Η λειψανομαχία σαν φιλικό ματς ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ

Σε ένα ανώδυνο θέμα, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκουν την ευκαιρία να πουν «κάτι αριστερό» και οι ΑΝΕΛ να θυμίσουν τις καταβολές τους.

Το βελούδο ήταν, βέβαια, πορφυρό. Τα μαργαριτάρια αληθινά. Οι πέτρες Murano. Ο χρυσοκεντητής που ανέλαβε να ντύσει βυζαντινά το σκήνωμα της Αγίας Ελένης δεν κατείχε –όπως είπε στο CNN.gr– την τέχνη της υποδηματοποιίας. Κι ωστόσο, ανέλαβε να ετοιμάσει τα υποδήματα που θα ολοκλήρωναν την εμφάνιση της Αγίας κατά την παραμονή της στην Ελλάδα, προσευχόμενος στην ίδια «να γίνουν όλα όπως Εσύ τα θέλεις».

H εμφάνιση όμως δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί. Ολοκληρώθηκε παραμονή της εορτής της Αγίας με την τελετή στέψης της: Η παπική κορώνα, την οποία φορούσε στη Βενετία, αντικαταστάθηκε με «ελληνικό αυτοκρατορικό στέμμα».

Δεν ήταν η πρώτη «κοσμική» τιμή που αποδόθηκε στο σκήνωμα. Η ελληνική πολιτεία είχε ήδη προλάβει να του αποδώσει με την άφιξή του τιμές αρχηγού κράτους. Πρόκειται πλέον για καθιερωμένη εθιμοτυπία, με την οποία η Ελλάδα υποδέχεται ιερά λείψανα, αλλά και κάθε Πάσχα το Αγιο Φως. Θα έλεγε κανείς ότι η απόδοση τέτοιων τιμών είναι ένα από τα ελάχιστα πεδία όπου έχει επιτευχθεί σιωπηρώς διακομματική συναίνεση. Ή σχεδόν διακομματική.

Επί των ημερών των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το τυπικό της υποδοχής και της φιλοξενίας των λειψάνων, που τα προηγούμενα χρόνια δεν εγγραφόταν καν στο περιθώριο της πολιτικής αντιπαράθεσης, έχει προσλάβει νέα πολιτική φόρτιση. Οχι επειδή αντιδρά η αντιπολίτευση. Αλλά επειδή αποτελεί θέατρο αντιπαράθεσης μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων.

Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ καταθέτουν ερωτήσεις για το κόστος της μεταφοράς του Αγίου Φωτός. Ο Μάκης Μπαλαούρας το χαρακτηρίζει «παγανιστικό κατάλοιπο» και έθιμο δαπανηρό. Η Φωτεινή Βάκη, που εκλέγεται στην Κέρκυρα, το χαρακτηρίζει «ψευδοθαύμα». Και, αντιστοίχως, οι βουλευτές των Ανεξαρτήτων Ελλήνων αντιδρούν με ιερά οργή. «“Ψευδοθαύμα”», απαντούσε το Πάσχα στη Βάκη ο Δημήτρης Καμμένος, «είναι η εκλογή όσων πιστεύουν ότι η ελληνική κοινωνία είναι άθεη, ουδετερόθρησκη και αριστερή».

Φιλικά πυρά

Ποιος ζημιώνεται από αυτές τις ενδοκυβερνητικές αψιμαχίες, που επαναλαμβάνονται με τέτοια πιστότητα, ώστε να μοιάζουν πια μέρος του τυπικού; Μάλλον κανείς. Πρόκειται για φιλικά πυρά. Για ψευτοπόλωση αμοιβαίου συμφέροντος. Σε ένα ανώδυνο θέμα χαμηλής πολιτικής, οι μεν βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκουν τη σπάνια ευκαιρία να βγουν στα media για να πουν «κάτι αριστερό», που δεν θα είναι εκτός κυβερνητικής γραμμής. Και, αντιστοίχως, οι βουλευτές των ΑΝΕΛ βρίσκουν αφορμή να θυμίσουν τις καταβολές τους στο συντηρητικό ακροατήριο.

