Ανεργοι χωρίς δουλειά, εταιρείες με κενές θέσεις
Σε φάση δομικών αναπροσαρμογών βρίσκεται η αγορά εργασίας χωρίς ακόμη να είναι σαφής η τελική έκβαση των τάσεων. Υπάρχει βέβαια κάτι που ακούγεται απλό και εύλογο: όταν αυξάνεται η προσφορά νέων, κενών θέσεων εργασίας, μειώνεται η ανεργία. Δεν είναι δική μας ανακάλυψη αλλά Βρετανού οικονομολόγου και πολιτικού, το όνομα του οποίου έχει δοθεί στην «καμπύλη Μπέβεριτζ», που καταγράφει τη σχέση αυτή. Οσο αυξάνονται οι κενές θέσεις εργασίας, μειώνεται η ανεργία.
Το θέμα είναι ότι κάτι αλλάζει και σε πολλές χώρες δεν επιβεβαιώνεται πια η σχέση αυτή. Η καμπύλη μετατοπίστηκε λένε οι ειδικοί, δηλαδή απαιτούνται περισσότερες θέσεις εργασίας για να μειωθεί η ανεργία. Οι επιχειρήσεις προσφέρουν θέσεις εργασίας που δεν καλύπτονται παρότι υπάρχουν άνεργοι και στρέφονται σε εργαζομένους. Η προσφορά δεν «ταιριάζει» με τη ζήτηση. Αγγελία χωρίς ιδιαίτερες «ψηφιακές» απαιτήσεις προσελκύει χιλιάδες αιτήσεις ενδιαφερομένων. Οι αγγελίες για θέσεις με απαιτήσεις μένουν αναπάντητες. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η κατάσταση αυτή οδηγεί σε άνοδο των αποδοχών και ανησυχούν επειδή η άνοδος τιμών θα περάσει στις αμοιβές, πυροδοτώντας τον φαύλο κύκλο του πληθωρισμού. Μπορεί να αυξηθούν κάπως οι αμοιβές, αλλά υπάρχουν σημαντικότερες επιπτώσεις. Η δυσαρμονία της ταύτισης της ζήτησης θέσεων με τις προσφερόμενες εμφανίζεται και στην ελληνική αγορά, παρότι εφαρμόζονται ισχυρά προγράμματα διατήρησης θέσεων απασχόλησης και ενώ ο δημόσιος τομέας είναι μεγάλος καλύπτοντας ένα σημαντικό τμήμα της εργασίας. Και όμως αυξάνονται οι αγγελίες για θέσεις εργασίας που δεν καλύπτονται. Οι εργοδότες δεν μπορούν να βρουν τις δεξιότητες που χρειάζονται. Φαίνεται ότι η πανδημία επιτάχυνε
τη δυσαρμονία αυτή, με τις αλλαγές που έφερε στις περιοχές των δραστηριοτήτων με τοπικά lockdowns, αλλά και αλλαγές στις δεξιότητες που απαιτούνται καθώς υπήρξε απότομη μετατόπιση της κατανάλωσης από υπηρεσίες σε προϊόντα, άλμα στις πωλήσεις online. Ακόμα η έλλειψη ενδιαφέροντας για θέσεις εργασίας αποδίδεται και στην αναστολή των μεταναστευτικών ροών με τις οποίες καλύπτονταν συγκεκριμένες θέσεις, π.χ. στην εστίαση ή στον τουρισμό.
Ωστόσο το μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη δεξιοτήτων που χρειάζονται οι αγορές. Και το έλλειμμα αυτό δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Στην Ευρώπη παρατηρείται έλλειμμα 500.000 ατόμων που γράφουν κώδικα και οι εταιρείες πληροφορικής αναζητούν επαγγελματίες στην Ινδία. Υπολογίζεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ενωση έως και το 2023 θα λείπουν 8,6 εκατομμύρια άτομα με τεχνολογικές και ψηφιακές δυνατότητες εργασίας.
Το έλλειμμα αφορά και τον δημόσιο τομέα, που έχει διπλή αποστολή, να διευκολύνει την ψηφιακή μετάβαση αλλά να βελτιώσει και το επίπεδο της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί. Το 17% της απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι στον δημόσιο τομέα και χρειάζεται αναβάθμιση γνώσεων. Προφανώς το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο στην ελληνική οικονομία, γιατί ο δημόσιος τομέας έχει μεγαλύτερο μερίδιο της απασχόλησης.
Η προκαταρκτική έκθεση του ΟΟΣΑ για την οικονομία, που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγες ημέρες, επισημαίνει το έλλειμμα δεξιοτήτων ως πρόκληση για την ελληνική οικονομία.
Επικροτεί τα μέτρα στήριξης της οικονομίας που έχουν ληφθεί την περίοδο της πανδημίας, προτείνει τη στήριξη προγραμμάτων εκπαίδευσης και απασχόλησης με επαγγελματική εκπαίδευση που θα βοηθήσουν ανέργους να βρουν θέσεις εργασίας που επιθυμούν. Η αναβάθμιση του δημόσιου τομέα με προγράμματα ψηφιοποίησης που υλοποιεί η κυβέρνηση θεωρούνται σημαντικά για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, ακόμη και μεγάλες πρωτοβουλίες όπως η κλιματική αλλαγή, οι επιπτώσεις από την οποία στην απασχόληση μπορούν να μετριαστούν με μαζική επανεκπαίδευση.
Η προσφορά δεν «ταιριάζει» με τη ζήτηση. Οι αγγελίες για θέσεις με απαιτήσεις μένουν αναπάντητες.