«Κόκκινος» ο Απρίλιος στα δάνεια

Αυξήθηκαν οι επισφάλειες

Ανιση ήταν η μάχη στην προσπάθεια των τραπεζών για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων τον Απρίλιο, μήνα κατά τον οποίο προστέθηκαν νέες καθυστερήσεις ύψους 500 εκατ. ευρώ. Επειτα από ένα κακό πρώτο τρίμηνο, ο Απρίλιος ήταν ένας ακόμη δύσκολος μήνας, καθώς οι αργίες αποδυνάμωσαν την προσπάθεια των τραπεζών να επιτύχουν αναστροφή της τάσης δημιουργίας νέων «κόκκινων» δανείων. Το επόμενο διάστημα αναμένεται δύσκολο, καθώς από τον Ιούλιο μπαίνουμε στη διακεκαυμένη ζώνη των φορολογικών υποχρεώσεων, με το Δημόσιο να αναδεικνύεται βασικός αντίπαλος των τραπεζών στην επίτευξη του στόχου για την αποτροπή της δημιουργίας νέων καθυστερήσεων, που παρακολουθείται στενά από τις εποπτικές αρχές.

Ενας μήνας με μόλις δεκαέξι εργάσιμες μέρες είναι ένας κακός μήνας για τις τράπεζες και την προσπάθειά τους να μειώσουν τα «κόκκινα» δάνεια. Τέτοιος ήταν ο Απρίλιος που εξελίχθηκε σε μια άνιση μάχη από την πλευρά των τραπεζών μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, έπειτα από ένα δύσκολο πρώτο τρίμηνο.

Η αιτία είναι απλή. Οι τράπεζες έχουν στη διάθεσή τους δεκαέξι εργάσιμες μέρες για να επικοινωνήσουν με τους πελάτες τους και να τους προτείνουν μια λύση για την οφειλή τους. Από την άλλη, οι οφειλέτες έχουν 30 ολόκληρες μέρες τη δυνατότητα αθέτησης της οφειλής, ενώ η ραστώνη των εορταστικών ημερών επιβαρύνει την κατάσταση, καθώς λειτουργεί αποτρεπτικά σε κάθε διάθεση διευθέτησης. Τα στοιχεία από τις τράπεζες δείχνουν ότι η τάση δημιουργίας νέων «κόκκινων» δανείων τον Απρίλιο επιδεινώθηκε, και στα 2 δισ. ευρώ νέων «κόκκινων» δανείων που είχαν δημιουργηθεί το πρώτο τρίμηνο, προστέθηκαν άλλα 500 εκατ. ευρώ περίπου. Ο Μάιος για τον οποίο δεν υπάρχουν ακόμη ασφαλή στοιχεία φαίνεται να είναι καλύτερος μήνας, αλλά το καθαρό αποτέλεσμα είναι αμφίβολο αν καταλήγει σε ουσιαστική αποκλιμάκωση.

Η αποτύπωση

Οι εξελίξεις δυσκολεύουν την προσπάθεια των τραπεζών να μειώσουν αποτελεσματικά τα «κόκκινα» δάνεια, κάτι που διαφάνηκε στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι παρά τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs) τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (Non Performing Loans - NPLs), δηλαδή αυτά που βρίσκονται σε καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες, σε αρκετές κατηγορίες αυξήθηκαν. Η διαφορά μεταξύ μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, των «πορτοκαλί» δηλαδή οφειλών, και μη εξυπηρετούμενων δανείων, των «κόκκινων» δηλαδή οφειλών, είναι ότι τα πρώτα περιλαμβάνουν και αυτά που έχουν ρυθμιστεί μία ή περισσότερες φορές και μένει να αποδειχθεί εάν θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται.

Η διαφορά είναι λεπτή, αλλά έχει υιοθετηθεί ως κανόνας από την Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή μετά τη διαπίστωση ότι πολλές τράπεζες –όχι μόνο στην Ελλάδα– ρύθμιζαν ένα δάνειο και το μετέφεραν αυ- τόματα στο χαρτοφυλάκιο των εξυπηρετούμενων για να εμφανίσουν καλύτερη εικόνα των επισφαλειών τους. Η πρακτική αυτή αποδείχθηκε βραχυπρόθεσμη, αφού πολύ σύντομα ο οφειλέτης βρισκόταν ξανά σε αδυναμία, αθετώντας και πάλι την υποχρέωσή του, με συνέπεια το δάνειο να ξανακοκκινίζει εκ νέου. Ετσι υιοθετήθηκε ως πιο αντιπροσωπευτική πρακτική η υποχρέωση μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένα δάνειο για να θεωρηθεί «πράσινο» θα πρέπει να παραμείνει στην «πορτοκαλί» περιοχή και να εξυπηρετείται κανονικά για δύο ολόκληρα χρόνια, προκειμένου να μεταφερθεί στο χαρτοφυλάκιο των εξυπηρετούμενων δα- νείων και να αποχαρακτηριστεί οριστικά από «κόκκινο».

Παρά το γεγονός ότι ο στόχος που έχει θέσει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός για τις τράπεζες αναφέρεται στην πορεία των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και οι τράπεζες πέτυχαν τη βελτίωση του σχετικού δείκτη το πρώτο τρίμηνο του έτους, το τελικό αποτέλεσμα θα φανεί στο τέλος της διαδρομής, δηλαδή στην επιτυχή μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτός θα είναι ο τελικός λογαριασμός για την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που προτείνουν προς τους πελάτες τους και την πραγματική επιτυχία της πολιτικής μείωσης των «κόκκινων» δανείων και η οποία αξιολογείται τελικά δύο χρόνια μετά τη στιγμή που ένα δάνειο μπαίνει στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Φυσικά βασική προϋπόθεση είναι να αποτραπεί παράλληλα η δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε το τελικό ισοζύγιο να είναι θετικό.

Η αισιοδοξία από την αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων το πρώτο τρίμηνο προσκρούει στην ανησυχία για την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ο άγνωστος Χ σε αυτή τη δύσκολη εξίσωση για τις τράπεζες δεν είναι άλλος από το Δημόσιο, που ως μεγάλος αδερφός έχει πρόσβαση, παρακολουθεί και απομυζά τη ρευστότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων και κυρίως η είσοδος από τον Ιούλιο στη διακεκαυμένη ζώνη των υποχρεώσεων πληρωμής του φόρου εισοδήματος και του ΕΝΦΙΑ, που θα ακολουθήσει μετά την εκκαθάριση των δηλώσεων, θα μειώσουν τη δυνατότητα της ιδιωτικής οικονομίας να ανταποκριθεί στο σύνολο των υποχρεώσεών της.

Στα 2 δισ. ευρώ νέων «κόκκινων» δανείων του πρώτου τριμήνου προστέθηκαν ακόμη 500 εκατ. τον Απρίλιο.