Εγκλωβισμένοι στον δρόμο προς την καταστροφή
« Ολα τα προγνωστικά μοντέλα προβλέπουν αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην Ελλάδα, έως το 2050, από 2° C με το “καλό” σενάριο μέχρι και 3,5° C με το “κακό” σενάριο. Η Ελλάδα θα γίνει θερμότερη και ξηρότερη. Οι ημέρες καύσωνα θα αυξηθούν και η βροχόπτωση θα μειωθεί κατά 10%-30%, κάτι που σημαίνει ότι θα αυξηθούν και οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς (από 15%-70%). Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνουν συχνότερα, εντονότερα και μεγαλύτερης διάρκειας, και οι πλημμύρες περισσότερες, ενώ θα ενταθεί η ερημοποίηση και η διάβρωση εδαφών. Θα αυξηθούν αισθητά τα “θερμά επεισόδια”, δηλαδή οι ημέρες κατά τις οποίες η θερμοκρασία ξεπερνά συγκεκριμένα όρια. Ενδεχομένως θα υπάρξει άνοδος της στάθμης της θάλασσας, απώλεια βιοποικιλότητας και αλλοίωση του τοπίου. Επιπλέον, θα αυξηθούν η κατανάλωση ενέργειας για ψύξη και τα κόστη αποκατάστασης ζημιών λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων».
Οχι, δεν πρόκειται για το σενάριο δυστοπικής μελλοντολογικής ταινίας· εκεί τα πράγματα εξεικονίζονται συνήθως πολύ πιο βαριά, έτσι που να ακυρώνονται από την ίδια την υπερβολή τους. Ούτε για την προφητεία κάποιου «γέροντα» ή «γερόντισσας» πρόκειται· αυτοί, στα κίτρινα πρωτοσέλιδα που τους εμπορεύονται, προαναγγέλλουν βέβαια την καταστροφή του σύμπαντος κόσμου, με ταυτόχρονη όμως ανάδυση της πέμπτης ή της όγδοης ελληνικής αυτοκρατορίας. Πρόκειται για απόσπασμα συνέντευξης του Νίκου Πέτρου, προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, η οποία, 71 ετών πλέον, είναι η παλαιότερη μη κυβερνητική οργάνωση προστασίας του ελλαδικού φυσικού περιβάλλοντος. Η συνέντευξη δόθηκε στη Μ. Παπαδοδημητράκη, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, στις 5 Ιουνίου (https://www. ow.gr/empnefsi/i-ellada-tha-gineithermoteri-kai-xiroteri). Μια ευκαιρία που φέτος χάθηκε πολύ πιο εύκολα απ' ό,τι άλλες χρονιές, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Πατήρ των πάντων ο πόλεμος, όχι όμως και της έγνοιας για το περιβάλλον.
Σύμφωνα με τον ενημερωτικό δείκτη της ιστοσελίδας, η ανάγνωση της συνέντευξης διαρκεί 12 λεπτά. Αρκετά συνηθισμένοι οι δείκτες-χρονομέτρες στο Διαδίκτυο, μάλλον θα έπρεπε να λείπουν επί λογοτεχνικών κειμένων. Αν διαβάζουμε ένα λογοτέχνημα, ποιητικό ή πεζό, όπως διαβάζουμε ένα ρεπορτάζ ή και ένα άρθρο, ταχυφαγικά, απλώς δεν διαβάζουμε λογοτεχνία. Στην περίπτωση, ωστόσο, κειμένων που έχουν τον
χαρακτήρα της κατεπείγουσας έκκλησης για αναθεώρηση του κυρίαρχου πολιτισμικού μοντέλου και άμεση δράση, όπως η συνέντευξη του κ. Πέτρου και οποιαδήποτε άλλη αναφορά στο μέλλον της Γης, η προκαταρκτική χρονομέτρηση της ανάγνωσής τους λειτουργεί σαν παραίνεση, αν όχι και σαν έκκληση μέσα στην έκκληση: «Διαβάστε τη. Δώδεκα λεπτά είναι. Και δεν είναι χαμένος χρόνος. Κερδισμένος είναι».
