Το τραγούδι που ενώνει τους λαούς
Η Διαπολιτισμική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμβάλλει στην ένταξη των προσφύγων μέσω της μουσικής
της δεκαετίας του ’60 ο Λούις Νούσι ξεκινούσε σπουδές στην Παπούα Νέα Γουινέα για να γίνει δάσκαλος. Το 1963 η Ινδονησία προσάρτησε τη Δυτική Παπούα μέσα από μια αμφισβητούμενη διαδικασία και ο νεαρός Λούις εντάχθηκε στο τοπικό κίνημα ανταρτών που διεκδικούσε την ανεξαρτησία της περιοχής. «Εμεινα 14 χρόνια στο βουνό. Εχω πολλά τραύματα από σφαίρες, αλλά ο Θεός με προσέχει και είμαι ακόμη ζωντανός», λέει στην «Κ». Το 1983 ο ίδιος μαζί με άλλους δύο συντρόφους του κατάφεραν και έγιναν δεκτοί ως πολιτικοί πρόσφυγες από την ελληνική κυβέρνηση έπειτα από έναν διπλωματικό μαραθώνιο, όπως μας λέει. Από τότε η Ελλάδα έγινε η δεύτερη πατρίδα του και ο Παπουανός που πέρασε από πολλές δύσκολες στιγμές δεν σταμάτησε ποτέ να αισιοδοξεί και να τραγουδάει.
«Ντάιντα κιρίσι νάινα» είναι οι πρώτοι στίχοι του τραγουδιού που έφερε στις πρόβες της Διαπολιτισμικής Χορωδίας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για να το μοιραστεί με τους συναδέλφους του. Το έγραψε ο ίδιος τις μέρες του ανταρτοπόλεμου και μιλάει για τη δική του ιστορία, όπως και των περισσότερων νέων της εποχής του. «Το τραγούδι λέει ότι οι γονείς μου αποφασίσανε ότι πρέπει να παντρευτώ και ότι μου βρήκανε νύφη. Αλλά εγώ τους λέω ότι δεν θέλω και
«Οι συμμετέχοντες αρκεί να αγαπούν τη μουσική και να υπάρχει ενδιαφέρον να συναντηθούν με τις άλλες κοινότητες», λένε οι συντελεστές.
προτιμώ να πολεμήσω για την ελευθερία της πατρίδας μου», μας λέει και αρχίζει να ψιθυρίζει τον ρυθμό του μελαγχολικού τραγουδιού. Ο Λούις Νούσι μαζί με τη σύζυγό του Γκαμπριέλα από τη Σλοβακία είναι από τους πιο τακτικούς συμμετέχοντες και μαζί με άλλους Ελληνες, Σύρους και Ιταλούς αποτελούν τον πυρήνα της ανοικτής Διαπολιτισμικής Χορωδίας που δημιούργησε η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών της προγραμμάτων. Η χορωδία σχηματίστηκε μόλις τον περασμένο Ιανουάριο και για τα επόμενα δύο χρόνια φιλοδοξεί να φέρει κοντά τις διαφορετικές εθνοτικές κοινότητες που ζουν στην Αθήνα μέσω της μουσικής. «Συνήθως κάθε κοινότητα έχει τη δική της μουσική δραστηριότητα, απλώς είναι σπάνιο αυτές οι κοινότητες να έρθουν κοντά και να δουλέψουν μαζί. Και επειδή το τραγούδι είναι το πιο άμεσο μουσικά και δεν απαιτεί τη γνώση ενός μουσικού οργάνου σκεφτήκαμε ότι η Λυρική είναι κυρίως τραγούδι και φτιάξαμε αυτή τη χορωδία», μας λέει η υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της ΕΛΣ Εύη Νάκου.
