Η ειρωνεία και η πρόκληση
Ο
πως και οι περισσότερες πολιτικές επιλογές και δηλώσεις του, το πρώτο ταξίδι του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο εξωτερικό προκάλεσε ανάμεικτες αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ αλλά και μεταξύ των συμμάχων της χώρας. Οσοι πιστεύουν στα οφέλη της διατλαντικής συνεργασίας είναι πιο προβληματισμένοι από ποτέ. Αντίθετα, όσοι προτιμούν τη ρήξη και τη δοσοληπτική πολιτική αισθάνονται ικανοποιημένοι από τα μηνύματα που εξέπεμψε.
Στη Σαουδική Αραβία, οι οικοδεσπότες του δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο ικανοποιημένοι. Ο Αμερικανός πρόεδρος έκλεισε αμυντικά συμβόλαια δισεκατομμυρίων δολαρίων και απέφυγε οποιαδήποτε προτροπή για τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την προώθηση της δημοκρατίας στη χώρα. Στο Ισραήλ, ο κ. Τραμπ καταδίκασε το Ολοκαύτωμα, υποσχέθηκε λύση του Παλαιστινιακού και επιδόθηκε σε ένα μπαράζ συμβολισμών, καθώς σε όλο το ταξίδι του έδωσε έμφαση στη συστράτευση των θρησκειών κατά της τρομοκρατίας. Σε όλα αυτά υπάρχει μία εσωτερική πολιτική διάσταση: οι Ευαγγελικοί θεωρούν το Ισραήλ ιερό χώρο, και σύμφωνα με τα exit polls το 80% αυτών είναι ψηφοφόροι του. Ακόμη και αν δεν τηρήσει την υπόσχεσή του να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, οι Ευαγγελικοί ικανοποιούνται από τη στήριξή του στο Ισραήλ και τη σκληρή στάση του έναντι του Ιράν. Και βέβαια, τα αμυντικά συμβόλαια με τη Σαουδική Αραβία φέρνουν νέες παραγγελίες στις αμερικανικές εταιρείες του κλάδου, άρα και θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ.
Με το που πάτησε σε ευρωπαϊκό έδαφος, ο Αμερικανός πρόεδρος έδειξε ότι δεν διάκειται εξίσου ευνοϊκά έναντι των Δυτικών του συμμάχων. Ο κ. Τραμπ επιτέθηκε στους εταίρους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ που δεν διαθέτουν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα και δεν είπε κουβέντα για την υποχρέωση συμπαράταξης με τις χώρες που δέχονται επίθεση εντός της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Και ναι μεν ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας X.Ρ. Μακμάστερ εξήγησε ότι αυτή η δέσμευση είναι αυτονόητη, αλλά αυτονόητη σίγουρα δεν είναι πλέον η δέσμευση των ΗΠΑ στο ελεύθερο εμπόριο, με τον κ. Τραμπ να γράφει στο Twitter ότι «πιέσαμε» στο G7 για την άρση των πρακτικών που στρεβλώνουν το εμπόριο, ώστε το πεδίο να είναι δίκαιο – κάτι που οι εταίροι του φοβούνται ότι θα σημάνει το τέλος των πολυμερών συμφωνιών με τις ΗΠΑ.
Κάθε άλλο παρά δεδομένη, εξάλλου, πρέπει να θεωρείται και η συμμετοχή των ΗΠΑ στη συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο πρόεδρος Τραμπ αντέδρασε στην αναφορά της στα συμπεράσματα του G7 και η απόφασή του για το θέμα αναμένεται μέχρι την επόμενη εβδομάδα.
Στις ΗΠΑ, αίσθηση έχει προκαλέσει η δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ ότι έχουν παρέλθει οι ημέρες που η Ευρώπη μπορούσε να εξαρτάται από άλλους, εννοώντας βέβαια τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο πρόεδρος του Council on Foreign Affairs Ρίτσαρντ Χάας έσπευσε να σχολιάσει τη βαρύτητά της, τονίζοντας ότι αυτό είναι που οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να αποφύγουν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Oπως εκτίμησε, «αυτοί που δίνουν συγχαρητήρια στον πρόεδρο επειδή δεν έγινε κάποια μεγάλη γκάφα στη διάρκεια του ταξιδιού του χάνουν το νόημα: το ταξίδι εξασθένισε βασικά συστατικά της μεταπολεμικής παγκόσμιας τάξης».
O ίδιος καταλήγει ότι «θα ήταν ειρωνικό αν ως αποτέλεσμα μιας εξωτερικής πολιτικής που τάσσεται υπέρ του Brexit και κατά της Ευρώπης ενισχυθεί η Ε.Ε., αλλά αυτό φαίνεται να συμβαίνει». Δεν είναι όμως ζήτημα ειρωνείας, αλλά τυπική περίπτωση αντίδρασης σε μία εξωτερική πρόκληση. Το ειρωνικό είναι ότι αυτή η πρόκληση έρχεται από τις ΗΠΑ, και όχι από τη Ρωσία ή την Κίνα.