Η απλή και αβίαστη κλίμακα στα παλιά σπίτια του Υμηττού
Ηατμόσφαιρα στα δρομάκια του Υμηττού με είχε οδηγήσει μπροστά σε παλιά, προσφυγικά σπίτια. Τα έβλεπα με συγκίνηση, άλλα κλειστά και σφραγισμένα, και άλλα χαριτωμένα και λουλουδιασμένα. Γύρω από τον κινηματογράφο «Αμύντα», γύρω από την κεντρική πλατεία και προς την Πυρκάλ, υπάρχουν ακόμη κάποια δείγματα της πρότερης ζωής σε αυτήν τη γαλήνια συνοικία. Ο «Αμύντας», με την αρχαιοπρεπή γραμματοσειρά του, φέρνει τη γεύση εκείνου του πλήρους βιώματος που ήταν κάποτε η έξοδος για σινεμά. Και η πλατεία φέρνει στον νου τη γλυκύτητα που ήταν και είναι, εν πολλοίς, συνυφασμένη με τη συνοικία του Υμηττού.
Φίλοι που μεγάλωσαν εκεί, και που αγαπούν τον Υμηττό σαν ιδιαίτερη πατρίδα, μου λένε πως τα
τελευταία είκοσι χρόνια έχουν φύγει πολλά σπίτια. Σήμερα διασώζονται λίγο πάνω από 100 προσφυγικά, και αν περπατήσει κανείς στα στενά, με ονόματα που θυμίζουν τις χαμένες πατρίδες, θα διαπιστώσει τον πλούτο, τον οικιστικό, τον αισθητικό, τον κοινωνικό. Στον Υμηττό υπάρχει όλη εκείνη η γκάμα από το απλό, φτωχικό σπιτάκι ώς τον τύπο της έπαυλης με αστικά χαρακτηριστικά. Και όλη αυτή η διαβάθμιση έχει πολλά να πει για τους ανθρώπους που ήρθαν να ζήσουν σε αυτό το σημείο της γης, τόσο κοντά και τόσο μακριά από το κέντρο της Αθήνας, κοινότητα ήδη από το 1928 και δήμος από το 1963, και από το 2011 σε ενιαίο δήμο μαζί με τη Δάφνη.
Σκεφτόμουν πώς θα μοιάζουν αυτά τα ήσυχα δρομάκια όταν προ
Στην οδό Σάρδεων 10,
χωρήσει το κυβερνητικό σχέδιο ανάπλασης της Πυρκάλ. Ο Υμηττός του αύριο θα είναι δίχως αμφιβολία πολύ διαφορετικός αλλά σε κάθε περίπτωση, εδώ υπάρχει ένας πλούτος που πρέπει να συγκινήσει. Στη γωνία Αισώπου και Χίου υπάρχει ένα κλειστό μονώροφο εξαιρετικής αισθητικής με μοναδικά υδατοχρώματα που είναι τόσο κρίμα να χαθούν όπως και η μαρμάρινη πλάκα που αναγράφει «Οδός Χίου». Και πιο πάνω, στην Αλ. Παναγούλη 51, το οικόπεδο που προέκυψε από την κατεδάφιση ενός μικρού σπιτιού, άφησε απροστάτευτα και κατεστραμμένα τα πρωτότυπα τσιμεντοπλακάκια δαπέδου, που, όπως πληροφορεί άλλος φίλος γνώστης, είναι της εταιρείας Αμοργιανού.
Στον Υμηττό τα χρώματα στις παλιές αυλές ζωντανεύουν σε λουλουδιασμένες
γωνιές, τόσο πολλές που εντυπωσιάζουν. Φορτωμένα κάγκελα και στεφανωμένες αυλόπορτες με αναρριχώμενα και θάμνους με φθινοπωρινή ανθοφορία, τα σπίτια του Υμηττού, όσα έστεκαν ακόμη, είχαν ιστορίες να διηγηθούν. Ορισμένες όψεις στις οδούς Σάρδεων, Αμισού, Στρατονίκης, Αρχιμανδρίτου Τσακυράκη, Βρυούλων, μου αποκάλυπταν, η μία μετά την άλλη, την αβίαστη ομορφιά της παλαιάς κλίμακας. Από τα πιο απλά, όπως το πράσινο σπιτάκι στην οδό Στρατονίκης ώς τα πιο περίτεχνα, όπως η εγκαταλελειμμένη έπαυλη κοντά στην πλατεία, στην Αμισού 2, όλα εξέφραζαν εντιμότητα. Η έπαυλη στην Αμισού 2, με την περίτεχνη καγκελόπορτα και το ωραίο θύρωμα ήταν του ενιαίου, αλλά ιδιαίτερου τύπου της εποχής 19281932, που είχε συμβάλει και στην ωραία ατμόσφαιρα της κεντρικής πλατείας. Ο ίδιος τύπος σε παραλλαγές, με διαβαθμίσεις υλικών, υπήρχε σε πολλές συνοικίες της Αθήνας, ακόμη και σε μεσοαστικές περιοχές όπως το Νέο Ψυχικό ή η Κυπριάδου.
Αυτή η πολύτιμη παρακαταθήκη του Υμηττού πρέπει να καταγραφεί και να εκτιμηθεί ανάλογα. Είναι κρίμα που στο παρελθόν δεν συγκίνησε η εν δυνάμει υπεραξία αυτής της συνοικίας, όπως και τόσων ακόμη. Θα φτάσουμε να τιμήσουμε τα 100 χρόνια από την καταστροφή της Μικρασίας χωρίς καταγεγραμμένο και προστατευμένο τον οικιστικό πλούτο των προσφυγικών συνοικισμών. Μια βόλτα στον Υμηττό έχει πολλά να πει γι' αυτήν την ιστορία.