Σύνταγμα και εκλογές
« Κάποια μέρα θα κάνουν πόλεμο και δεν θα πάει κανείς», έγραψε ο Αμερικανός ποιητής Καρλ Σάντμπεργκ. Στην Ελλάδα –αναλογιζόμενοι και την πρόσφατη γαλλική εμπειρία– ίσως να πούμε ότι «κάποια μέρα θα γίνουν εκλογές και δεν θα πάει κανείς».
Η αποχή δεν θα είναι αποτέλεσμα μόνον όσων λένε οι περίτεχνες αναλύσεις για τους Γάλλους ψηφοφόρους: «κόπωση εκλογικού σώματος», «αδιαφορία των νέων για τα κοινά», «έλλειψη προοπτικής» κ.λπ. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και μια ελληνική παράμετρο. Τρία χρόνια τώρα διαβάζουμε αναλύσεις για το πότε πρέπει να γίνουν εκλογές και δύο χρόνια ακούμε προβλέψεις για το πότε θα γίνουν. Λέμε τρία χρόνια, διότι κυβερνητικά στελέχη έδωσαν τον πρώτο κλώτσο
στην «κόκκινη κλωστή δεμένη, στην ανέμη τυλιγμένη». Ηθελαν από τον Ιούλιο του 2019 να κάνουν δύο ακόμη απανωτές αναμετρήσεις για «να εξουδετερωθεί η νάρκη της απλής αναλογικής».
Ο πρωθυπουργός επιμένει για τέλος της τετραετίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση φωνασκεί διαρκώς –σαν τον βοσκό με τον λύκο– «έρχονται εκλογές». Στελέχη της κυβέρνησης λένε «να ξεκαθαρίσει το τοπίο πριν γίνει τοξικό», και της αντιπολίτευσης ότι «πρέπει να ηττηθεί ο νεοφιλελευθερισμός» των 40 και πλέον δισ. επιδοτήσεων στον πληθυσμό.
Δεν ξέρουμε αν υπάρχει άλλη χώρα με τέτοια εμμονή για την ημερομηνία των εκλογών. Στις περισσότερες ο εκλογικός κύκλος είναι σταθερός και το σύνταγμά τους γίνεται σεβαστό. Βεβαίως και στην Ελλάδα (τυπικώς) εκλογές γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια και «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαλύει τη Βουλή με πρόταση της κυβέρνησης που έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, για ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας» (άρθρο 41). Μοιάζει αστείο (αλλά δεν είναι διότι αφορά τους θεσμούς) αυτό που παρατήρησε ο συνάδελφος Δημήτρης Ψυχογιός: «Αναρωτιέμαι αν υπάρχει τέτοια διάταξη σε άλλο σύνταγμα δημοκρατικής
χώρας: τη στιγμή που υπάρχει εξαιρετικής σημασίας εθνικό θέμα, οι πολιτικοί αντί να ομονοήσουν για να το αντιμετωπίσουν, πρέπει να διχαστούν και να διχάσουν τους πολίτες ανταγωνιζόμενοι ποιος θα κερδίσει τις εκλογές» («Τα Νέα», 14.6.2022).
Είναι επίσης αστείο το γεγονός ότι πλέον έχουμε ξεχάσει και το φύλλο συκής. Ουδείς ρωτάει ή αναρωτιέται ποιο είναι το «εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας» που θα δικαιολογεί τις εκλογές το φθινόπωρο. Ποιο Σύνταγμα, ποιες προϋποθέσεις; Ολοι λένε ότι «είναι στη διακριτική ευχέρεια» κάθε πρωθυπουργού να κάνει εκλογές.
Σωστά, διότι στο πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα, το μόνο ζητούμενο της κάλπης είναι να εκλέξουμε εκείνον που μπορεί να προκηρύσσει εκλογές όποτε του καπνίσει.