Το σύμπαν του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου εκτίθεται...
Ο «αιρετικός» που είχε ήδη οραματιστεί την εξέλιξη της πόλης όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη τη Δύση
Εκθεση για την πόλη του μέλλοντος από τη Στέγη στη Διπλάρειο. Η κόρη του μεγάλου αρχιτέκτονα καταθέτει στην «Κ» σπάνιες μαρτυρίες από τη ζωή του αυτόχειρα οραματιστή.
Η φιλοσοφία του αποτυπώθηκε στην πρότασή του, τη λεγόμενη «Ηλεκτρονική Πολεοδομία», η οποία παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στην έκθεση «Tomorrows» της Στέγης.
«Εδινα Αρχαία εκείνη την ημέρα, προαγωγικές εξετάσεις για το λύκειο. Με ξύπνησε πρωί η μητέρα μου για να πάμε στο γραφείο του πατέρα μου. Δεν είχε επιστρέψει το βράδυ σπίτι», αφηγείται στην «Κ» η Ελίνα Ζενέτου σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση για τον πατέρα της, τον οραματιστή αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο, και το τραυματικό γεγονός της αυτοκτονίας του. Ο χαρισματικός αρχιτέκτονας συνήθιζε να δουλεύει σχεδόν όλη τη νύχτα στο γραφείο του στο Κολωνάκι και να ξεκουράζεται το πρωί. «Είδαμε κόσμο μαζεμένο. Μας είπαν, σκοτώθηκε ένας στρατιώτης. Ο μπαμπάς μου φορούσε χακί ρούχα εκείνη την ημέρα. Πλησιάζοντας είδαμε έναν άνθρωπο σκεπασμένο με εφημερίδες. Τον αναγνώρισα από τα παπούτσια του», αποκαλύπτει η κ. Ζενέτου.
Στο γραφείο του βρήκαν ένα σημείωμα. Εγραφε: «Συγγνώμη γι’ αυτό που έχω κάνει. Ευχαριστώ όσους με βοήθησαν και καταριέμαι όσους με πολέμησαν». Το χρυσό του ρολόι ήταν ακουμπισμένο πάνω στο χαρτί. «Δεν δέχθηκα ποτέ τον θάνατό του, πάντα θεωρούσα ότι ήταν άδικο. Νομίζω ότι το σχεδίαζε καιρό πριν. Μεγαλώνοντας, μου έλειψε η αίσθηση της οικογένειας», μας λέει η Ελίνα Ζενέτου.
Ο Τάκης Ζενέτος είχε προβλέψει τη διείσδυση της τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών δικτύων στη ζωή του ανθρώπου. Η φιλοσοφία του αποτυπώθηκε στην πρότασή του, τη λεγόμενη «Ηλεκτρονική Πολεοδομία», η οποία παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στην έκθεση «Tomorrows» της Στέγης, στη Διπλάρειο Σχολή, με αδημοσίευτα αρχειακά σχέδια που παραχώρησε η οικογένεια του. Εκεί, εξηγεί ο αρχιτέκτονας και επιμελητής Πάνος Δραγώνας, οι επισκέπτες μπορούν να δουν τις προτάσεις του για την πόλη και την κατοικία του μέλλοντος: η «τηλεδιεκπεραίωση», όπως την ονόμαζε, δηλαδή η τηλεργασία (ή η ανταλλαγή email, θα λέγαμε σήμερα), ήταν στον πυρήνα της πρότασής του που παρουσιάστηκε στο Ζάππειο το 1971 μαζί με το «Επιπλο 2000»: ένα κάθισμα-υπολογιστή που θα ρύθμιζε τις λειτουργίες μιας κατοικίας όπως γίνεται σήμερα με τα λεγόμενα «έξυπνα σπίτια».
