Θα κοπάσουν σταδιακά τα κύματα της COVID-19
Τρεις κορυφαίοι επιστήμονες στην «Κ»
«Ο νέος κορωνοϊός θα συνεχίσει να υπάρχει. Αλλά το πιθανότερο είναι λόγω της ανοσίας μέσω νόσησης ή εμβολιασμών να βλέπουμε ολοένα και λιγότερες σοβαρές λοιμώξεις», επισημαίνουν οι ειδικοί επιστήμονες και σημειώνουν ότι διανύουμε μια περίοδο όπου κάθε λίγους μήνες θα εμφανίζεται ένα νέο στέλεχος του SARS-CoV-2.
Οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία τής χωρίς καθυστερήσεις χορήγησης της αναμνηστικής δόσης του εμβολίου, καθώς τέσσερις μήνες μετά τον αρχικό εμβολιασμό παρατηρείται κατακόρυφη πτώση των αντισωμάτων. Το γεγονός αυτό και η εμφάνιση του στελέχους «Ομικρον» οδήγησε σε επίσπευση της αναμνηστικής δόσης στους τρεις μήνες από τη δεύτερη δόση. Και σύμφωνα με τους ειδικούς, «είναι απίθανο το στέλεχος “Ομικρον” να διαφεύγει της ανοσίας των εμβολίων». Δύο χρόνια μετά την εμφάνιση του SARS-CoV-2 στη Γουχάν της Κίνας και ένα χρόνο μετά τον πρώτο εμβολιασμό με εγκεκριμένο εμβόλιο (8/12/2020 - Ηνωμένο Βασίλειο), τρεις διακεκριμένοι καθηγητές, οι Δημήτρης Θάνος, Αθανάσιος Τσακρής και Αγγελος Χατζάκης, απαντούν σε ερωτήσεις της «Κ» για τα εμβόλια, τις παραλλαγές του ιού και τα διδάγματα της COVID-19.
Τα διδάγματα της πανδημίας
Στις εκτιμήσεις για την εξέλιξη της πανδημίας, αλλά και στα διδάγματα της COVID-19 για τη διαχείριση μελλοντικών κρίσεων δημόσιας υγείας, αναφέρεται ο καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας και αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος Τσακρής.
– Δύο χρόνια από την αναγνώριση του νέου κορωνοϊού
στην Κίνα και τέσσερα πανδημικά κύματα. Tι μάθαμε για την COVID-19;
– Σίγουρα έχουμε μάθει πολλά και συνεχίζουμε να μαθαίνουμε. Η επιστημονική πληροφορία που συγκεντρώνεται για την COVID-19 έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Η πανδημία ήρθε να μας θυμίσει και κλασικές γνώσεις που είχαμε απεμπολήσει: τους τρόπους μετάδοσης αναπνευστικών λοιμώξεων και πώς μπορούμε να περιορίσουμε την εξάπλωσή τους, πώς εκδηλώνουν τα επιδημικά τους κύματα οι κορωνοϊοί, όπως και τις δυνατότητες που έχουν να μεταλλάσσονται και να ανασυνδυάζουν το γενετικό τους υλικό. Οι ιδιαιτερότητες με τις οποίες εκδηλώνεται και πόσο απρόβλεπτη είναι η εξέλιξη της λοίμωξης, όμως, εξακολουθούν να δημιουργούν πολλά ερωτήματα. Στην COVID-19 δεν υπάρχει νομοτέλεια: απροσδιόριστοι γενετικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη της λοίμωξης πέρα από τις γνωστές παραμέτρους (ηλικία, συννοσηρότητες κ.ά.). Επίσης, πλέον γνωρίζουμε ότι το αποτύπωμά της στην υγεία όσων έχουν νοσήσει ενδέχεται να είναι έντονο και σε βάθος χρόνου, προκαλώντας το post ή long-COVID σύνδρομο.
