Το μοναστήρι των λυγμών στον πόλεμο της Ουκρανίας
Ρωσικά πυρά στη μονή του Σβιατοχίρσκ
ΑΝΤΡΙΟΥ ΚΡΈΙΜΈΡ THE NEW YORK TIMES
Η ορθόδοξη μονή του Σβιατοχίρσκ είναι ένα από τα πλέον ιδιότυπα πεδία μάχης στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το αχανές σύμπλεγμα ναών και μοναστικών κτισμάτων θεωρείται από τα πιο ιερά προσκυνήματα για τη ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η μονή βρίσκεται, όμως, στην πορεία προέλασης του ρωσικού στρατού στην ανατολική Ουκρανία.
Ρωσικά βλήματα με στόχο τα ουκρανικά στρατεύματα ξεφεύγουν συχνά από την πορεία τους, πλήττοντας το μοναστήρι. Τοίχοι έχουν γκρεμιστεί και μεγάλοι κρατήρες σχηματίστηκαν στο προαύλιο. Τέσσερις μοναχοί και ιερείς σκοτώθηκαν από ρωσικά πυρά, σύμφωνα με την ουκρανική αστυνομία. Τα ρωσικά πυρά είναι ένα ακόμη παράδειγμα των παράπλευρων ζημιών που προκαλεί η στρατηγική της Μόσχας, υποχρεώνοντας μοναχούς και μοναχές σε πολεμική κινητοποίηση. Μαζί με εκατοντάδες εσωτερικούς πρόσφυγες που φιλοξενούνται στη μονή, όλοι τους πιστοί στο Πατριαρχείο Μόσχας και τον ηγέτη του Κύριλλο, ο οποίος έχει ευλογήσει τη ρωσική εισβολή. Ο διαρκής βομβαρδισμός από ρωσικά πυροβόλα υποχρεώνει τους μοναχούς σε περίπλοκους συμβιβασμούς.
«Είναι αλήθεια ότι βομβαρδίζουν τη μονή, υπακούοντας μάλλον σε σχετικές διαταγές. Προσευχόμαστε για αυτούς καλώντας τους να συνειδητοποιήσουν τι κάνουν», λέει η μοναχή Ιωάννα μιλώντας για τους Ρώσους στρατιώτες. Η μοναχή τραυματίστηκε από θραύσμα τούβλου όταν βλήμα έπληξε κτίριο της μονής. Μοναχός που βρισκόταν δίπλα της χτυπήθηκε από θραύσματα στο στομάχι και πέθανε πριν μεταφερθεί σε νοσοκομείο. Το
περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είπε ότι περίπου 300 άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων και 60 παιδιών, είχαν βρει καταφύγιο στη μονή. Η αστυνομία ανέφερε ότι αδυνατεί να απομακρύνει τα παιδιά, καθώς ο δρόμος βομβαρδίζεται συχνά.
Η σταδιακή καταστροφή της ιστορικής μονής αναμένεται να έχει αντίκτυπο στις εξελίξεις στο εσωτερικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το «μετα-σοβιετικό» σχίσμα μεταξύ ρωσικής και ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελεί το μόνιμο σκηνικό του πολέμου. Η ουκρανική Εκκλησία ανακήρυξε μονομερώς το αυτοκέφαλό της, αλλά χιλιάδες ενορίες της Ουκρανίας
Στο πλευρό του Πατριαρχείου Μόσχας στη διένεξή του με το Κίεβο για το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ουκρανίας οι μοναχοί.
παραμένουν πιστές στον πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο. Αν το Κίεβο επικρατήσει στον πόλεμο, είναι βέβαιο ότι η ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα αποκλειστεί διά παντός από τη χώρα.
Οι μοναχοί του Σβιατοχίρσκ, όμως, παρέμειναν πιστοί στη Μόσχα. «Δικαιολογούν τη στάση τους με τον τρόπο τους και προσπαθούν να κρυφτούν από την πραγματικότητα, η οποία είναι ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και βομβαρδίζει το μοναστήρι τους», λέει ο θεολόγος Ιχόρ Κοζλόφσκι.