Λάτρης της τεχνολογίας, ο Ζενέτος παρακολουθούσε τις εξελίξεις διαβάζοντας μανιωδώς το περιοδικό Science. «Μια φορά με ξύπνησε μέσα στη νύχτα για να μου δείξει ένα εξώφυλλο του περιοδικού και να με ρωτήσει τι μου κάνει εντύπωση για να τεστάρει την παρατη- ρητικότητά μου», θυμάται η κ. Ζενέτου. Μας περιγράφει έναν άνθρωπο απορροφημένο από τη δουλειά και τις σκέψεις του, απόμακρο ως πατέρα και αυστηρό, με καυστικό χιούμορ, έντονη κοινωνική ζωή και μεγάλο κύκλο γνωριμιών, όπως οι οικογένειες Φιξ, Κοντέλλη, Κατράντζου κ.ά. Από τις λιγοστές κοινές διακοπές τους στην Υδρα θυμάται τα μαθήματα Φυσικής που έκαναν στην αμμουδιά, ενώ τρυφερή ανάμνηση ήταν τα βαλς του Τσαϊκόφσκι που άκουγαν οικογενειακώς τους χειμώνες βλέποντας το χιόνι να καλύπτει στον Λυκαβηττό από τα μεγάλα ανοίγματα της πολυκατοικίας –ασυνήθιστα για την εποχή– που είχε σχεδιάσει ο ίδιος στην οδό Κλεομένους.
Λόγω του ιδιόρρυθμου ωραρίου του, ο Ζενέτος «επικοινωνούσε» με τους συνεργάτες του και την οικογένειά του με σημειώματα στα οποία άφηνε σαφείς οδηγίες για την υπόλοιπη ημέρα. Στα μάτια των φοιτητών της εποχής ήταν ο «αιρετικός» που δεν ακολουθούσε την πεπατημένη, σχεδίαζε εναντίον του αυτοκινήτου, ήταν διάσημος για τις δημοσιεύσεις του σε ξένα αρχιτεκτονικά περιοδικά και μια θέση στο γραφείο του ήταν εμπειρία ζωής. «Η παρουσία του ήταν επιβλητική, σαν να κάναμε μάθημα. Κρατούσε μια διακριτική απόσταση και ένιωθες ότι ήταν ευχαριστημένος όταν δεν άκουγες παρατηρήσεις ή όταν μας εμπιστεύονταν κάποια δύσκολη αποστολή», τονίζει στην «Κ» ο αρχιτέκτονας και καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Μανόλης Μαρ- μαράς, ο οποίος συνεργάστηκε μαζί του. Στην Αθήνα τα πιο γνωστά του έργα είναι το εργοστάσιο Φιξ, το θέατρο του Λυκαβηττού και το «στρογγυλό σχολείο» του Αγίου Δη- μητρίου, ενώ είχε σχεδιάσει δεκάδες ιδιωτικές κατοικίες με καινοτόμα στοιχεία και είχε εκπονήσει πρωτοποριακές μελέτες, όπως την τουριστική αξιοποίηση της Στροφυλιάς στην Ηλεία.
Ο Τάκης Ζενέτος έθεσε τέρμα στη ζωή του το 1977, σε ηλικία μόλις 51 ετών, διακόπτοντας ξαφνικά μια σημαντική πορεία στον χώρο της αρχιτεκτονικής. Οι άνθρωποι που τον γνώριζαν μιλούν για μια περίοδο εσωστρέφειας και θλίψης που τον είχε καταβάλει πριν από το μοιραίο γεγονός. Το σύνολο του αρχείου του βρίσκεται στα χέρια της οικογένειάς του. Πρόθεση της κ. Ζενέτου είναι να καταστεί προσβάσιμο σε ερευνητές και το έργο του να παρουσιαστεί σε ένα μουσείο παίρνοντας τη θέση του στην ιστορία. Είναι όμως και μια προσωπική υπόθεση συμφιλίωσης με το παρελθόν. «Θέλω να ασχοληθώ περισσότερο, να δείξω πράγματα για εκείνον. Πέρασαν πολλά χρόνια. Νομίζω πως ήρθε η ώρα», καταλήγει η Ελίνα Ζενέτου.
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Tomorrows» διοργανώνεται η συζήτηση «Τάκης Χ. Ζενέτος: Ηλεκτρονική πολεοδομία, 40 χρόνια μετά» στη Στέγη στις 29/6.