Καλώς ήρθες, 2100!
Μας φαίνεται μακριά, πολύ μακριά. Αν ανοίξουμε όμως το πλάνο λίγο ευρύτερα από τον δικό μας, στενό ορίζοντα και σκεφτούμε τη φράση του Εντμουντ Μπερκ, ότι η κοινωνία είναι καρπός συνεργασίας μεταξύ εκείνων που έχουν πεθάνει, εκείνων που ζουν κι εκείνων που πρόκειται να γεννηθούν, τότε το 2100 είναι ήδη εδώ. Βέβαια, ο Αγγλος φιλόσοφος και πολιτικός με αυτόν τον τρόπο υπογράμμιζε την αξία της παράδοσης, ωστόσο ειδικά το δεύτερο μέρος της φράσης του αποκτά σήμερα ιδιαίτερη σημασία. Η μελλοντική κοινωνία, η κοινωνία του 2100, θα διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό από όσα κάνουμε εμείς τώρα.
Διαβάσαμε τα εφιαλτικά συμπεράσματα από τη μελέτη για το δημογραφικό που πραγματοποίησε το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Στο σύνολο της Ευρωζώνης, ο πληθυσμός αναμένεται να μειωθεί κατά 4,2% έως το 2100, στην Ελλάδα όμως κατά 24%, φτάνοντας τα 8,1 εκατ. Ακόμη και το αισιόδοξο σενάριο του ΙΟΒΕ που κάνει πρόβλεψη για
υψηλή μετανάστευση, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο πληθυσμός θα μειωθεί κατά 16%, στα 8,9 εκατ., μεταξύ του 2022 και του 2100, ενώ αν δεν έχουμε μεταναστευτικές ροές η συρρίκνωση θα φτάσει σε ποσοστό περίπου 45%. Το ΑΕΠ το 2100 θα είναι χαμηλότερο κατά 58 δισ. ευρώ και η απασχόληση κατά 2,1 εκατομμύρια άτομα.
Αν κάνουμε εικόνες τους αριθμούς, έχουμε μια κοινωνία γερόντων, αρκετά λιγότερους ενεργούς πολίτες, λιγότερα παιδιά, μειωμένη παραγωγικότητα σε όλα τα επίπεδα· μια κοινωνία που σκέφτεται χωρίς φαντασία, δεν διαθέτει πρωτοτυπία και όραμα· μια κοινωνία με εξασθενημένη άμυνα και αποδυναμωμένο κράτος πρόνοιας. Αυτή η μελλοντική ελληνική κοινωνία περιγράφεται στα συμπεράσματα της μελέτης του ΙΟΒΕ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που χτυπάνε «καμπανάκια» για το δημογραφικό.
Αρκετά χρόνια τώρα δημοσιεύονται αντίστοιχες εκθέσεις που αναφέρονται σε μια ραγδαία γηράσκουσα χώρα. Το πρόβλημα είναι πάνω από κόμματα και κυβερνήσεις, είναι βαθιά υπαρξιακό. Κάπως έτσι το χαρακτήρισε και ο πρωθυπουργός προχθές, εξαγγέλλοντας την επέκταση ωραρίου εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τις νταντάδες της γειτονιάς και τη δημιουργία χώρων φύλαξης και απασχόλησης παιδιών σε επιχειρήσεις. Αν και τα μέτρα αυτά δίνουν λύση σε πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητας, είναι σαν να γεμίζεις νερό μια πισίνα με το κουταλάκι.
Οι επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος είναι πολλές και δύσκολα αναστρέψιμες. Πρέπει κανείς να λάβει γενναίες αποφάσεις για την εργασία, την ενίσχυση της εκπαίδευσης και του εθνικού συστήματος υγείας, την κοινωνική κατοικία, την οικονομική πολιτική και, φυσικά, την ενσωμάτωση των μεταναστών. Τα όπλα κατά του δημογραφικού μαρασμού είναι γνωστά, πρέπει κάποιος να αποφασίσει να τα χρησιμοποιήσει.