Δύο μεγάλα μουσεία «έδωσαν τα χέρια»
Κομβική στιγμή για τους δύο πολιτιστικούς οργανισμούς της Θεσσαλονίκης με σπουδαία ιστορία
«Δεν πρόκειται για απορρόφηση ούτε για συγχώνευση ούτε για κρατικοποίηση. Δεν εξαλείφεται κανένας από τους δύο φορείς», ανέφερε ο Ανδρέας Τάκης.
Οι Θεσσαλονικείς έδωσαν τα χέρια και έβαλαν τις υπογραφές σφραγίζοντας την πολύχρονη και πολυδαίδαλη διαδικασία ενός οράματος που έγινε πραγματικότητα. Τη διοικητική και λειτουργική συνένωση δύο μεγάλων μουσείων: του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με τα ιδιαίτερα τμήματά του (Μουσείο Φωτογραφίας και Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης) και του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με το κληροδότημά του στην Αθήνα, το Μουσείο Aλεξ Μυλωνά).
Hταν ιστορική η προχθεσινή τελετή υπογραφής της σύμβασης με τους προέδρους των Δ.Σ. των δύο μουσείων, Ανδρέα Τάκη του ΚΜΣΤ και Ξανθίππη Σκαρπιά-Χόιπελ του ΜΜΣΤ, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου και του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη. Τα δύο μουσειακά ιδρύματα, παρά την καταιγίδα της κρίσης, μπαίνουν σε μια νέα εποχή. Ενωμένα αλλά αυτόνομα, κάτω από έναν ενιαίο φορέα, τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (με συντομογραφία στο λατινικό αλφάβητο MOMus), ανοίγουν τα φτερά τους για να διαχειριστούν μοναδικές συλλογές μοντέρνας και σύγχρονης ελληνικής και διεθνούς τέχνης.
Χρειάστηκαν πολλά χρόνια, πολλοί υπουργοί ( Π. Γερουλάνος, Κ. Τζαβάρας, Ν. Ξυδάκης, Αρ. Μπαλτάς) για να καρποφορήσει η καινοτόμος συνένωση δύο νομικών προσώπων ( ΝΠΙΔ ΚΜΣΤ και του Κοινωφελούς Ιδρύματος ΜΜΣΤ) και να φθάσει στην τελική επεξεργασία ενός νομικού «κεντήματος» με λύσεις κοινώς αποδεκτές και νομικά δυναμικές στην προοπτική τους. Η υπογραφή της συμφωνίας είναι το προτελευταίο βήμα προς το τελευταίο στάδιο, που θα είναι η ψήφιση του νομοσχεδίου από τη Βουλή των Ελλήνων.
Συγκίνηση
Αυτονόητη η συγκινησιακή φόρτιση στην προχθεσινή τελετή – μια κομβική στιγμή για δύο μουσεία με ιστορία που την έγραψαν παρέες με πρωτοποριακές ιδέες και πολιτικές αποφάσεις. Ο σπόρος για το ΜΜΣΤ μπήκε το 1979 όταν στον ελλαδικό χώρο δεν υπήρχε ούτε ίχνος μουσειακής υποδομής που να υπηρετεί τη σύγχρονη τέχνη και για το ΚΜΣΤ το 1997, με την ευφυή απόφαση του Ευάγγελου Βενιζέλου ως υπουργού Πολιτισμού να αγοράσει τη συλλογή Κωστάκη με 1.200 έργα τέχνης της ρωσικής πρωτοπορίας για το νεοσύστατο ΚΜΣΤ στη Θεσσαλονίκη (Μονή Λαζαριστών). Δεν ήταν μόνο οι «χρυσοφόρες» εποχές για την υλοποίησή τους. Ηταν το «πάθος, η αισιοδοξία, η επιμονή και η επιμονή μιας ομάδας πνευματικών ανθρώπων που στοχεύσαμε ψηλά», έλεγε η επί 30 χρόνια πρόεδρος του Δ.Σ. του ΜΜΣΤ Ξανθίππη Χόιπελ.
