Το μεταγονιδίωμα της Νέας Υόρκης
Ξέραμε ότι οργανισμοί: μικρόβια, φυτά, ζώα και άνθρωποι έχουν DNA, έχουν όμως DNA σταθμοί, λεωφορεία, τρένα, αεροπλάνα, μετρό, αεροδρόμια, λιμάνια, στάσεις, δρόμοι και τα άπειρα κανάλια της Ν. Υόρκης; Κι αν έχουν, από πού προέρχεται; Είναι κι αυτό «κληρονομούμενο» διατηρημένο για χρόνια ή σβήνει με τον χρόνο; Μια πλειάδα αμερικανικών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων μελέτησε το φαινόμενο. Ο τρόπος που έγινε αλλά και τα ευρήματά τους μας ξαφνιάζουν.
Δεκαετίες στη Γενετική μελετούσαμε μεμονωμένα κάθε φορά γονίδια οργανισμών. Με την έλευση των τεχνολογιών αλληλούχισης (ανάγνωσης) του DNA και την τελειοποίησή τους, μεταπηδή- σαμε στη Γονιδιωματική, δηλ. ταυτόχρονη μελέτη του συνολικού DNA του οργανισμού. Ολα δηλ. τα γονίδιά του μαζί. Σήμερα φτάσαμε στη Μεταγονιδιωματική, όπου αλληλουχούμε και μελετάμε ταυτόχρονα πολλά γονιδιώματα διαφορετικών οργανισμών μαζί. Χωρίς δηλ. να απομονώσουμε προηγουμένως τον καθένα. Σε δείγματα εδάφους, θάλασσας, βυθού, βιολογικού καθαρισμού, κοπράνων μας, σταγόνες ιδρώτα κ.ά., υπάρχουν εκατομμύρια κύτταρα από πολλά είδη οργανισμών. Ως πρόσφατα, μπορούσαμε απομονωμένα να μελετήσουμε το DNA του. Με της Μεταγονιδιωματικής τα εργαλεία σήμερα αλληλουχούμε το DNA του δείγματος, κι αυτό δείχνει πόσα γονιδιώματα υπήρχαν, πόσα και ποια είδη, ποσοστό κάθε είδους κ.ο.κ. Κάπως έτσι θα έχουμε σύντομα τα μεταγονιδιώματα των ελληνικών εδαφών, των θαλασσών κι όλης της γης και θάλασσας, χάρις στις προσπάθειες του δρος Βέρνερ και του ιδρύματός του. Οπως και τα μεταγονιδιώματα των στομάχων (κοπράνων) διαφόρων ανθρωπίνων φυλών, ζώων κ.ο.κ.
Οι δυνατότητες της Μεταγονιδιωματικής και τα αποτελέσματα μας αφήνουν με το στόμα ανοικτό. Είναι πραγματικά απίστευτος άθλος να πάρεις δεκάδες χιλιάδες δείγματα, ακουμπώντας ένα μικρό στυπόχαρτο, απ’ όλες τις χειρολαβές λεωφορείων, τρένων, πλοίων κ.ά., από στάσεις, σκάλες, κουπαστές όλων των σταθμών, από λιμάνια, κανάλια νερού κ.ά., και μελετώντας το DNA να βρεις ποιοι άνθρωποι ζουν, ποιοι πέρασαν απ’ τα σημεία, πόσοι και πότε, τους ιούς, βακτήρια, μύκητες που άφησαν πίσω τους, στη μεταναστευτική ιστορία της Ν. Υόρκης! Ετσι βρήκαν πού και πότε έφτασαν Ελληνες και Ευρωπαίοι μετανάστες, και εισήλθαν από το γνωστό σημείο ελέγχου, το Ellis Island. Το σημείο εισόδου αργότερα των Κινέζων που μεταφέρθηκαν κατά μάζες για τη γρήγορη ολοκλήρωση του δικτύου σιδηροδρόμων (κι έτσι, γέμισε η Αμερική Chinatowns), όπως και το σημείο της πρόσφατης μετανάστευσης των Λατινοαμερικανών.
Θυμηθείτε τις αναφορές μου για τα μικρόβια που κουβαλάμε στο σώμα μας –παθογόνα ίσως– κυρίως όμως προβιοτικά φιλικά μικρόβια. Γεμάτα παντού, μέσα-έξω στα σώματα μας, όπως και στων ζώων και στων φυτών. Το σώμα μας απαρτίζεται από 3 τρισεκατομμύρια ανθρώπινα κύτταρα και φέρει μαζί 300 τρισεκατομμύρια φιλικά μικρόβια! Ετσι άλλωστε προέκυψε η ανάγκη κατανάλωσης των λεγόμενων προβιοτικών τροφίμων όπως γιαούρτι, ξινόγαλα, κεφίρ, αριάνι, τουρσιά, ξινές ελιές, αλλαντικά αέρος κ.ά., για τον μικροβιακό εμπλουτισμό του σώματός μας. Καθένας έχει την δική του ιδιοσυγκρασία φυσικά ως προς τα γονίδια του DNA του, που τα έδωσαν μάνα και πατέρας στα σωματικά του κύτταρα, κουβαλάει όμως και την ιδιοσυγκρασία του μείγματος των 300 τρισεκατομμυρίων μικροβίων του.
Ακουμπώντας, περπατώντας, τρέχοντας, αφήνουμε πίσω μας κι εμείς και τα ζώα σωματικά κύτταρα και DNA (θυμηθείτε την πιτυρίδα, τις τρίχες, σάλιο, ιδρώτα κ.λπ.), αλλά και πληθώρα μικροβίων μας. Κάπως έτσι ζώα με ισχυρή όσφρηση, όπως λαγωνικά κυνηγόσκυλα, βρίσκουν μονοπάτια που πέρασαν τα αφεντικά τους, λαγοί, πέρδικες κ.ο.κ. Κάπως έτσι, τώρα, από το DNA και τα «λαγωνικά» των μεταφορικών μέσων της Νέας Υόρκης κατάφεραν να δουν ποιοι, πότε και από ποια σημεία πέρασαν επιβάτες από όλο το δίκτυο. Λέτε κάποια «λαγωνικά» αύριο να βλέπουν έτσι από ποιο αεροδρόμιο ή τρένο πέρασε κάποιος «περίεργος» και σε ποιο σημείο κατέληξε; * Ο δρ Αθανάσιος Τσαυτάρης είναι ομότ. καθηγητής ΑΠΘ, κοσμήτωρ, Κολέγιο Περρωτής, ΑΓΣ Θεσσαλονίκης, τ. υπουργός.