50 χρόνια Στοά με τα καλύτερα του Μποστ
Ο Θ. Παπαγεωργίου μιλάει στην «Κ» για το έργο «Ακούω ήχον κώδωνος»
ΓΙΩΤΑΣ ΣΥΚΚΑ
Οταν το 1971 άνοιξε το θέατρο Στοά, λειτούργησε στο ισόγειο μιας πολυκατοικίας στου Ζωγράφου, στην οδό Μπισκίνη 55. «Μας χαρακτήριζαν τρελούς. “Ποιος θα έρθει να σας δει; Δεν είστε καν κινηματογραφικές φίρμες” έλεγαν», θυμάται σήμερα ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Θανάσης Παπαγεωργίου. «Βλέπετε, τότε κυριαρχούσαν οι πρωταγωνιστές του κινηματογράφου: Καρέζη, Βουγιουκλάκη, Μπάρκουλης, Κακαβάς... Εμείς πηγαίναμε ξυπόλυτοι. Ουσιαστικά πρωτοξεκινήσαμε το 1969 από την Κοκκινιά κάνοντας τον θίασο “Βήματα”, ο οποίος λειτούργησε για ένα χρόνο και είναι ο προάγγελος της Στοάς».
Επί 50 χρόνια –η Στοά συνεχίζει στην οδό Μπισκίνη– παρουσίασαν 100 έργα, ανάμεσά τους τρεις αρχαίες τραγωδίες, 12 ξένων συγγραφέων, 12 παιδικά και 57 δίπρακτα ελληνικά για ενηλίκους, εκ των οποίων 19 μονόπρακτα. Τα ελληνικά έργα γράφτηκαν από 28 συγγραφείς και οι 22 παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά εκεί. Στόχος ήταν η παρουσίαση νέων θεατρικών συγγραφέων, η ανάδειξη νέων δυνάμεων, η αποκέντρωση.
«Πήγαμε στην περιφέρεια πιστεύοντας ότι θα έρθουν πολλοί θεατές. Πολλοί ήταν οι φοιτητές γιατί κάναμε πολιτικό, αλλά όχι στρατευμένο θέατρο· μην παρεξηγηθώ. Το πολιτικό κομμάτι σε πολλές σκηνές τότε περνούσε υπόγεια», λέει στην «Κ».
Τα χρόνια πέρασαν με σκαμπανεβάσματα, όπως και η ίδια η ζωή. «Ημουν 32 χρόνων όταν ξεκινήσαμε στη χούντα. Ηταν εμφανείς οι στόχοι μας και εμφανής η αντίδραση από την πλευρά της εξουσίας. Αυτό μας δυνάμωσε. Η Μεταπολίτευση επίσης ήταν θολή περίοδος, μέχρι που άρχισε να ξεκαθαρίζει το θεατρικό τοπίο. Αρκετές ομάδες νέων, τότε, κάναμε σε βάθος δουλειά και αυτό βοήθησε πολύ να συγκροτηθεί ένα κοινό και να αποτραβηχτεί από τη φαρσοκωμωδία και τα μπουλβάρ, κυρίως να μη βλέπει το θέατρο σαν χωνευτήρι μετά το βραδινό φαγητό».
Το φετινό καλοκαίρι, η Λήδα Πρωτοψάλτη και ο Θανάσης Παπαγεωργίου γιορτάζουν τα 50 χρόνια από την ίδρυση της Στοάς με μια περιοδεία και το έργο «Ακούω ήχον κώδωνος». Μια συρραφή αποσπασμάτων από ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής του Μποστ: θεατρικά, πεζά, ποιήματα, λεζάντες, διαφημίσεις, τραγούδια, επιθεωρησιακά νούμερα – που έκανε ο ίδιος ο σκηνοθέτης και ηθοποιός. Με μουσικές του Βασίλη Δημητρίου, συνεργάτη του Μποστ, αλλά και νέες που έγραψε για την επέτειο ο Διονύσης Τσακνής.
Στο Θέατρο Βράχων Βύρωνα όπου έδωσαν τις πρώτες παραστάσεις –ακολουθούν στις 28/6 στο Βεάκειο και έπειτα Ν. Μάκρη, Πετρούπολη, Παπάγου, Ηλιούπολη κ.ά.–, είδαν ότι και το νεότερο κοινό ενδιαφέρεται για τον λόγο του Μέντη Μποσταντζόγλου. Η
Ο σκηνοθέτης
Φαύστα, ο Γιάννης, το Ριτσάκι, η Μήδεια, ο Ιάσων, η Καλόγρια, η Μαρία Πενταγιώτισσα, ο Κολόμβος, ο κ. και η κ. Ιατρού, ο πάτερ Αμβρόσιος, ο Πάρις, η Μαριάνθη, συνολικά 20 ήρωές του ανταμώνουν στους γάμους του Ριτσακίου με τον Πάρι – αμφότεροι ανευρεθέντες μέσα στην κοιλιά ψαριών!
