Ανοδος επιτοκίων και πληθωρισμός απειλούν τις τράπεζες
δυσμενή διεθνή συγκυρία, να μεταθέσει χρονικά την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης του ελληνικού Δημοσίου στην επενδυτική βαθμίδα», υπογραμμίζει η ΤτΕ.
Στην έκθεση τονίζεται ότι υπάρχουν μια σειρά πολιτικές που θα πρέπει να εφαρμοστούν ώστε να διαφυλαχθεί η δημοσιονομική αξιοπιστία.
Συγκεκριμένα, θα πρέπει να αποφευχθούν μόνιμα μέτρα δημοσιονομικής χαλάρωσης, ενώ οι όποιες πρόσθετες παρεμβάσεις θα πρέπει να είναι στοχευμένες προς τις ευάλωτες ομάδες, να έχουν προσωρινό χαρακτήρα και να μην υπονομεύουν τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί.
Επίσης, τα ταμειακά διαθέσιμα θα πρέπει να διατηρηθούν σε υψηλό επίπεδο για να παραμείνει περιορισμένος ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης του χρέους. Σύμφωνα με την ΤτΕ, χάρη στο ευνοϊκό προφίλ αποπληρωμών του χρέους, η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητά του δεν απειλείται, αν και ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ όσο και οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά. Μακροπρόθεσμα, όμως, η σταδιακή αναχρηματοδότηση του συσσωρευμένου χρέους του επίσημου τομέα με όρους αγοράς αυξάνει την έκθεση του ελληνικού Δημοσίου στον επιτοκιακό κίνδυνο. Συνεπώς, μεσοπρόθεσμα, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει και πάλι να εστιάσει στη σταδιακή μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος και την επαναφορά, από το 2023, πρωτογενών πλεονασμάτων.
Αξιοποίηση πόρων
Παράλληλα, κρίσιμη χαρακτηρίζεται η αξιοποίηση των πόρων από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς έχει κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση της επενδυτικής αβεβαιότητας στο νέο περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και γεωπολιτικής αστάθειας. Τα επόμενα έτη τόσο οι δημόσιες όσο και οι ιδιωτικές επενδύσεις που θα υλοποιηθούν με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη και να ενισχύσουν το μακροπρόθεσμο παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας.
Επιπλέον, σύμφωνα με την ΤτΕ, είναι αναγκαία η επανεκκίνηση του προγράμματος των ιδιωτικοποιήσεων –ύστερα από δύο χρόνια καθυστερήσεων λόγω πανδημίας–, καθώς και η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει να συνεχιστεί η πορεία της οικονομίας προς ένα πιο εξωστρεφές, ευέλικτο και ανθεκτικό στις διαταραχές παραγωγικό υπόδειγμα.
ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ ΚΟΥΡΤΑΛΗ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΤΖΩΡΤΖΗ Η αύξηση της αβεβαιότητας για τις μελλοντικές προκλήσεις της οικονομίας οδηγεί σε αναβολή των επενδυτικών και καταναλωτικών αποφάσεων και η αναμενόμενη άνοδος των επιτοκίων θα μπορούσε να δράσει ανασταλτικά στην υλοποίηση των επενδύσεων, καθυστερώντας έτσι την εξάλειψη του επενδυτικού κενού που καταγράφει η χώρα την τελευταία δεκαετία.
Αυτό επισημαίνει η ΤτΕ στην έκθεση για τη νομισματική πολιτική, προειδοποιώντας ότι σε ένα δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον με υψηλό πληθωρισμό και κάμψη της ζήτησης, θα μπορούσε να ανακοπεί η πτωτική πορεία της ανεργίας και να δημιουργηθεί μια νέα γενιά μη εξυπηρετούμενων δανείων, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν δυσμενώς τα μεγέθη των ελληνικών τραπεζών. Επιπλέον η αρνητική επίπτωση στη συνολική ζήτηση από τις εντεινόμενες πληθωριστικές πιέσεις, σε συνδυασμό με την πλήρη άρση των μέτρων στήριξης έναντι της πανδημίας εντός του 2022, επιτείνει τους παραπάνω κινδύνους, σημειώνει η ΤτΕ.
