Στη χώρα που δεν ξέρει να πλουτίσει

Αολοφάνερα την απογύμνωση της οικονομίας είναι ότι στη χώρα μας δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει το θετικό spillover effect. Δεν μπορεί δηλαδή μια νέα λειτουργία να παρασύρει παράλληλες δράσεις και επενδύσεις, να προκαλέσει συστάδες υγιούς επιχειρηματικότητας, να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση γιατί πολλοί μπορεί να ήθελαν αλλά ελάχιστοι μπορούν. Αδυνατούν: να παραγάγουν, να προσφέρουν, να συνδεθούν, να πλουτίσουν. Οι εξαιρέσεις δημιουργικότητας –σε θεσμικό πλαίσιο με προοπτική– κυρίως στον κλάδο του τουρισμού, λίγες στον τομέα της καινοτομίας και σχεδόν καμία στον χώρο του πολιτισμού δείχνουν περίτρανα ότι οι καλές, μεμονωμένες περιπτώσεις είναι νησίδες σε ωκεανό. Λείπει ο κοινωνικός ιστός με αιμοφόρα αγγεία, λείπει το δίκτυο της συνέργειας, λείπει το κίνητρο, λείπει το προς επένδυση κεφάλαιο.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα στην Αθήνα. Το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος δεν έχει προς το παρόν καμία θετική επίδραση στην ευρύτερη περιοχή. Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση είναι μια ναυαρχίδα στην επιχειρηματική και πνευματική ερημιά του Νέου Κόσμου. Τα νέα ξενοδοχεία στην Αθήνα αγωνίζονται να ανεβάσουν τις περιοχές όπου δραστηριοποιούνται και στην καλύτερη περίπτωση θα δουν να ανοίγει ένα καφέ και ένα εστιατόριο. Το ΕΜΣΤ στη Συγγρού, όταν αποφασίσει να ανοίξει, θα είναι μόνο ανάμεσα σε κάκιστες και ρυπαρές πολυκατοικίες. Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Ερατοσθένους θα είχε «σηκώσει» όλον τον δρόμο αν ζούσαμε σε μια κοινωνία με άλλες δυνατότητες. Σε άλλες εποχές, με άλλες κυβερνήσεις που θα ήξεραν ότι η δουλειά φέρνει πλούτο, ότι ο ανταγωνισμός φέρνει ευημερία και ότι ο επενδυτής θέλει υποστηρικτικές επεμβάσεις (και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση), όλες οι επενδύσεις, από τις μείζονες έως την ελάχιστη, θα προκαλούσαν θετικές επιδράσεις. Η χώρα έχει «καθήσει» σε σημείο βύθισης και αυτό δεν θα το ακούσει κανείς στις ειδήσεις της ΕΡΤ. Γιατί αυτό που ξέρει ο κόσμος της καθημερινότητας είναι ότι μας δυναστεύουν κλίκες (π.χ. η απεργία στα ΜΜΜ) και συμμορίες (ξυλοδαρμοί και βανδαλισμοί) και ότι η κυβέρνηση επιχαίρει με τη διάλυση της ιδιωτικής οικονομίας. Οσα ξενοδοχεία και να ανοίξουν, όσα εστιατόρια και να γεμίσουν, η αληθινή οικονομία απλώς παρακολουθεί βυθιζόμενη σε μια καταθλιπτική έρημο ακινησίας.