελευταίας, η ομάδα DIPLOMATES τοποθετούν τη φωτεινή επιγραφή «The Sickness of Time» (παραλλάσσοντας το όνομα της έκθεσης), προσθέτοντας ακόμα έπιπλα και φωτισμό, ώστε να δώσουν ζωή στο παραμελημένο μπαρ της κατοικίας. Ο προθάλαμος αυτός της έκθεσης, η οποία λειτουργεί και βραδινές ώρες (8-12 τα μεσάνυχτα τις Πέμπτες και Παρασκευές), μετατρέπεται έτσι σε τόπο συνάντησης και ελεύθερης επικοινωνίας, συνοδεία τού πάντα επικουρικού σε τέτοιες περιπτώσεις αλκοόλ.
Καθώς ο επισκέπτης κάνει τη βόλτα του βράδυ στα δωμάτια όπου προβάλλονται τα βίντεο, ανεβαίνοντας και στον δεύτερο όροφο, αποκομίζει την εντύπωση της αρμονίας. Οι σύγχρονες φωνές και οι μουσικές των φιλμ δένουν εξαιρετικά με τη γεμάτη περιεχόμενο σιωπή του μισοσκότεινου αρχοντικού. Οσο για τις προβολές που «τρέχουν» σε λούπα, άλλοι προτιμούν να τις παρακολουθούν όρθιοι, όπως μια εικαστική έκθεση για παράδειγμα, κι άλλοι κάθονται στις τακτικά τοποθετημένες καρέκλες, σαν θεατές του σινεμά.
Βγαίνοντας έξω στην κίνηση του δρόμου, έχεις την αίσθηση πως εξέρχεσαι μέσα από την ίδια την πύκνωση του χρόνου, όπως συμβαίνει με ένα όνειρο που μοιάζει με πολύωρη ταινία, διαρκεί όμως μόλις λίγα δευτερόλεπτα. H έκθεση «The Thickness of Time» διαρκεί έως τις 4 Μαρτίου. Η locus athens αποτελείται από τις Ολγα Χατζηδάκη και Μαρία-Θάλεια Καρρά.