«Η εξέλιξη αυτής της πανδημίας επιβεβαιώνει ότι ακρογωνιαίος λίθος της δημόσιας υγείας είναι η διαφάνεια, με όλα τα επιστημονικά δεδομένα προσβάσιμα από όλους, και σαφείς οδηγίες για τους πολίτες».
– Θα ζούμε για πάντα με τον SARS-CoV-2; Πώς θα εξελιχθεί τελικά αυτή η πανδημία;
– Η εξαφάνιση του SARSCoV-1 δεν πρέπει να μας παρασύρει στο συμπέρασμα ότι το ίδιο θα συμβεί και με τον SARSCoV-2. Τα χαρακτηριστικά του δείχνουν ότι η πορεία του προσομοιάζει περισσότερο με εκείνη των εποχικών κορωνοϊών: μεταδίδεται κυρίως τις πρώτες μέρες της λοίμωξης ή πριν από την εκδήλωση των συμπτωμάτων, οι μεγάλες εξάρσεις του παρατηρούνται τους φθινοπωρινούς και
χειμερινούς μήνες και έχει τη δυνατότητα να μεταλλάσσεται διαρκώς και ανάλογα με την εξελικτική πίεση που δέχεται. Ανοσία αγέλης και τείχος ανοσίας με ανοσολογικούς και ιολογικούς όρους δεν είναι εφικτή για τον SARS-CoV-2. «Ανοσιακό τείχος» μπορούμε να δημιουργήσουμε μόνο στο σύστημα υγείας. Αρα, ο νέος κορωνοϊός θα συνεχίσει να υπάρχει. Αλλά το πιθανότερο είναι στα επόμενα επιδημικά κύματα, λόγω της ανοσίας που θα αναπτύσσουμε μέσω της φυσικής νόσησης ή των εμβολιασμών, να βλέπουμε ολοένα και λιγότερες σοβαρές λοιμώξεις. Επίσης, η συνεχής ανάγκη εξελικτικής προσαρμογής του ενδέχεται να έχει «κόστος» για τον ίδιο τον ιό και θα μπορούσε να οδηγήσει σταδιακά σε ηπιότερες λοιμώξεις. Κάτι τέτοιο φαίνεται στον ορίζοντα για την παραλλαγή «Ομικρον».
– Ποια είναι τα διδάγματα της COVID-19 για το μέλλον;
– Η εμπειρία αυτής της πανδημίας θα έπρεπε να μας έχει ήδη οπλίσει με εργαλεία τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε για να αντιμετωπίσουμε τις επόμενες κρίσεις δημόσιας υγείας. Η ανάπτυξη ενός επαρκούς συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης, που θα δίνει εκτεταμένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για την εξέλιξη της πανδημίας, είναι επιβεβλημένη σήμερα αλλά και αναγκαία για το μέλλον, για κάθε επιδημία. Ο SARS-CoV-2 μας έδειξε ότι χρειαζόμαστε καλύτερα οργανωμένη πρωτοβάθμια περίθαλψη, ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να δείξουν τη δέουσα προσοχή στις βασικές δομές υγείας. Αυτό σημαίνει: συνεχιζόμενη εκπαίδευση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, αξιόπιστες διαγνωστικές τεχνικές, ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στις βαθμίδες υγείας και διαμόρφωση πρωτοκόλλων που θα διασφαλίζουν μια καλά οργανωμένη εξωνοσοκομειακή περίθαλψη. Eίναι σημαντικό να ενισχυθούν τα προγράμματα επιτήρησης για ιούς που, μεταπηδώντας από ζώα στους ανθρώπους, θα μπορούν να προκαλέσουν επόμενες επιδημίες ή την επόμενη πανδημία. Η εξέλιξη αυτής της πανδημίας επιβεβαιώνει ότι ακρογωνιαίος λίθος της δημόσιας υγείας είναι η διαφάνεια, με όλα τα επιστημονικά δεδομένα προσβάσιμα από όλους, και σαφείς οδηγίες για τους πολίτες.