Η πανδημία έπληξε και τις βιβλιοθήκες
Αν και το βιβλίο ως αγαθό και προϊόν «άντεξε» την πανδημία του κορωνοϊού, δεν συνέβη το ίδιο με όλα τα κανάλια διάθεσής του, όπως φαίνεται από τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που αντανακλούν τις επιπτώσεις της πανδημίας στις ελληνικές βιβλιοθήκες.
Η Ερευνα Βιβλιοθηκών που διεξάγεται ανά διετία κατέγραψε την κάθετη πτώση στην κίνηση των επισκεπτών: τα 5 εκατομμύρια επισκέπτες του 2018, μειώθηκαν στο 1,6 εκατομμύριο το 2020, καταγράφοντας πτώση 67%.
Οι εκδότες και τα βιβλιοπωλεία επέδειξαν γρήγορα αντανακλαστικά και προσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις της πανδημίας. Οι παραγγελίες γίνονταν τηλεφωνικά ή ηλεκτρονικά και η παράδοσή τους μέσω κούριερ ή από τους ίδιους τους βιβλιοπώλες.
Ορισμένες βιβλιοθήκες με ψηφιοποιημένους καταλόγους βιβλίων, όπως η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, προσπάθησαν να υιοθετήσουν ένα παρόμοιο σύστημα δανεισμού. Τα μέλη τους μπορούσαν αρχικά να δουν μέσω Διαδικτύου αν είναι διαθέσιμο το βιβλίο που τους ενδιαφέρει και να το δανειστούν. Επειτα έκλειναν ραντεβού με τη βιβλιοθήκη και έπαιρναν το αντίτυπό τους χωρίς να μπουν μέσα στο κτίριο.
Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ φαίνεται πως όσοι καταγράφηκαν ως επισκέπτες των βιβλιοθηκών ήταν και όσοι δανείστηκαν τελικά βιβλία. Το 2018 περίπου 3,2 εκατ. βιβλία πήγαν στο σπίτι, ενώ το 2020 έγιναν 1,5 εκατ. δανεισμοί. Δεν είναι γνωστό σε πόσες περιπτώσεις έγινε τηλεφωνικός ή ηλεκτρονικός δανεισμός αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης της επικοινωνίας των βιβλιοθηκών με το κοινό τους και ευελιξίας. Αμείωτο, ωστόσο, παρέμεινε το ενδιαφέρον των ερευνητών, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 17%. Οι 3,1 εκατομμύρια χρήστες που μπήκαν σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων μέσω των ελληνικών βιβλιοθηκών (κυρίως πανεπιστημιακών) το 2018, έγιναν 3,6 εκατομμύρια το 2020. Η αύξηση είναι ακόμα μεγαλύτερη σε σχέση με το 2016 που είχαν πρόσβαση 2 εκατομμύρια χρήστες, κάτι που μάλλον μαρτυρεί την τεχνολογική αναβάθμιση των επιστημονικών βιβλιοθηκών και τη διεύρυνση της πρόσβασης σε επιστημονικά περιοδικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2010-2014, οι χρήστες κυμαίνονταν από 640.000 έως 950.000.
Η έρευνα καταγράφει όλες τις βιβλιοθήκες, εκτός των σχολικών, και περιλαμβάνει τις δημοτικές, τις δημόσιες, την Εθνική Βιβλιοθήκη και των νομικών προσώπων. Στο σύνολό τους ανέρχονται σε 348, αριθμός μειωμένος σε σχέση με παλαιότερα λόγω της συγχώνευσης βιβλιοθηκών, από τις οποίες 214 είναι γενικές, οι 134 είναι ειδικές, κυρίως πανεπιστημιακές. Μόνο 38 είναι κινητές βιβλιοθήκες.
Οι 5 εκατομμύρια επισκέπτες του 2018 μειώθηκαν στο 1,6 εκατομμύριο το 2020, καταγράφοντας πτώση 67%.