«Μου πήρε δύο χρόνια δουλειάς, γιατί διάβασα ό,τι είχα στα χέρια μου από τον Μποστ. Με τον Μέντη είχαμε οικογενειακή σχέση και με τα παιδιά του αργότερα, ιδίως τον Κώστα. Στο μαγαζί του στην οδό Ομήρου ψώνιζα νεαρός κούπες και άλλα αντικείμενα για δωράκια. Ουσιαστικά τον γνώρισα το 1987, όταν ο Βαγγέλης Λιβαδάς μου ζήτησε να σκηνοθετήσω την επετειακή παράσταση 40 χρόνια Μποστ».
Πώς εξηγεί το ενδιαφέρον που παρατηρείται τελευταία για τα κείμενα του Μποστ; Είναι επιφυλακτικός: «Δεν γίνεται για να φωτιστεί η ουσιαστική πλευρά του Μποστ, όσο η πλακατζίδικη, κι αυτό με στενοχωρεί γιατί δεν ήταν πλακατζής, αλλά καθαρά πολιτικός σκιτσογράφος και συγγραφέας. Φοβάμαι ότι παραμερίζεται αυτή η πλευρά και προβάλλεται μόνον ο αστείος Μποστ με επιθεωρησιακό τρόπο. Ο ίδιος θα θύμωνε πολύ αν τα έβλεπε κάποια ανεβάσματα».
Ο Θανάσης Παπαγεωργίου μιλάει και για το θέατρο σήμερα, την έκρηξη παραστάσεων και ομάδων. «Πριν από τον κορωνοϊό είχαμε φτάσει τις 3.500 πρεμιέρες τη χρονιά! Σίγουρα θα ξεπηδήσουν δυο-τρία καλά πράγματα, αλλά είναι λίγα. Δεν μπορείς από τον πληθωρισμό να περιμένεις
μεγάλη ποιότητα. Φοβάμαι ότι το θέατρο και οι σπουδές του έγιναν μια εύκολη δουλειά. Ο έφηβος, θαμπωμένος από την τηλεόραση και τη δημοσιότητα που προκαλεί, γίνεται ηθοποιός χωρίς να ξέρει γιατί. Οπως άκουσα από δευτεροετή σπουδαστή δραματικής σχολής, “του χρόνου θα έχουμε κάνει τον θίασό μας”. Δυστυχώς, γίναμε το πιο αναξιόπιστο επάγγελμα. Η τηλεόραση δίνει κάτι κόκαλα για να παίζουν στα σίριαλ με εξοντωτικά 10ωρα, αποτρέποντας τους ηθοποιούς να κάνουν παράλληλα θέατρο».
Αφοσίωση
Για τον ίδιο μετράει πολύ η αφοσίωση. Στη δραματική σχολή του Χρήστου Βαχλιώτη όπου πήγε, ξεκινούσε στις 5.30 το απόγευμα και μπορούσε να τελειώσει 12 τα μεσάνυχτα και αργότερα. Και τα πρωινά δούλευε σε τυπογραφείο. «Για να ζήσω δούλευα τυπογράφος ακόμη κι όταν ήμουν ηθοποιός. Εμενα στη Νέα Φιλαδέλφεια, η δουλειά μου ήταν στη Διδότου, στο Κολωνάκι, και η δραματική σχολή επίσης. Συχνά γύριζα με τα πόδια».
Εχετε άγχος για το μέλλον της Στοάς, ρωτάω τον ιδρυτή της. «Ξέρω ότι κάποια στιγμή θα σταματήσω, γιατί θα με εγκαταλείψουν οι σωματικές μου δυνάμεις. Η ελπίδα μου θα ήταν κάποια παιδιά να συνεχίσουν τη Στοά, αλλά είναι δύσκολο». Οσο για το ίδιο το θέατρο, «δεν θα πάψει να είναι απαραίτητο στον άνθρωπο. Η απογοήτευσή μου είναι για την κοινωνική εξέλιξη. Ισως είναι η ματιά ενός ηλικιωμένου, όμως δεν μου αρέσει όσα βιώνουν οι άνθρωποι στην υφήλιο. Με πληγώνει ότι ο πολίτης είναι παθητικός πια. Οι δικοί μου ήρθαν από την Κωνσταντινούπολη με μια βαλίτσα το 1935. Στυλώθηκαν στα πόδια τους, πήραν τη ζωή στα χέρια τους, γιατί τότε υπήρχε η διάθεση “να δημιουργήσω”. Σήμερα το βλέπω και στο θέατρο, δεν υπάρχει αυτή η διάθεση της δημιουργίας αλλά κυρίως της μίμησης».
«Φοβάμαι ότι παραμερίζεται η ουσιαστική πλευρά του Μποστ και προβάλλεται η πλακατζίδικη, κι αυτό με στενοχωρεί γιατί δεν ήταν πλακατζής αλλά καθαρά πολιτικός.