Το Ταμείο Ανάκαμψης
Ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση της ανάπτυξης αποκτά η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, που θα στηρίξουν –σύμφωνα με την ΤτΕ– την πιστωτική επέκταση τα επόμενα χρόνια, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού συστήματος. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι εναπομένουσες προκλήσεις που συνδέονται με το τραπεζικό σύστημα και αφορούν την περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τη βελτίωση της οργανικής κερδοφορίας και την ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάσης, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι πληθωριστικές πιέσεις και οι αβεβαιότητες για την οικονομική δραστηριότητα, που δημιουργούνται από τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή. Η συμμετοχή των τραπεζών στη συγχρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων που εντάσσονται στον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα προσεγγίσει τα 6,2 δισ. ευρώ μεταξύ 2022 και 2026, επισημαίνει η ΤτΕ και θα συμβάλει στη διαμόρφωση υψηλών ρυθμών ανόδου της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις.
Στο τέλος του α΄ τριμήνου οι τράπεζες κατέγραψαν περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας του δανειακού τους χαρτοφυλακίου και το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε 17,7 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 700 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2021 και κατά περίπου 91 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Μάρτιο του 2016, όταν είχε καταγραφεί το μεγαλύτερο επίπεδο ΜΕΔ. Ως ποσοστό προς το σύνολο των δανείων, αποκλιμακώθηκε περαιτέρω στο 12,1% το α΄ τρίμηνο του 2022 έναντι 12,8% στα τέλη του 2021, αλλά παρέμεινε υψηλό, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, στο τέλος του 2021 ο δείκτης ΜΕΔ σε επίπεδο Ε.Ε. ήταν 2%. Δύο συστημικές τράπεζες (Εθνική και Eurobank) έχουν πετύχει τον επιχειρησιακό στόχο μονοψήφιου δείκτη ΜΕΔ, ενώ μέχρι το τέλος του 2022 ανάλογη επίδοση θα έχει το σύνολο του τραπεζικού τομέα.
Σε ό,τι αφορά τη διάρθρωση των ΜΕΔ, περίπου τα 3/4 αφορούν επιχειρηματικά δάνεια, περίπου
Πιθανή η δημιουργία νέων κόκκινων δανείων λόγω δυσμενούς μακροοικονομικού περιβάλλοντος, προειδοποιεί η ΤτΕ.
το 1/5 στεγαστικά και το υπόλοιπο καταναλωτικά. Ισομερής είναι επίσης η κατανομή μεταξύ δανειακών συμβάσεων που έχουν καταγγελθεί από τις τράπεζες, δανείων αβέβαιης είσπραξης και δανείων σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών που δεν έχουν καταγγελθεί. Παρά τη μείωση κόκκινων δανείων, που υπήρξε σε όλες τις κατηγορίες, αύξηση παρατηρήθηκε στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και στα καταναλωτικά δάνεια, σημειώνει η ΤτΕ, επισημαίνοντας ότι παραμένει υψηλό το ποσοστό των δανείων που ενώ είναι σε ρύθμιση εμφανίζει εκ νέου καθυστέρηση σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Εκδοση ομολόγων
Σημαντική πρόκληση για τις τράπεζας αποτελεί η συνέχιση της εκδοτικής δραστηριότητας για την κάλυψη των κεφαλαιακών υποχρεώσεων στο πλαίσιο των Ελάχιστων Απαιτήσεων Ιδίων Κεφαλαίων και Επιλέξιμων Υποχρεώσεων (MREL), που όπως παρατηρεί η ΤτΕ αναμένεται να είναι πιο δύσκολη και με αυξημένο κόστος. Σύμφωνα με εκθέσεις διεθνών οίκων αξιολόγησης, το 2022 αναμένεται αποδυνάμωση της εκδοτικής δραστηριότητας ομολόγων από εκδότες με πιστοληπτική αξιολόγηση κάτω από το όριο της επενδυτικής κατηγορίας, ενώ ανοδική είναι η τάση στο κόστος δανεισμού των νέων εκδόσεων τραπεζικών ομολόγων διεθνώς.