Από την εποχή που ο Αλέξανδρος Ιόλας έσερνε τις γούνες του στα χωράφια της ανατολικής Θεσσαλονίκης (θυμήθηκε η πρωτεργάτρια του ΜΜΣΤ Μάρω Λάγια) για να δει το εργοστάσιο της Φιλκεράμ Τζόνσον που θα στέγαζε τον μουσειακό χώρο του Μακεδονικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης και τη δωρεά του (45 έργα), τις πρώτες εκθέσεις (Τσόκλη, Θεόφιλου, Τσαρούχη κ.ά.) με αποκλειστικό χορηγό τον Γιάννη Μπουτάρη, ώς την απόκτηση 4.500 τ.μ. στο περίπτερο της ΔΕΗ στη ΔΕΘ, τα στάδια ήταν πολλά. Ευλόγως η Ξανθίππη Χόιπελ έδωσε τον τίτλο «Θεσσαλονίκη η πόλη των εικαστικών εκπλήξεων» στη χθεσινή ιστορική αναδρομή των δύο μουσείων.
Εκπλήξεις, όπως είπε, ήταν η στέγαση του ΜΜΣΤ με χρησιδάνειο στη ΔΕΘ και η εξασφάλιση ενός δισεκατομμυρίου δραχμών από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την επέκταση του μουσείου υπερπηδώντας εμπόδια (αποκάλυψη αρχαίου νεκροταφείου στα θεμέλια) υπό την απειλή της τρόικας της ΕΤΕπ να διακόψει τη χρηματοδότηση. Εκπλήξεις ήταν η Φωτογραφική Συγκυρία του Αρι Γεωργίου ως προπομπός του Μουσείου Φωτογραφίας (1997), η πρώτη κοινοπραξία ΚΜΣΤ και ΜΜΣΤ για την οργάνωση της Cosmopolis (2003) ως προπομπός της Μπιενάλε και της σημερινής συνένωσης.
Παράδειγμα
Το σημερινό εγχείρημα του MOMus είναι η νέα έκπληξη. Συμπυκνώνει την καινοτόμο λύση συνένωσης δυνάμεων και λειτουργιών, δείχνει τον δρόμο συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού φορέα. «Δεν πρόκειται για απορρόφηση ούτε για συγχώνευση ούτε για μια κρατικοποίηση. Δεν εξαλείφεται κανένας από τους δύο φορείς», διευκρίνισε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΜΣΤ Ανδρέας Τάκης, που έδωσε το περίγραμμα και τους στόχους. Πρόκειται για μια σύνδεση των θεσμικών εργαλείων κάτω από μια πλατφόρμα, ανοιχτή σε συνέργειες, σαν ένα πολύπριζο υποδοχής δράσεων της κοινωνίας των πολιτών και νέων θεσμών (τμήματα ντιζάιν βιομηχανικού σχεδιασμού κ.ά.). Η υπουργός Πολιτισμού δεσμεύτηκε ότι θα στηρίξει οικονομικά το επιπλέον κόστος της συνένωσης. Αύξησε μάλιστα τη συνολική επιχορήγηση φέτος σε 1,2 εκατ. ευρώ για τα τρία μουσεία από 930.000 που ήταν το 2016.
Τα οράματα, ωστόσο, δεν θα τελειώνουν στην ψήφιση του νομοσχεδίου. «Ονειρό μου είναι ένα Μουσείο Σύγχρονης και Μοντέρνας Τέχνης σε ένα κτιριακό συγκρότημα στον χώρο της ΔΕΘ –στο πλαίσιο του νέου master plan– το οποίο μαζί με το Aρχαιολογικό και το Bυζαντινό Μουσείο θα αποτελέσουν το πολιτισμικό πάρκο στην καρδιά της πόλης», ανέφερε ο Γιάννης Μπουτάρης. «Δεν μας απασχολεί να είμαστε απλώς ένας φορέας σύγχρονης τέχνης, αλλά ένας ενεργός παίκτης στον παγκόσμιο χάρτη της σύγχρονης τέχνης», επισήμανε ο Ανδρέας Τάκης. Στην αγάπη και στο πάθος των πολιτών επέμεινε η Ξανθίππη Χόιπελ. «Παρακαλώ όλους τους πολίτες με την ίδια αγάπη να αγκαλιάσουν και τον νέο οργανισμό. Γιατί οι άνθρωποι είναι εκείνοι που κάνουν τους θεσμούς να καρποφορήσουν. Και όχι το αντίθετο».