Τουρκία: συγκυρία και σκοπιμότητες

ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΏΚΟΥ*

Πώς μπορεί να αποτραπεί ένα νέο ελληνοτουρκικό επεισόδιο; Διά της συγκράτησής του στα λόγια. Η Τουρκία αναζητεί πάντα το πρόσχημα που θα δικαιολογούσε μια «αντίδραση», η οποία θα προωθούσε περαιτέρω τις διεκδικήσεις της, και αυτό δεν πρέπει να της το προσφέρουμε. Οπως το έθεσε ο Αλέξης Παπαχελάς στο τελευταίο άρθρο του (Κυριακή 12/6), το παράδειγμα των Ιμίων μάς θυμίζει ότι δεν πρέπει «να αφεθούμε σε μια κλιμάκωση που δεν είναι σχεδιασμένη και προαποφασισμένη».

Πολλά έχουν γραφτεί για τη σύνδεση της έξαρσης των ελληνοτουρκικών διαφορών με τις εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες του προέδρου Ερντογάν. Αν και αυτή είναι σαφής, το γεγονός δεν την καθιστά λιγότερο επικίνδυνη.

Θα ήταν σκόπιμο λοιπόν να δώσουμε σημασία σε αυτό που απάντησε ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ ερωτώμενος για το αν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μπορεί να επέμβει σε μια ελληνοτουρκική κρίση. Ο φιλέλληνας πολιτικός τόνισε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι ικανός να το κάνει, αλλά εκτίμησε ότι τότε θα είναι αργά. Οπως υπογράμμισε, πρέπει να αποφύγουμε μια σύγκρουση. Η δήλωσή του υποδεικνύει τη σημασία των διπλωματικών διεργασιών πριν από την κορύφωση της έντασης, ακριβώς σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε τώρα.

Ετσι, πρέπει να είναι σαφές σε όλους, και στην Τουρκία και στους συμμάχους μας, ποιες είναι οι ελληνικές «κόκκινες γραμμές». Ιδιαίτερα καθώς από την Τουρκία έρχονται πληροφορίες για επικείμενη αδειοδότηση ερευνών για υδρογονάνθρακες

δυτικά του 28ου μεσημβρινού, που τέμνει κάθετα τη Ρόδο, και για νέες διπλωματικές διεκδικήσεις στις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες».

Ο ρόλος των αμερικανικών πρεσβειών σε Αθήνα και Αγκυρα είναι σημαντικός αυτή την περίοδο για την ξεκάθαρη εικόνα στην Ουάσιγκτον και την επικοινωνία των αμερικανικών θέσεων, ενώ ο Αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας είναι ο πιο κρίσιμος παίκτης για την αποτροπή μιας κρίσης προτού αυτή φτάσει στον πρόεδρο Μπάιντεν.

Αυτό συνδέεται με το δεύτερο σημείο που τόνισε ο γερουσιαστής Μενέντεζ: ότι πρέπει να καταστήσουμε σαφές ποιος είναι ο επιτιθέμενος – κάτι που η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να κάνει διεθνώς, καθώς μόλις δύο ημέρες μετά τη συμφωνία της Κωνσταντινούπολης για αποτροπή των προκλήσεων, η Τουρκία προέβη σε μπαράζ υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά.

Σε αυτή τη συγκυρία, τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι άλλες είναι οι προτεραιότητες της Τουρκίας: ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει το ΝΑΤΟ και την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας για να πιέσει τους συμμάχους του να αναγνωρίσουν τον δικό του ορισμό της τρομοκρατίας, ενώ ετοιμάζεται να εισβάλει εκ νέου στη Συρία για έναν νέο γύρο επιχειρήσεων εκκαθάρισης, στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιτίθενται.

Παρά τις ρητορικές εξάρσεις και τους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς της Αγκυρας για το Αιγαίο, η ανάγκη ενότητας εντός του ΝΑΤΟ λειτουργεί αποτρεπτικά για μια ελληνοτουρκική σύγκρουση στο άμεσο μέλλον.