Τα παράλογα των εξωσωματικών
50 ετών και μιας ημέρας και θέλετε να κάνετε παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση; Αυτό είναι αδύνατον ακόμα και αν υπάρχει «κύκλος». Μπορείτε όμως να κυοφορήσετε το παιδί μιας άλλης γυναίκας ως παρένθετη μητέρα, αφού σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει ηλικιακό όριο από τον νόμο. Για την ακρίβεια μπορούσατε, μέχρι τον περασμένο Ιανουάριο, καθώς τότε η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής άλλαξε τον κώδικα δεοντολογίας βάσει του οποίου η παρένθετη μητέρα θα πρέπει να είναι από 25 μέχρι 45 ετών, να έχει μέχρι ένα παιδί και να μην έχει υποβληθεί σε πάνω από δύο καισαρικές επεμβάσεις.
Είθισται νόμοι και πειθαρχικό δίκαιο να δρουν συμπληρωματικά, ωστόσο αυτό δεν ισχύει στο πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, γεγονός που οδηγεί συχνά γιατρούς και ασθενείς σε απόγνωση και ηθικά διλήμματα.
Χαρακτηριστικά της κατάστασης είναι δύο περιστατικά που κατέθεσε, στο πλαίσιο ημερίδας που διοργάνωσε ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών για το θέμα, ο μαιευτήρας - γυναικολόγος, διδάκτωρ του Παν. Αθηνών και γ.γ. της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος. «Ηρθε ζευγάρι για να υποβληθεί σε εξωσωματική. Η γυναίκα ήταν 50 ετών και ενός μηνός με έμμηνο ρύση και ο σύζυγος 47 ετών. Τους είπα ότι δεν μπορώ να τους βοηθήσω γιατί μου το απαγορεύει ο νόμος. «Δηλαδή, γιατρέ μου, δεν μπορώ να κάνω παιδί;», μου είπε ο άνδρας. «Μπορείτε, αλλά θα πρέπει να χωρίσετε τη σύζυγό σας και να επιλέξετε μια νεότερη», απάντησα. Το έτερο «παράλογο» έγκειται στο γεγονός ότι υπάρχουν πολλές δικαστικές αποφάσεις που επιτρέπουν τη μητρότητα και άνω του 50ού έτους λόγω εμμήνου ρύσεως, καθώς και την παρένθετη μητρότητα σε συγγενικά πρόσωπα του υποβοηθούμενου ζευγαριού. Νομικά δεν υπάρχει όριο ηλικίας στην παρένθετη μητρότητα, ωστό- σο η Εθνική Αρχή όρισε τον περασμένο Ιανουάριο ως όριο τα 45 έτη. «Εγώ τι κάνω με αυτή την απόφαση; Eάν την εφαρμόσω είμαι αντιμέτωπος με πειθαρχικές κυρώσεις», εξήγησε ο κ. Πάντος. Στην ίδια κατεύθυνση τοποθετήθηκε στην ομιλία της και η καθηγήτρια του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου Ισμήνη Κριαρή. «Εχουν εκδοθεί πολλές αποφάσεις δικαστηρίων που υπερβαίνουν το 50ό έτος της ηλικίας τόσο για υποψήφιες μητέρες όσο και για παρένθετες. Η αλλαγή του ορίου ηλικίας οδηγεί τους Ελληνες να αναζητούν παρένθετη μητέρα στο εξωτερικό, καθώς αποκλείονται τα συγγενικά τους πρόσωπα. Ο φυσικός απόγονος έχει όμως τεράστια σημασία για την Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι η φράση “αίμα μου” δεν μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες. Είναι κρίμα, γιατί χάνουμε την ευκαιρία να βοηθήσουμε ανθρώπους που μπορούν να κάνουν παιδιά και κλείνουμε τη πόρτα σε μια τεράστια αναπτυξιακή δυνατότητα της χώρας».
Το παράλογο του θέματος υπογράμμισε και ο δικηγόρος και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιος Πλεύρης. «Τα 50 έτη στην υποβοηθούμενη γυναίκα ορίζονται προς όφελος του τέκνου που θα γεννηθεί. Η παρένθετη μητέρα, αν μπορεί να κυοφορήσει σε ηλικία άνω των 50 με ασφάλεια, για ποιο λόγο αποκλείεται; Με αυτά τα δεδομένα αποκλείεται η πιο αλτρουιστική παρένθετη μητέρα, η μητέρα της υποβοηθούμενης. Δηλαδή αποκλείεται μια νέα γυναίκα 48 ετών που η κόρη της είναι π.χ. 25 ετών...».
Τα παράλογα δεν σταματούν εδώ. Στην περίπτωση που για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή επιλεγεί η διαδικασία της δωρεάς ωαρίων, ο νόμος το επιτρέπει εφόσον η δότρια είναι ανώνυμη (αποκλείονται συνεπώς οι συγγενείς) και δεν πάρει αντάλλαγμα. Ο ίδιος νόμος ωστόσο προβλέπει ότι η δότρια μπορεί να πάρει... αποζημίωση λόγω καταπόνησης και αποχής από την εργασία. Μια από τις χιλιάδες γυναίκες που στερούνται την ευκαιρία στη μητρότητα λόγω των ορίων ηλικίας είναι και η Ι.Α. Εκλεισε τα 50 την περασμένη εβδομάδα και, παρότι ήθελε να μπει σε εξωσωματική, ένα πρόβλημα υγείας την καθυστέρησε με αποτέλεσμα να μην «προλάβει». «Εχασες το εισιτήριο, μου είπε ο γιατρός μου. Πόνεσα πάρα πολύ. Οταν μια γυναίκα μπορεί φυσιολογικά και μετά τα 50 να μείνει έγκυος, γιατί να μην μπορεί να κάνει εξωσωματική; Με τον σύντροφό μου έχουμε ήδη αρχίσει να κοιτάμε για το εξωτερικό. Αλλα είναι άδικο. Δεν ζήτησα ούτε να κλέψω ούτε να σκοτώσω. Να φέρω έναν άνθρωπο στη ζωή θέλω...».
Τα ηλικιακά όρια για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή θέτουν γιατρούς και ασθενείς προ ηθικών διλημμάτων.