Μπερδεμένοι στα ελλείμματα
Ερχεται κι επανέρχεται η ίδια συζήτηση για τη σχέση μεταξύ χρέους και κρατικών ελλειμμάτων. Ανακοινώσεις προβλέψεων όπως οι προχθεσινές του ΔΝΤ, αντί να εξυπηρετούν τη ρεαλιστική προσέγγιση του ζητήματος, οδηγούν σε γενική επανάληψη της σύγχυσης. Μπορείς να «παίξεις» με τα νούμερα, είναι όμως αδύνατον να τα αθροίζεις με διαφορετικό τρόπο.
Το πρόβλημα του χρέους είναι ότι κάθε νέο κρατικό έλλειμμα το αυξάνει, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα, που δεν είναι παρά η θετική διαφορά των τρεχόντων εσόδων επί των τρεχουσών δαπανών δεν αρκεί για να το μειώσει. Μπορεί να είναι σημαντικό, ιδιαιτέρως όταν το κράτος δεν πέτυχε θετικό αποτέλεσμα ποτέ μετά το 2002, αλλά ακόμη κι έτσι, ο δρόμος μέχρι την καθαρή απομείωση του χρέους είναι πολύ μακρύς.
Χρειαζόμαστε θετικό πρωτογενές αποτέλεσμα που θα ισούται με το ποσό των τόκων που οφείλουμε ετησίως επί του χρέους. Το νέο αυτό ποσό προκύπτει από το κόστος δανεισμένου χρήματος, δηλαδή του μέσου επιτοκίου επί του συνολικού κεφαλαίου των δανείων που έχει συνάψει το κράτος. Αν όμως το πρωτογενές αποτέλεσμα δεν είναι αρκετό, έχουμε και πάλι συνολικό κρατικό έλλειμμα. Αφού συνυπολογίσουμε και άλλα αρνητικά ή θετικά αποτελέσματα του ευρύτερου κράτους καταλήγουμε σε αυτό που ονομάζουμε Γενική Κυβέρνηση, μέγεθος με το οποίο πρέπει να αποτιμούμε τις επιδόσεις της εκάστοτε ομάδας πολιτικών στους οποίους εμπιστευόμαστε την τύχη μας και τις τσέπες μας.
Με κίνδυνο να απογοητευτούν ορισμένοι, είναι απαραίτητο να προσέξετε ότι σε καμία από όλες αυτές τις χρονιές της κρίσης δεν υπήρξε κρατικό πλεόνασμα. Ξεκινώντας από το υπερμεγέθες έλλειμμα του 2009, παρά τα (αδύναμα είναι αλήθεια) μέτρα λιτότητας εκείνης της άνοιξης και μέχρι πέρυσι, αλλά και εφέτος, το ελληνικό κράτος δεν είναι σε θέση να πληρώσει ούτε καν τους τόκους επί του χρέους. Κι ας έχουν μειωθεί οι τόκοι, με κατάλληλα μέτρα ελάφρυνσης μέσω των αναχρηματοδοτήσεων που εξασφάλισαν για εμάς οι συνεταίροι της Ευρωζώνης, οι οποίοι πληρώνουν, επί ήδη οκτώ έτη, κάθε τόσο τις λήξεις των παλαιών χρεών του Δημοσίου.
Το συνολικό κρατικό έλλειμμα μεταξύ 2009-2016 ανήλθε σε 145 δισ. ευρώ. Αν είχαμε τη δυνατότητα να δανειζόμαστε από τις αγορές, όπως παλιά, το ποσό αυτό θα προστίθετο στα 298 δισ. χρέους του 2009 και θα χρωστούσαμε 443 δισ. αντί των 326 δισ. που ήταν το χρέος του κράτους στα τέλη 2016. Η διαφορά οφείλεται στη μεγαλύτερη περικοπή χρέους που έχει ποτέ συμβεί που διαχειρίστηκε η κυβέρνηση Παπαδήμου, συμπληρωμένη από ειδικά μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που κερδήθηκαν στο μεταξύ. Το Ταμείο επιμένει ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια δεύτερη μεγάλη ευκαιρία περιστολής του χρέους της. Μια σοφή ομάδα πολιτικών θα έκανε τα πάντα, όλα χωρίς περιστροφές και ψευδο-διαπραγματεύσεις και θα τα έκανε γρήγορα, προκειμένου να επιτύχει αυτόν τον πραγματικά απελευθερωτικό στόχο. Τέτοια κυβέρνηση δεν αξιωθήκαμε!