Ενας... μη συνηθισμένος συγγραφέας
Η ζωή του Σουηδού Γιούνας Γιούνασον είναι το ίδιο παράξενη με εκείνη των ηρώων του
που χάνουν την πίστη τους και δολοφόνοι που τη βρίσκουν, υπερήλικες κυνηγοί της περιπέτειας, αναλφάβητα κορίτσια με έφεση στα μαθηματικά: οι ήρωες του Γιούνας Γιούνασον δεν είναι συνηθισμένοι άνθρωποι και το ίδιο μπορεί άνετα να ισχυριστεί κάποιος για τον ίδιο τον Σουηδό συγγραφέα που έγραψε το πρώτο του βιβλίο σε ηλικία 46 ετών. Γραμμένα με ανάλαφρη, χιουμοριστική διάθεση, τα μυθιστορήματά του πιθανότατα δεν πρόκειται ποτέ να του αποφέρουν ένα βραβείο Νομπέλ, του έχουν όμως εξασφαλίσει εκατομμύρια θαυμαστές σε όλο τον κόσμο και ένα εισόδημα που θα το ζήλευαν οι περισσότεροι «σοβαροί» συγγραφείς.
Γεννημένος το 1961 στην πόλη Vaxjo της νότιας Σουηδίας, ο Γιούνασον σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ και σύντομα ξεκίνησε την καθ’ όλα «φυσιολογική» επαγγελματική σταδιοδρομία του ως δημοσιογράφος σε μεγάλες εφημερίδες. Περίπου 15 χρόνια μετά, κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν του ταίριαζε η ζωή του ρεπόρτερ και εγκατέλειψε το πόστο του. «Δεν ήξερα τι ήθελα να κάνω, μόνον ότι ήθελα να αλλάξω τη ζωή μου», θα παραδεχόταν αργότερα σε συνέντευξή του στην Daily Telegraph.
Στη συνέχεια, αποφάσισε να εργαστεί ως σύμβουλος στα ΜΜΕ και το 1996 ίδρυσε την εταιρεία τηλεοπτικής παραγωγής OTW, η οποία έφθασε να απασχολεί 100 υπαλλήλους, όμως το στρες και η καθιστική ζωή είχαν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία του.
Κάπου εκεί άρχισε να καθίσταται προφανές ότι ο Γιούνασον δεν είναι ακριβώς «συνηθισμένος» άνθρωπος. Υστερα από δύο επεμβάσεις στη σπονδυλική του στήλη, αφού έφθασε στα όρια της κατάρρευσης, πήρε την απόφαση να πουλήσει την εταιρεία και να μετακομίσει σε μία απομακρυσμένη παραθαλάσσια περιοχή μαζί με τον γάτο του, τον Μολότοφ. Κρίνοντας ότι, στα 45 του, έπρεπε επιτέλους να ασχοληθεί με κάτι άλλο πέρα από τη δουλειά, άρχισε να αναζητεί υποψήφιες συντρόφους στο Διαδίκτυο και γνώρισε μία 40χρονη από τη Νορβηγία, την οποία παντρεύτηκε το 2007. Ο γάμος, όμως, δεν διήρκεσε πολύ. Τελικά, έπειτα από ένα «τραυματικό διαζύγιο», ο Γι- ούνασον ανέλαβε την κηδεμονία του μικρού γιου τους, ενώ το δικαστήριο απαγόρευσε στη μητέρα του παιδιού να έχει επαφή μαζί του.
Πάντως, οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Γιούνας Γιούνασον στην προσωπική του ζωή είχαν μάλλον θετικό αντίκτυπο στη δημιουργικότητά του. Η πρώτη του απόπειρα στη μυθιστοριογραφία, με τον γλαφυρό τίτλο «Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε», απορρίφθηκε από πέντε εκδότες, αλλά αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό αμέσως μετά την κυκλοφορία του, το 2009.
Ο ίδιος υποστηρίζει πως του πήρε δεκαετίες να ολοκληρώσει το βιβλίο, καθώς ανά διαστήματα χρησιμοποιούσε το γράψιμο ως «αντίδοτο» στην επαγγελματική πίεση. Με πρωταγωνιστή έναν άνδρα που απο- φασίζει να δραπετεύσει από τον οίκο ευγηρίας λίγο πριν από το πάρτι των εκατοστών γενεθλίων του (και αργότερα αποκαλύπτεται ότι ήταν μάρτυρας, αν όχι «συνεργός», μερικών εκ των σημαντικότερων γεγονότων της ιστορίας του 20ού αιώνα), το σατιρικό μυθιστόρημα έχει πουλήσει πάνω από 10 εκατ. αντίτυπα, έχει μεταφραστεί σε 45 γλώσσες και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από το Σουηδό σκηνοθέτη Felix Herngren.
Ακολούθησε, το 2013, η «Αναλφάβητη που ήξερε να μετρά», με ηρωίδα μια φτωχή, νεαρή κοπέλα από τη Νότιο Αφρική, που μπλέκεται άθελά της σε μια περιπέτεια με πράκτορες της Μοσάντ και ατομικές βόμβες. Το μυθιστόρημα πούλησε λιγότερα αντίτυπα από τον «Εκατοντάχρονο», βρισκόταν όμως για αρκετό καιρό στη λίστα με τα διεθνή μπεστ σέλερ και βραβεύθηκε, μεταξύ άλλων, στην Ιαπωνία και την Πολωνία, ενώ τα δικαιώματα για την κινηματογραφική μεταφορά του έχει εξασφαλίσει ο Ισλανδός παραγωγός του Χόλιγουντ Joni Sighvatsson.
Στο τρίτο βιβλίο του, με τίτλο, «Ο Αντερς ο φονιάς και οι φίλοι του», ένας (μάλλον αφελής) μετανοημένος πρώην δολοφόνος αντιμετωπίζεται ως πολύτιμο «κεφάλαιο» από έναν νεαρό υπάλληλο ξενοδοχείου και μια άθεη πρώην «παστόρισσα», που αρχικά διαφημίζουν τις ικανότητές του ως εκτελεστή και αργότερα ιδρύουν μια αίρεση στο όνομά του. Το μυθιστόρημα έφθασε στην πρώτη θέση των ευπώλητων στη Γερμανία και βρισκόταν για αρκετές εβδομάδες μεταξύ των δημοφιλέστερων έργων μυθοπλασίας στη Βρετανία.
«Ενα μεγάλο κομμάτι της λογοτεχνίας αποπνέει απόγνωση, απελπισία και τραγωδία. Η μεγαλύτερη επιτυχία μου είναι ότι χαρίζω την ελπίδα», εξομολογήθηκε στον Guardian το 2016. «Μου φαίνεται παράξενο ότι η ποιοτική λογοτεχνία υποτίθεται ότι δεν πρέπει να είναι αστεία ή ευχάριστη. Αν αντιμετωπίζαμε την ανθρωπότητα χωρίς μια λάμψη στα μάτια, δεν νομίζω ότι θα επιβιώναμε». Σήμερα ο συγγραφέας ζει μαζί με τον γιο και τη νέα του σύντροφο σε ένα αναπαλαιωμένο σπίτι του 19ου αιώνα στο νησί Γκότλαντ, όπου μπαινοβγαίνουν (σχεδόν) ελεύθερα οι κότες και τα κοτόπουλα.
Τα μυθιστορήματα του Γιούνας Γιούνασον κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
«Ενα μεγάλο κομμάτι της λογοτεχνίας αποπνέει απόγνωση και τραγωδία. Η μεγαλύτερη επιτυχία μου είναι ότι χαρίζω την ελπίδα».