Οι ρωγμές της Ιστορίας
ΗΙστορία είναι γεμάτη από αποφάσεις που εκ των υστέρων μοιάζουν λανθασμένες, με κίνητρα τα οποία δεν ήταν πάντα ορθολογικά, παρ' όλα αυτά ελήφθησαν οδηγώντας σε συστημικές αλλαγές. Τι ακριβώς σκέφτονταν οι αρχαίοι Αθηναίοι όταν αναχωρούσαν για τη Σικελική Εκστρατεία; Γιατί η Κίνα των Μινγκ, παρότι είχε την τεχνολογική δυνατότητα, επέλεξε τον 14ο αιώνα να μη χρησιμοποιήσει τον ωκεανό προκειμένου να επεκταθεί περαιτέρω; Γιατί πίστεψε ο Χίτλερ ότι μπορούσε να αντέξει σε έναν διμέτωπο πόλεμο απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις με πρόσβαση σε ορυκτούς πόρους που ο ίδιος δεν είχε; Πώς οι Ιάπωνες αποφάσισαν να χτυπήσουν το Περλ Χάρμπορ, όταν γνώριζαν ότι είχαν απέναντί τους ένα κράτος με απεριόριστες βιομηχανικές δυνατότητες, ανθρώπινους και άλλους πόρους; Τα ερωτήματα είναι άπειρα, εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, σε μεγάλα και μικρά επεισόδιά της. Η ιστορική έρευνα δίνει, βέβαια, απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Ποια είναι, όμως, η απάντηση όταν η Ιστορία... συμβαίνει.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι διανύουμε μια τέτοια περίοδο αλλαγών. Ενας κόσμος αδιαμφισβήτητα αναδιαμορφώνεται, ένας άλλος ανέρχεται. Και ως είθισται σε αυτές τις ταραχώδεις εποχές, τίποτα δεν είναι ευδιάκριτο. Σε αυτό το κενό τις περισσότερες φορές βρίσκουν τη θέση τους οι
ευσεβείς πόθοι και η γραμμική ανάλυση της εξέλιξης της Ιστορίας. Για τους φιλελεύθερους κύκλους της Δύσης, η πρόοδος προς κάποιες αξίες που είναι αποδεκτές στις μεγάλες μητροπόλεις του δυτικού κόσμου είναι αναπόφευκτη. Για τον Πούτιν η παρακμή της Δύσης είναι αναπόφευκτη, καθώς το κέντρο βάρος του κόσμου τείνει προς Ανατολάς, με τη Ρωσία να μπορεί να διαδραματίσει τον δικό της μοναδικό ρόλο, ως πηγή πόρων και κέντρο εμπορικών δρόμων προς όλες τις κατευθύνσεις. Για τον Ερντογάν, το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος είναι ένας στενός κορσές, ένας χώρος που πνίγει την Τουρκία. Αυτόν τον χώρο πρέπει να ελέγχει είτε η Αγκυρα είτε κανένας άλλος.
Στην περίπτωση των φιλελεύθερων ελίτ, αυτή η μεταφυσική πίστη στην ανωτερότητα των αξιών που –μέσες άκρες– υιοθετήθηκαν από τη διανόηση στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, δεν συμπεριέλαβε το βασικό στοιχείο του μεταπολεμικού δυτικού κράτους: την ύπαρξη του μοντέλου του κράτους πρόνοιας. Οι νέοι της Δύσης βλέπουν τις προοπτικές της ζωής τους να καταβαραθρώνονται, αλλά μπορούν να λένε δημοσίως ό,τι θέλουν. Στον αντίποδα, οι αυταρχικοί ηγέτες της κοντινής μας Ανατολής θεωρούν ότι η γεωγραφία και η κατά το δοκούν ανάγνωση της Ιστορίας τους δικαιώνει, αδιαφορώντας πλήρως για το «πόπολο μινούτο». Κάπου ενδιάμεσα, στις ρωγμές των πεποιθήσεων, συμβαίνει η Ιστορία.