Πρόβλημα για τις ΗΠΑ η ελαστική απασχόληση
Τραμπ δεν ασχολείται με τη δημιουργία θέσεων εργασίας τις τελευταίες εβδομάδες αλλά αφιερώνει όλη του την ενέργεια (και τα μηνύματα στο Twitter) στο πώς θα κλείσει τα σύνορα στους μετανάστες. Επενδύει λιγότερο χρόνο στους εργαζομένους που συναρμολογούν κλιματιστικά στην Ιντιάνα και πολύ περισσότερο χρόνο στο υπηρετικό προσωπικό και τους επιστάτες που καθαρίζουν τα ξενοδοχεία και τα θέρετρα «Τραμπ».
Στόχος δεν είναι να κατηγορηθεί ο κ. Τραμπ για την υποκρισία του. Δηλαδή επειδή κατηγορεί εταιρείες που μεταφέρουν την παραγωγή τους στο εξωτερικό, ενώ αρνείται να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων στις επιχειρήσεις του. Ο Αμερικανός πρόεδρος παθιάζεται για την απώλεια θέσεων εργασίας από τη δεκαετία του ’70 λόγω της παγκοσμιοποίησης, αλλά χάνει μια πολύ πιο κρίσιμη αλλαγή στην εργασία: την ανάθεση εργασιών σε εργολάβους με πολύ χαμηλό κόστος, μια τάση που αφορά από τη συντήρηση κτιρίων μέχρι τη διαχείριση μιας καφετέριας. Αυτή η αλλαγή στην απα- σχόληση εμποδίζει την αύξηση των μισθών και εντείνει την ανισότητα στα εισοδήματα. Είναι μια πολύ πιο επικίνδυνη τάση από την παγκοσμιοποίηση. Ο Ντέιβιντ Βέιλ, αρμόδιος για μισθολογικά θέματα του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας επί κυβέρνησης Ομπάμα, θεωρεί πως αυτό προκαλεί ρωγμές στον χώρο εργασίας. Η τάση αυτή ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80, όταν οι επιχειρήσεις που δέχονταν πιέσεις για την αύξηση των τριμηνιαίων κερδών τους, άρχισαν να αναθέτουν σε τρίτους τις δευτερεύουσες δραστηριότητές τους. Η πληροφορική βοήθησε στην εξάπλωση αυτής της τάσης, διότι οι εταιρείες μπορούσαν ευκολότερα να τυποποιήσουν και να παρακολουθήσουν την ποιότητα των εργασιών που εκτελούσαν τρίτοι εκ μέρους τους. Πολλοί εργοδότες κατέφυγαν στην εργολαβία διότι δεν επιθυμούσαν καμία σχέση με τα συνδικάτα και τους κανονισμούς που ίσχυαν σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. «Είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο των εξελίξεων που συντελούνται στην αγορά εργασίας και δεν το έχουμε προσέξει καθόλου», σχολιάζει ο κ. Βέιλ. «Οι μεγάλες επιχειρήσεις με δημοφιλές προφίλ –οι οποίες προσλαμβάνουν απευθείας εργαζομένους και παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες που αναγνωρίζονται ευρέως από τους καταναλωτές– παραμένουν κερδοφόρες και είναι πιθανό να ανταμείβουν γενναιόδωρα το προσωπικό τους», εξηγεί ο ίδιος. «Οι εργαζόμενοι που έχουν μετατεθεί σε άλλες, ήσσονος σημασίας επιχειρήσεις λειτουργούν σε ένα πολύ πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον».
Είναι δύσκολο να μετρήσει κανείς αυτή την τάση, διότι η εργολαβία μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Σύμφωνα με έρευνα του Λόρενς Κατς από το Χάρβαρντ και του Αλαν Κρούγκερ από το Πρίνστον, το 94% της αύξησης στην απασχόληση την τελευταία δεκαετία προέρχεται από ανεξάρτητους εργολάβους, έκτακτη εργασία ή εργαζομένους που παρέχουν οι εταιρείες εύρεσης θέσεων μερικής απασχόλησης ή προσωρινών συμβάσεων. Αυτού του τύπου τα συμβόλαια αναλογούν σήμερα σχεδόν σε μία από έξι θέσεις εργασίας. Δηλαδή 24 εκατ. θέσεις εργασίας, 9 εκατομμύρια περισσότερες σε σχέση με μια δεκαετία πριν.
Η πλειονότητα αυτών των θέσεων εργασίας αμείβεται πολύ χαμηλά. Ερευνα των πανεπιστημίων της Μασαχουσέτης και του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σπουδών στη Στοκχόλμη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ανάθεση εργασιών σε τρίτους «μεταφράζεται αυτόματα» σε μισθολογική μείωση 7% για τους επιστάτες και 24% για τους φρουρούς ασφαλείας. Yπολογίζεται πως οι εκπαιδευτικοί με προσωρινές συμβάσεις κερδίζουν κατά 14% λιγότερα ανά κάθε ώρα εργασίας και κατά 9,4% στο λιανικό εμπόριο.
Οι αλλαγές στην απασχόληση εμποδίζουν την αύξηση των αποδοχών και εντείνουν την ανισότητα στα εισοδήματα.