Ο νέος ρόλος των μουσείων

Θα μπορούσαν τα μουσεία να έχουν τον ρόλο της εκκλησίας; Αυτό αναρωτήθηκε ο Ανταμ Ριντ Ρόζαν, στέλεχος του Μουσείου Αμερικανικής Ιστορίας Σμιθσόνιαν, μιλώντας στο συνέδριο CoMuseum που διοργάνωσαν πριν από μερικές ημέρες το Βρετανικό Συμβούλιο, το Μουσείο Μπενάκη και η πρεσβεία των ΗΠΑ. Για ποιον ρόλο μιλάμε;

Το θέμα του συνεδρίου ήταν «(Επανα)Προσδιορίζοντας το μουσείο του αύριο» και ο κ. Ρόζαν, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την προσέλκυση κοινού σε ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία της Αμερικής, μίλησε για το «wellness» των μουσείων.

Στην κυριολεξία, «wellness» σημαίνει «ευεξία» του ανθρώπινου οργανισμού. Ο Αμερικανός ομιλητής θεωρεί ότι η ευεξία δεν είναι προϋπόθεση μόνο για τους ανθρώπους ατομικά, αλλά και για το εργασιακό τους περιβάλλον. Αν οι εργαζόμενοι είναι ευτυχείς, τότε θα αποδίδουν περισσότερο, σημείωσε.

Τι συνδέει όμως τα μουσεία, την ευεξία και την εκκλησία;

Ας δούμε πρώτα τι συμβαίνει όταν ξεσπάει μια κρίση. Σε μια πυρκαγιά, για παράδειγμα, αυτοί που έρχονται πρώτοι στο σημείο (first responders) είναι οι πυροσβέστες. Σε μια πανδημία, οι γιατροί. Μετά το πέρασμα της καταστροφής εμφανίζονται εκείνοι που μένουν σε επιφυλακή (second responders) για τυχόν αναζωπυρώσεις ή υποτροπές. Ποιοι είναι οι επόμενοι; Ποιοι θα αναλάβουν να σηκώσουν το πεσμένο ηθικό ή να παρηγορήσουν την επόμενη ημέρα; Ποιοι θα φέρουν πίσω το χαμένο «wellness» μιας κοινωνίας;

Ο κ. Ρόζαν θεωρεί ότι αυτό μπορεί να γίνει από τα μουσεία και την τέχνη. Συνήθως, είπε, αυτόν τον παρηγορητικό ρόλο τον παίζει η εκκλησία, εννοώντας, μάλλον, την εκκλησία ως χώρο που καταπραΰνει την ψυχή ανεξαρτήτως δόγματος.

Με άλλα λόγια, ο κ. Ρόζαν θεωρεί ότι ο ρόλος των μουσείων δεν είναι μόνον οι εκθέσεις, για να επιτελέσουν την αποστολή τους στη νέα εποχή.

Τα μουσεία στο εξωτερικό είναι επίσης καταφύγια ψυχής, πνεύματος, δικαιοσύνης, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεκτικότητας, χώροι συζητήσεων χωρίς προκαταλήψεις και στεγανά. Αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν την κοινωνία, γίνονται μέρος τους. Λειτουργούν και θεραπευτικά μέσω της τέχνης. Ισως θυμάστε τη viral φωτογραφία του 2016, που δείχνει έναν ασθενή σε φορείο να επισκέπτεται τον αγαπημένο του Ρέμπραντ σε ένα μουσείο της Ολλανδίας.

Στην Ελλάδα αυτά ακόμη μοιάζουν μακρινά, αλλά είναι καλό να τα συζητάμε. Δεν είναι δύσκολα πράγματα, απλώς δεν βρίσκονται ακόμη στην ατζέντα όσων διοικούν τέτοιους οργανισμούς. To πιο συναφές που έχουμε να επιδείξουμε είναι η πολιτιστική συνταγογράφηση, όμως θα πάρει καιρό μέχρι να γραφτούν οι πρώτες συνταγές.

Η στιγμή είναι ιδανική για ένα κοινωνικό άνοιγμα των μουσείων. Αφήστε που μπορούν και ελέγχουν κάλλιστα τα πιστοποιητικά εμβολιασμού.