Το μοτίβο της πολιτικά ασήμαντης, αλλά συμβολικά επωφελούς διαφοροποίησης έχουν ακολουθήσει οι δύο εταίροι και στη Βουλή, σε ζητήματα της κοινωνικής ατζέντας, όπως το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια ή, εσχάτως, στο ισλαμικό τέμενος. Σε αυτή την ατζέντα βρίσκει χώρο το κόμμα του Π. Καμμένου για να δείξει ότι δεν έχει πλήρως συγχωνευθεί με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Αν υπάρχει μία περίπτωση που αυτή η αντιπαράθεση φάνηκε εκ των υστέρων να έχει σοβαρές πολιτικές παρενέργειες αυτή είναι, βεβαίως, η περίπτωση Φίλη. Προτού αναλάβει το χαρτοφυλάκιο της Παιδείας, τον Μάιο του 2015, σε μια πρόδρομη σύγκρουση, ο Φίλης είχε αφήσει αιχμές κατά του υπουργού Αμυνας για την υποδοχή με τιμές αρχηγού κράτους του λειψάνου της Αγίας Βαρβάρας. «Τι δουλειά έχουν τα λείψανα να τριγυρνάνε από εδώ κι από κει; Υπάρχει ένα θέμα σεβασμού που πρέπει να έχουμε απέναντι στη λαϊκή θρησκευτικότητα, όχι, όμως, να αποδίδουμε τιμές αρχηγού κράτους στα λείψανα μιας Αγίας», είχε πει ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος, προεικάζοντας ερήμην του το σχίσμα με τον Καμμένο για τα Θρησκευτικά.

Το ότι η λειψανομαχία εξελίσσεται ως φιλικό ματς μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ δεν σημαίνει ότι αφήνει εντελώς ανεπηρέαστη την αξιωματική αντιπολίτευση. Στελέχη της στρατεύονται εθελοντικά στην υπεράσπιση της εθιμοτυπίας, ανταγωνιζόμενα σε ευλάβεια τους ΑΝΕΛ. Παράδειγμα, ο Γεράσιμος Γιακουμάτος που είχε αφιερώσει μία από τις τηλεοπτικές του περφόρμανς στον Μάκη Μπαλαούρα («Αν σ’ αρέσει το Αγιο Σκοτάδι, σκοταδίσου από μόνος σου, κύριε Μπαλαούρα»). Εκτός από τους αυτόκλητους της λαϊκής Δεξιάς, η Ν.Δ. συμμετέχει επισήμως στις τελετές. Στην πρόσφατη υποδοχή της Αγίας Ελένης στον ναό της Αγίας Βαρβάρας το κόμμα είχε εκπροσωπηθεί από τον Κωστή Χατζηδάκη, τον αντιπρόεδρό του, ο οποίος, παρότι εκλέγεται στη Β΄ Αθηνών, δεν θα μπορούσε κανείς εύκολα να ισχυριστεί ότι απευθύνεται στο ίδιο εκλογικό ακροατήριο με τον Γεράσιμο Γιακουμάτο.

Η Ν.Δ. ως κυβέρνηση έχει, άλλωστε, στο ενεργητικό της μια καινοτομία στην πολιτική των λειψάνων: Την επίκληση ενός λειψάνου που, αν και αποδείχτηκε ανύπαρκτο, πρωταγωνίστησε για ικανό διάστημα στη δημόσια ζωή ως ακαταμάχητο επικοινωνιακό εργαλείο. Ηταν το φαντασιακό λείψανο που η μιντιακή γλώσσα είχε βαπτίσει «ένοικο του τάφου».

Κανείς δεν ονομάτιζε τον «ένοικο». Αλλά η πολιτική σημασία που του είχε αποδοθεί ήταν τέτοια, ώστε κορυφαίος τότε κυβερνητικός παράγοντας είχε αναγκαστεί –όπως φαίνεται ύστερα από παρέμβαση του Μαξίμου– να ανασκευάσει τη δήλωσή του με την οποία είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο το σκήνωμα της Αμφίπολης να ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος. Πολιτικά, ο «ένοικος» ήταν πιο χρήσιμος θαμμένος.