Ηττημένη νίκη
Θρίαμβος βέβαια το 51,4% του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο προχθεσινό δημοψήφισμα, δεν είναι. Είναι έστω παρηγορητική νίκη; Ή μήπως ο χαρακτηρισμός «οριακή νίκη» είναι ένας άλλος τρόπος για να ονομάσει κανείς την ήττα, η οποία άλλωστε είχε αφήσει αψευδή τα σημάδια της στο ξινισμένο πρόσωπο τόσο του Τούρκου προέδρου όσο και των υποτακτικών που τον περιστοίχιζαν στην υποτονική πρώτη μεταδημοψηφισματική ομιλία του; Το 51,4% λοιπόν θα ήταν νίκη αν ο ίδιος ο υπερφιλόδοξος πολιτικός δεν είχε αναγγείλει και μερικές ημέρες πριν από την κάλπη και ελάχιστα μετά το τέλος της εκλογικής διαδικασίας ότι είχε σίγουρο τουλάχιστον το 60%. Θα ήταν νίκη αν το στρατόπεδο του «Ναι» το αποτελούσε το κόμμα του Ερντογάν και μόνον αυτό. Αλλά για ν’ αβγατίσει τα «σίγουρα» συμμάχησε με τους Γκρίζους Λύκους, και τελικά τα δύο κόμματα υπολείπονται περίπου κατά 10% από το άθροισμα των ποσοστών τους.
Θα ήταν νίκη του Ερντογάν αν δεν βρίσκονταν στις φυλακές, ανήμποροι να μιλήσουν σε λαϊκές συγκεντρώσεις ή έστω στα ασφυκτικώς ελεγχόμενα ΜΜΕ, οι μισοί από τους σοβαρότερους πολιτικούς αντιπάλους του και πρώτα πρώτα οι δύο συμπρόεδροι του φιλοκουρδικού κόμματος. Θα ήταν νίκη αν σε όλους τους μήνες της προεκλογικής αντιπαράθεσης οι δύο παρατάξεις είχαν, όχι βέβαια τις ίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους, αλλά έστω μοιρασμένες σε αναλογία δύο προς ένα, ή ακόμη και τρία προς ένα, υπέρ του Ερντογάν εννοείται. Θα ήταν νίκη του αν δεν είχε εκστρατεύσει θεατρικά οργίλος εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με αδιανόητο λεξιλόγιο («είστε ναζιστές» κ.λπ.), για να πείσει τους μετανάστες συμπατριώτες του ότι μόνον αυτός τους προστατεύει από τους «σταυροφόρους». Και θα ήταν νίκη αν ακόμη και το ισχνό 51,4% δεν είχε προκύψει με κάμποση νοθεία και περιφρόνηση των κανόνων, όπως καταγγέλλει τώρα η αντιπολίτευση, καταθέτοντας και τα σχετικά πειστήρια, ο ΟΑΣΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το πλήγμα στην απολυταρχικής κοπής φιλαυτία του Ερντογάν είναι σοβαρό. Πολύ σοβαρότερα είναι όμως τα πλήγματα που εξακολουθεί να υφίσταται η δημοκρατία στη χώρα του, την τύχη της οποίας θέλει να την ορίσει, διά νόμου, έως το 2029 – και βλέπουμε. Οι υπερεξουσίες που με σπάνια γαλαντομία δωρίζει στον εαυτό του αποτελούν τροχοπέδη για την κοινωνική εξέλιξη της πατρίδας του, για την οικονομική της προκοπή, ενδεχομένως, όπως εικάζουν αρκετοί, και για την ίδια την υπόστασή της ως ενιαίου κράτους· μια βαθιά διχασμένη χώρα είναι ποικιλότροπα τρωτή. Ο «απρόβλεπτος» Ερντογάν, ένας ακόρεστος της εξουσίας δηλαδή που, για να εξυπηρετήσει την προπαγάνδα του, σκηνοθετεί τον εαυτό του σαν τάχα απρόβλεπτο, νίκησε ηττώμενος. Από την ιστορία ξέρουμε δυστυχώς ότι, σε περιπτώσεις όπως η δική του, αυτού του είδους οι ηττημένες νίκες δεν συνετίζουν. Αντίθετα, εισπράττονται σαν προσωπική προσβολή. Αν όχι και σαν ύβρις προς τα θεϊκά σχέδια.