Ο Ερντογάν δεμένος με τον Πούτιν
Οταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, ήταν σαφές ότι ο κόσμος μας άλλαζε ριζικά. Εκατό και πλέον ημέρες αργότερα, και ενώ ο πλανήτης δοκιμάζεται από νέες πληγές, είναι άγνωστο πώς θα μοιάζει ο κόσμος όταν ο πόλεμος λήξει. Δεν γνωρίζουμε εάν η Ουκρανία, με τη βοήθεια πολλών χωρών, θα αντέξει στην επίθεση, ούτε εάν οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορέσουν να προχωρήσουν εντός Ουκρανίας και να κρατήσουν τα εδάφη που κατέχουν. Για τον υπόλοιπο πλανήτη, άγνωστες παραμένουν οι επιπτώσεις της επισιτιστικής κρίσης, της ενεργειακής ανασφάλειας, των υψηλών τιμών και του πληθωρισμού. Το προφανές είναι ότι όσο περισσότερο κρατήσουν οι εχθροπραξίες, τόσο θα επιδεινώνεται η κατάσταση σε όλα τα μέτωπα. Σοβαρή ήταν η ανησυχία που εξέφρασε πριν από λίγες ημέρες η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλας, ότι όσο οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας πλήττουν τις χώρες που τις επέβαλαν, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να παραμείνουν ενωμένες. Ηδη είδαμε ρωγμές στο μέτωπο των κρατών-μελών της Ε.Ε. όσον αφορά τις κυρώσεις.
Σε αυτήν τη φάση, οι χώρες της Δύσης είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν να στέλνουν βοήθεια στην Ουκρανία και να ενισχύσουν τις κυρώσεις. Ομως, όσο ο υπόλοιπος κόσμος δεν τηρεί την ίδια στάση και η Ρωσία μπορεί να πουλάει πετρέλαιο και αέριο στην Κίνα, στην Ινδία και σε πολλές άλλες χώρες, τόσο ο Πούτιν θα αντέξει. Θα συνεχίσει χωρίς εμπόδια να χρηματοδοτεί τον πόλεμο, ενώ εχθροί και φίλοι του θα πληρώνουν ακριβότερα την ενέργεια. Ολοι, λοιπόν, προσπαθούν να δουν πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, ώστε να υποστούν τις μικρότερες ζημίες και να βρίσκονται στην καλύτερη δυνατή θέση την επόμενη ημέρα του πολέμου, όταν θα πρέπει να θωρακιστεί το σύστημα διεθνούς διακυβέρνησης.
Πάντως, φαίνεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν προεξοφλεί
ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ
ότι ο πόλεμος ή θα διαρκέσει πολύ, χωρίς σαφές αποτέλεσμα, ή ότι ο Πούτιν θα κερδίσει. Ενώ τις πρώτες ημέρες του πολέμου η ισχυρή καταδίκη που προκάλεσε η ρωσική εισβολή έκανε πολλούς να πιστεύουν ότι εδώ φάνηκε το αδιέξοδο του αναθεωρητισμού και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα πήρε σαφή θέση, καταδικάζοντας απερίφραστα τη ρωσική εισβολή. Πέρα από το ότι αυτή ήταν η ηθική στάση, η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, δεν μπορούν παρά να καταδικάσουν την εισβολή και κατοχή ξένης χώρας από μιαν άλλη. Και η Τουρκία όμως φάνηκε να συμμορφώνεται με αυτή την πολιτική, υπερψηφίζοντας τις αποφάσεις
του ΝΑΤΟ και κλείνοντας τα Στενά και τον Βόσπορο σε πολεμικά πλοία. Αυτό στα λόγια· στην πράξη η Τουρκία δεν εφάρμοσε κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, την ώρα που η εταιρεία του γαμπρού του Ερντογάν προμήθευε την Ουκρανία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Το επιχείρημά της ήταν –και είναι– ότι κάποιος πρέπει να κρατήσει ανοιχτό δίαυλο διπλωματίας. Αυτή η «ουδετερότητα» την ωφελούσε πολλαπλώς, καθώς δήλωνε «παρούσα» στο ΝΑΤΟ ενώ δεν τα «χάλαγε» με τη Ρωσία, όπου βρήκαν διέξοδο από τις διεθνείς κυρώσεις πλούσιοι (και μη) Ρώσοι.
Ενώ είχε βολευτεί με το να βρίσκεται και με το ΝΑΤΟ και με τον Πούτιν, «πουλώντας» σε όλους τον σημαντικό ρόλο που παίζει η χώρα του στη Συμμαχία, ο Ερντογάν άρχισε να εκβιάζει τους εταίρους. Με την άρνησή του να δεχθεί την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, και τις ολοένα πιο εμπρηστικές δηλώσεις εναντίον
της Ελλάδας και των ΗΠΑ, ο Τούρκος πρόεδρος έδειξε ότι δεν διστάζει να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και ας είναι προς όφελος του Πούτιν. Επιπλέον, ενώ οι ΗΠΑ εξέφρασαν τη διαφωνία τους με την απόφαση του Ερντογάν για νέα εισβολή και κατοχή μέρους της βόρειας Συρίας, φαίνεται ότι ήταν η ρωσική διαφωνία που του έκοψε τη φόρα. Μάλλον δεν θα είναι σύμπτωση ότι την Τετάρτη, σε συνάντηση του Σεργκέι Λαβρόφ με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο Ρώσος φάνηκε να δίνει κάτι στον Ερντογάν, δηλώνοντας «κατανόηση» για τις «ανησυχίες» που η Τουρκία εκφράζει όσον αφορά τη Β. Συρία. Ο Τούρκος ομόλογός του, από την άλλη, συμφωνούσε με τη ρωσική πρόταση για εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών σε αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων.
Προφανώς ο Ερντογάν δεν διακατέχεται από τον φόβο ότι η Δύση μπορεί να πετύχει συντριπτική νίκη εναντίον της Ρωσίας και η Τουρκία θα βρεθεί έξω από τη μοιρασιά που θα ακολουθούσε τέτοιο κοσμογονικό γεγονός. Η μνήμη του Ερντογάν, όπως και του εταίρου του Μπαχτσελί, είναι επιλεκτική και κοντόφθαλμη. Θυμούνται πως οι Τούρκοι σφαγίασαν τους Ελληνες στη Μικρά Ασία πριν από 100 χρόνια, αλλά δεν θυμούνται ακριβώς τι λέει η Συνθήκη της Λωζάννης για τα νησιά του Αιγαίου και για τις μειονότητες. Ούτε θυμούνται ότι τα Δωδεκάνησα δόθηκαν στην Ελλάδα μετά τις τρομερές θυσίες της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο, πάλι, η Τουρκία παρέμεινε ουδέτερη και αλώβητη. Με τη συμπεριφορά του σήμερα, ο Ερντογάν δείχνει να ποντάρει ή σε νίκη Πούτιν ή σε μια εκτεταμένη ανωμαλία, στην οποία η Τουρκία θα μπορεί και να πουλάει την ισχύ που έχει ως μέλος του ΝΑΤΟ και να υπονομεύει τη Συμμαχία κατά βούληση. Μόνο καθοριστική ήττα της πολιτικής Πούτιν συμφέρει την Ελλάδα, παρά το κόστος αυτής της θέσης. Επειδή, εδώ και καιρό, ο Ερντογάν έχει δέσει την τύχη του με αυτή του Ρώσου δασκάλου του.
Ο Τούρκος πρόεδρος δείχνει να ποντάρει ή σε νίκη της Ρωσίας ή σε μια εκτεταμένη ανωμαλία.