Το τελευταίο δεκαήμερο, η πρώτη γραμμή των μαχών στο Σβιατοχίρσκ έφθασε δύο χιλιόμετρα από τα τείχη της μονής. Το ρωσικό πυροβολικό έμοιαζε να στοχεύει γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σιβέρσκι Ντονέτς, 20 μέτρα από τα τείχη. Οπως αναμενόταν, κάποια από τα πυρά έπληξαν το μοναστήρι αντί του στόχου τους. Ουκρανοί αξιωματούχοι κατηγορούν τις ρωσικές δυνάμεις για αδιαφορία. «Τίποτα δεν είναι ιερό για αυτούς. Θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει τη μονή, αλλά προτίμησαν να βομβαρδίσουν δίπλα της», είπε ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών της Ουκρανίας, Αντόν Γερασένκο.
Η ξύλινη εκκλησία
Οι μάχες του περασμένου Σαββατοκύριακου προκάλεσαν πυρκαγιά στον ναό των Αγίων Πάντων, τη μεγαλύτερη ξύλινη εκκλησία στην Ουκρανία. Οι ρωσικές δυνάμεις κατηγόρησαν τον στρατό του Κιέβου για την καταστροφική πυρκαγιά. Η μονή, που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, έχει μεγάλη θρησκευτική, ιστορική και πολιτιστική αξία για τους Ρώσους και τους Ουκρανούς. «Πρόκειται για ένα κόσμημα της Ορθοδοξίας», λέει ο θεολόγος Κοζλόφσκι. Οι προσκείμενοι στη Μόσχα μοναχοί αντιμετωπίζονται σαν προδότες από τους Ουκρανούς εθνικιστές. Η ηγεσία της μονής έχει επιλέξει να ταχθεί στο πλευρό του φιλορώσου μητροπολίτη του Ντονέτσκ. «Θεωρούν ότι ο πόλεμος αποτελεί θέλημα Θεού», λέει ο
Κοζλόφσκι. Την περασμένη Δευτέρα, μια ημέρα πριν από τον τραυματισμό της αδελφής Ιωάννας, ρωσικά πυρά σκότωσαν έναν ιερέα, μία μοναχή και έναν μοναχό. Οι τάφοι τους βρίσκονται στο κοιμητήριο της μονής.
Οι άμαχοι
Οι Αρχές εκτιμούν ότι η απομάκρυνση των αμάχων που κατέφυγαν στη μονή είναι επικίνδυνη. Δρόμος γεμάτος στροφές οδηγεί στη μονή, περνώντας μέσα από πυκνό δάσος, ιδανικό σημείο για ενέδρα. Μετά τη ρωσική εισβολή, πιστοί συνέρρευσαν στο μοναστήρι αναζητώντας ασφάλεια. Η μονή φιλοξένησε εσωτερικούς πρόσφυγες πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, από την εποχή έναρξης της σύρραξης μεταξύ ρωσόφωνων αυτονομιστών και Ουκρανών στα ανατολικά της χώρας.
Το αίσθημα ασφάλειας αποδείχθηκε αυτή τη φορά απατηλό. Ρωσικά βλήματα έπληξαν για πρώτη φορά το μοναστήρι τον Μάρτιο. Ο εντονότερος βομβαρδισμός, όμως, σημειώθηκε πριν από δύο εβδομάδες. Μεταξύ των κτισμάτων που υπέστησαν ζημιές είναι και η εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, σύμφωνα με ανακοίνωση της ουκρανικής κυβέρνησης. Τη Δευτέρα, ο μοναχός Προχόρ έλεγε: «Δεν ξέρω ποιος βομβαρδίζει. Προσευχόμαστε για ειρήνη σε όλο τον κόσμο».