Η αρχαιολογία της αντιπαροχής
Στις ήσυχες γειτονιές της Αθήνας, εκεί όπου τα απομεσήμερα το καλοκαίρι μοιάζουν ναρκωμένα, μπορεί να συναντήσει κανείς αναπάντεχες όψεις. Αν και μου είχε ξανατύχει να δω πλήρως εγκαταλελειμμένες πολυκατοικίες, σταμάτησα ξαφνιασμένος μπροστά στον αριθμό 5 της μικρής οδού Δάμωνος, κάτω από τη Λευκωσίας. Σε αυτήν την περιοχή της ευρύτερης Πατησίων βλέπει κανείς πολλά δείγματα πολυκατοικιών από την περίοδο της μεγάλης ανοικοδόμησης 1960-1970, σε πυκνή παράταξη ανάμεσα σε παλαιότερα σπίτια. Αυτό
το σύνηθες για την Αθήνα μείγμα καθώς γηράσκει τόσο οικιστικά όσο και ως μοντέλο διαβίωσης έχει αρχίσει να εισέρχεται σε έναν προθάλαμο ριζικών μεταβολών. Το σκεφτόμουν καθώς παρατηρούσα αυτήν την πολυκατοικία της οδού Δάμωνος άδεια πλέον από ζωή, με την άλλοτε μοντέρνα είσοδο να παρουσιάζει εικόνα ερήμωσης και αποσάθρωσης. Υπολόγισα ότι πρέπει να χτίστηκε γύρω στο 1970-74, θα είναι δηλαδή ένα κτίριο με διαμερίσματα –δυάρια, τριάρια, τεσσάρια– που θα μετρούν περίπου μισόν αιώνα ζωής, όπως χιλιάδες αντίστοιχα
διαμερίσματα σε όλη την Αθήνα. Ηδη πολλές πολυκατοικίες χτισμένες πριν από τον πόλεμο είναι σχεδόν 90 ετών. Η εικόνα αυτής της πολυκατοικίας που προφανώς περιμένει κάποια ριζική ανακατασκευή με έβαλε σε σκέψεις. Η θέα της προκαλούσε διττά συναισθήματα. Από τη μια, η προσμονή για παράταση ζωής μιας σχολάζουσας οικοδομής, και από την άλλη ο προβληματισμός για το μέλλον χιλιάδων πολυκατοικιών που χρόνο με τον χρόνο γερνούν καταδικασμένες σε συστήματα πολυϊδιοκτησίας και σε καθεστώτα ασυνεννοησίας.
Είναι το μεγάλο θέμα για το μέλλον της Αθήνας. Σήμερα στην αρχή της 3ης Σεπτεμβρίου βλέπει κανείς ανακατασκευές ολόκληρων κτιρίων και σταδιακά θα δούμε περισσότερες. Αλλά και μέσα στις γειτονιές, το μέλλον της Αθήνας θα κριθεί και από την τύχη των χιλιάδων μικρών διαμερισμάτων που γηράσκουν βουβά. Πωλήσεις ολόκληρων πολυκατοικιών δεν είναι πλέον ζήτημα ασυνήθιστο. Αλλά είναι ένα θέμα που θα κριθεί και σε επίπεδο ποιότητας, κοινωνικής συνοχής και συνολικής πολιτικής για το μέλλον της Αθήνας.