Με τα λεγόμενά του, ο πρόεδρος της περιβαλλοντικής οργάνωσης συνοψίζει με σαφήνεια τις προβλέψεις για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης στη χώρα μας. Δεν πρόκειται για ευφάνταστες διανοητικές ακροβασίες ή για αυθαίρετες εικασίες. Αυτή τη μομφή την εξαπέλυαν κατά των οικολόγων οι «φίλοι του πετρελαίου» και οι λοιπές άπληστες δυνάμεις σε παλαιότερους καιρούς, τότε που επιστράτευαν ενδοτικούς και φιλάργυρους πανεπιστημιακούς, πρόθυμους να «αποδείξουν» με αλχημιστική χυδαιότητα ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ακίνδυνο. Πώς επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, ιατρικών, νοίκιαζαν στις καπνοβιομηχανίες τον τίτλο τους, και κυρίως τον κυνισμό τους, και «αποδείκνυαν» ότι το τσιγάρο δεν βλάπτει την υγεία;
Η αύξηση της θερμοκρασίας και των «θερμών επεισοδίων» (των κλιματογενών, όχι των τουρκογενών), διαβάζουμε στη συνέντευξη, «θα επηρεάσει την
αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή. Αν και κάποιες περιοχές, ιδιαίτερα οι βορειότερες, θα ευνοηθούν λόγω της παράτασης της βλαστητικής περιόδου και της μείωσης των παγετών, οι περισσότερες συνέπειες θα είναι αρνητικές, λόγω μείωσης των υδατικών πόρων, της εδαφικής υγρασίας και της γονιμότητας του εδάφους, αλλά και της εμφάνισης παρασίτων και ασθενειών. Οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από τις τοπικές συνθήκες και τη συμπεριφορά κάθε είδους, είναι όμως πολύ πιθανό να επηρεαστούν βασικές καλλιέργειες, όπως της ελιάς και του αμπελιού. Θα επηρεαστεί και ο τουρισμός, ιδιαίτερα στα νησιά και στην παράκτια ζώνη, λόγω μείωσης των υδατικών πόρων και αύξησης των καυσωνικών επεισοδίων, των θερμών ημερών και των τροπικών νυχτών». Μια άλλη Ελλάδα...
Οι ελπίδες να πάρουμε διαφορετικό δρόμο, εγκαταλείποντας γρήγορα τη «βασιλική οδό προς την καταστροφή» που ακολουθούμε τώρα; Οχι πολλές: «Η προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης απαιτεί κεντρικό εμπνευσμένο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, κάτι που δεν φαίνεται να υπάρχει, καθώς μένουμε προσκολλημένοι σε παρωχημένα μοντέλα αγροτικής και τουριστικής ανάπτυξης». Αυτά όσον αφορά την Ελλάδα, μια πατρίδα που επιμένουμε να τη στύβουμε, εθελοντές όμηροι της αυταπάτης πως είναι ανεξάντλητη ή πως έχει την ικανότητα να αυτοθεραπεύεται, ευλογημένη όπως τυγχάνει από τους θεούς, αρχαίους και νέους. Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνησή μας «περιβαλλοντίζει». Της το επιτρέπουν άλλωστε οι επιδόσεις της στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών και γενικότερα στην αντιμετώπιση των ακραίων φυσικών φαινομένων. Που επιμένουμε
να τα αποκαλούμε ακραία, παρότι αποτελούν πια συστατικό της μετεωρολογικής καθημερινότητάς μας. Στην πλανητική εικόνα τα πράγματα είναι χειρότερα. Ορισμένες από τις μελανές της σελίδες τις γνωστοποίησε ο ΟΗΕ, που για σύνθημα του φετινού εορτασμού της Ημέρας του Περιβάλλοντος διάλεξε το «Μόνο μία Γη» (#OnlyOneEarth). Το ίδιο σύνθημα είχε η πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Ανθρώπινο Περιβάλλον, που έγινε μισόν αιώνα πριν, το 1972, στη Στοκχόλμη. Μια παραλλαγή του, «There is not Planet B», κυριάρχησε στις προ ετών μαζικές διαδηλώσεις των μαθητών σε πάμπολλες πόλεις του κόσμου. Τότε που κάμποσοι στας Ευρώπας (και στας Ελλάδας), ακροδεξιοί ή σπουδαιοφανείς του νεοφιλελευθερισμού, είχαν βαλθεί να βγάλουν «εξουσιομανή», «υστερικιά» και «ναρκισσίστρια» τη νεαρή Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ.
Κάθε τρία δευτερόλεπτα, μας θύμισε ο ΟΗΕ, χάνεται δασική έκταση ίση με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, και κάθε χρόνο χάνονται δάση ίσα με τη Δανία. Το 80% των λυμάτων παγκοσμίως απορρίπτεται ανεπεξέργαστο σε ωκεανούς και ποτάμια. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα σκοτώνουν ή εκτοπίζουν χιλιάδες ανθρώπους και προκαλούν οικονομικές απώλειες τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Για να απολαμβάνουμε τον κυρίαρχο τρόπο ζωής μας, χρησιμοποιούμε το ισοδύναμο 1,6 Γης. Οι απαιτήσεις μας λοιπόν, οι απαιτήσεις του ανεπτυγμένου κόσμου δηλαδή, εξαντλούν τις ετήσιες αντοχές του πλανήτη ήδη το φθινόπωρο. Ισως δεν άρχισε ακόμα «η αντίστροφη μέτρηση ώς τον τέλειο πλήρη εξαφανισμό» που προφητεύει ο Οδυσσέας Ελύτης στο ποίημα «Ο πλανήτης Γη» της «Μαρίας Νεφέλης». Δεν είμαστε όμως πολύ μακριά.
Επιμένουμε να στύβουμε την Ελλάδα, εθελοντές όμηροι της αυταπάτης πως είναι ανεξάντλητη ή πως έχει την ικανότητα να αυτοθεραπεύεται.