Απομονώνοντας το «κακό» στην τάξη
Το πρόγραμμα ENABLE - ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ καταπολεμά τον εκφοβισμό στο σχολείο
κοντά με συμμαθητές μας που παλιότερα δεν ανταλλάσσαμε ούτε καλημέρα». «Μάθαμε πολλά για τον εκφοβισμό». «Οταν θέλουμε να τα σπάσουμε όλα, συχνά πίσω από τον θυμό ίσως κρύβεται ένας φόβος, που δεν έχουμε ανακαλύψει». «Αναγνωρίζουμε πια πότε ένας συμμαθητής μας γελάει με την καρδιά του όταν κάποιοι τον πειράζουν και πότε το γέλιο του κρύβει κλάμα που το πνίγει». «Ανακαλύψαμε τη “μεταστιγμή”, τότε που πρέπει όλοι να κάνουμε ένα βήμα πίσω πριν αντιδράσουμε απότομα και να ξανασκεφτούμε». «Γνωρίσαμε καλύτερα τον εαυτό μας, τα συναισθήματά μας. Διαχειριζόμαστε πιο αποτελεσματικά τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Κερδίσαμε πολλά!».
Με αυτό τον τρόπο χαρτογραφούν τις εντυπώσεις τους οι μαθητές του 5ου Γυμνασίου Πετρούπολης από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ENABLE – ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ, στη διάρκεια του 10ου Εντατικού Σεμιναρίου Εφηβικής Ιατρικής, που έλαβε χώρα τον Μάρτιο στο Ζάππειο. Το ENABLE είναι «ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που στοχεύει στην καλλιέργεια της κοινωνικοσυναισθηματικής μάθησης και επιδιώκει να μειώσει την πιθανότητα μεταχείρισης των παιδιών με τρόπο βάναυσο, απάνθρωπο ή υποτιμητικό, όπως ορίζεται στο Αρθρο 37 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παι- διού. Αφορά τις Βρετανία, Δανία, Βέλγιο, Κροατία, ενώ στην Ελλάδα, φορείς υλοποίησης είναι ο επιστημονικός οργανισμός «Μαζί για την Εφηβική Υγεία» (www.youth-life.gr) και η Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων Π. & Α. Κυριακού», εξηγεί η κ. Αρτεμις Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, επιστημονική υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) και συνεχίζει: «Κύριο μέλημα του προγράμματος είναι η ενίσχυση του θετικού παραδείγματος, της θετικής οικολογίας μέσα στην τάξη, έτσι ώστε να απομονώνεται το “κακό” – για τον λόγο αυτό, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά θετικοί τίτλοι, όχι απαγορεύσεις. Αλλωστε, για μας “θύτης” και “θύμα” στον εκφοβισμό είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Εχει την ίδια σημασία να βοηθηθεί όχι μόνο το παιδί που δέχεται βία, αλλά κι εκείνο που την ασκεί, ενώ προέχει να μάθει και ο παρατηρητής να απομονώνει την αρνητική συμπεριφορά. Αποκτώντας τα κατάλληλα εργαλεία προκειμένου να διαχειρίζονται τις δυσκολίες, τα παιδιά χτίζουν την αυτοεκτίμησή τους, μαθαίνουν να βάζουν όρια όταν θίγονται, αλλά και να σέβονται τα δικαιώματα του διπλανού. Τη θωράκιση αυτή θα αξιοποιήσουν και στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Χτίζοντας τις ενισχυτικές δεξιότητες ζωής μέσα από μία σειρά μαθημάτων και όχι αποσπασματικών επισκέψεων ενός ειδικού στο σχολείο, περιορίζονται ιδιαίτερα οι συμπεριφορές ψυχοκινδύνου».
«Είναι δύσκολη η μάθηση σε εχθρικές αίθουσες και εχθρικά σχολεία. Το ENABLE συμβάλλει στο να γίνει υποστηρικτικό το κλίμα της τάξης, τα παιδιά να αισθάνονται ασφαλή και ευπρόσδεκτα στο σχολείο, γεγονός που συνδέεται άρρηκτα με τη σχολική επιτυχία», θα πει η κ. Ελένη Παπαμιχαλάκη, καθηγήτρια αγγλικής φιλολογίας, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια για την ασφάλεια στο Διαδίκτυο, την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό και συνεργάτης σε πολλά προγράμματα, Ambassador του ENABLE. Σύμφωνα με την ίδια: «Δίνοντας έμφαση στην πρωτογενή πρόληψη, σταδιακά επιτυγχάνεται η ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων σε σημαντικά θέματα όπως η επικοινωνία, η γνώση του εαυτού, η αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων και η αποδοχή της διαφορετικότητας».
Ψυχική ενδυνάμωση
Η κ. Παπαμιχαλάκη καταγράφει ως εξής τη συμβολή προγραμμάτων, όπως το ENABLE, στην εκπαιδευτική πραγματικότητα: «Σε ένα ασταθές κοινωνικό περιβάλλον, ο αριθμός των “ψυχικά αναστατωμένων” παιδιών που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Περισσότερο από ποτέ, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ανταποκριθούν στην ανάγκη των μαθητών και των οικογενειών τους για ψυχική ενδυνάμωση. Η συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα προς την κατεύθυνση αυτή, όπως αποδεικνύεται και από την πιλοτική εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος. Να σημειωθεί, ότι παρά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στα δημόσια σχολεία, καθώς και τον περιορισμένο χρόνο εφαρμογής του, το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία καινοτόμων διδακτικών πρακτικών».
«Κύριο μέλημα του προγράμματος είναι η ενίσχυση του θετικού παραδείγματος, της θετικής οικολογίας μέσα στην τάξη», σημειώνουν οι επιστήμονες.