Το ζέσταμά τους ξεκινά με ασκήσεις χαλάρωσης και σχηματίζουν έναν κύκλο. Χέρια σηκώνονται ψηλά, οι αναπνοές γίνονται πιο βαθιές, οι ώμοι χαλαρώνουν. Η διαδικασία είναι κάτι ανάμεσα σε παιχνίδι και άσκηση και μόλις τα πνεύματα και οι μύες χαλαρώσουν οι χορωδοί ξεκινούν να ζεσταίνουν τις φωνές τους.
Η Γκαμπριέλα χαμογελά γιατί είναι το δικό της τραγούδι που θα προβάρουν πρώτο. Οι συντελεστές των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της ΕΛΣ ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να κομίσουν οι ίδιοι ένα παραδοσιακό τραγούδι της πατρίδας τους, αντί να μάθουν από την αρχή ένα προεπιλεγμένο ρεπερτόριο. Οι στίχοι που μαθαίνουν είναι το λιγότερο διότι κάθε κομμάτι συνοδεύεται από μια ιστορία, ένα συναίσθημα και μια παράδοση δική τους. «Νέπι Γιάνου, νέπι βόντου, λέει το τραγούδι και σημαίνει “Γιάννο, μην πιεις νερό, πιες κρασί”, γιατί το κρασί είναι φάρμακο», μας λέει η Γκαμπριέλα. Το παραδοσιακό σλοβάκικο τραγούδι μιλάει για έναν χαμένο έρωτα και το κρασί αποδεικνύεται το καλύτερο φάρμακο.
Η χορωδία, σε συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, είναι ανοικτή στους νεοαφιχθέντες μετανάστες από τα κέντρα υποδοχής της Αττικής. Στις προηγούμενες συναντήσεις τους μια ομάδα Ιρανών καθοδήγησε τη χορωδία στο «Σανέχ», ένα παραδοσιακό ερωτικό τραγούδι που προβάρουν με τη συνοδεία ακορντεόν. «Το τραγούδι είναι πολύ γνωστό στις αραβικές χώρες, μας το έμαθαν και το εντάξαμε στο ρεπερτόριό μας. Ολα γίνονται συνδυαστικά, φέρνουν μια ιδέα, μας την επικοινωνούν, βλέπουμε την ηχητική μορφή του τραγουδιού, τους στίχους, την προφορά, το συζητάμε, γιατί με κάποιο τρόπο πρέπει να μπορέσουμε να το διαβάσουμε και να το καταλάβουμε», σημειώνει η Αυγερινή Γάτση, που διευθύνει τη χορωδία. Ωστόσο, η ομάδα των Ιρανών δεν βρίσκεται στην πρόβα και αυτή είναι μία από τις αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χορωδία. Εξαιτίας της αβεβαιότητας που κυριαρχεί στην καθημερινότητα των προσφύγων, οι προτεραιότητές τους αλλάζουν διαρκώς και είναι δύσκολο να μπουν ψυχολογικά σε μια διαδικασία ένταξης, ενώ είναι πολύ πιθανό να μην παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ίδια περιοχή ή και στη χώρα. «Είναι δράση που χρειάζεται πολύ χρόνο και να είναι συνέχεια ανοικτή ώστε να μπορεί να έρθουν και νέοι μετανάστες όταν λυθούν ορισμένα θέματά τους. Γι’ αυτό και δεν είναι κριτήριό μας το μουσικό τους παρελθόν, αρκεί να αγαπούν τη μουσική και το τραγούδι και να υπάρχει ενδιαφέρον μέσω της τέχνης να συναντηθούν με τις άλλες κοινότητες. Και βέβαια θα ήταν μη αποτελεσματικό αν στη χορωδία προσκαλούσαμε μόνο πρόσφυγες και όχι Ελληνες, γιατί σκοπός είναι να μάθουμε όλοι μας να συνυπάρχουμε», σημειώνει η κ. Νάκου.
Τους αποχαιρετούμε ενώ ετοιμάζονται για το επόμενο τραγούδι τους...