Οι «Πέρσες» της μεγάλης πολιτικής αμφισβήτησης
Η «Κ» παρακολούθησε τις πρόβες
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΑΚΑΣΑ «Μιλώ από τις παρυφές του σκοταδιού/ και για τα βάθη της νύχτας μιλώ/ μιλώ μέσα από την πυκνή απόλυτη σκιά. Αν έλθεις να με βρεις/ φέρε μου ένα φανάρι/ και χτίσε μου ένα παράθυρο/ να βλέπω το πλήθος/ να περνάει στο δρόμο», λένε οι στίχοι της Ιρανής ποιήτριας Φορούγ Φαροχζάντ.
Στο ποίημα η Φορούγ Φαροχζάντ, σκιαγραφώντας το απόλυτο σκοτάδι, υπονοεί την ανελευθερία που βιώνουν οι γυναίκες που ζουν στο Ιράν. Η Αλεξία Καλτσίκη απαγγέλλει τους στίχους υποβλητικά, προχωρώντας αργά προς τη σκηνή. Είναι μια γυναίκα στα Σούσα, την πρωτεύουσα των Περσών, από όσους έχουν μείνει στην πόλη αναμένοντας μαζί με τη βασίλισσά τους Ατοσσα την έκβαση της εκστρατείας του βασιλιά Ξέρξη στην Ελλάδα.
«Ο στρατός της Περσίας είναι ανίκητος, και η καρδιά του λαού της ατσάλι», αναφωνεί ένας άλλος πολίτης, μέλος του Χορού. Εκτός από τον Χορό των ηθοποιών ένα πλήθος 40 εθελοντών-δημοτών «βγαίνει» στη σκηνή από το κοινό, το κοίλο και πίσω από τα δέντρα. Είναι δημότες μιας μοναρχίας, τα θεμέλια της οποίας κλονίζονται. Το σκηνικό (της Κλειώς Μπομπότη), ένα υπερυψωμένο πατάρι με μια σκισμή, δεν ξεχωρίζει από τον περιβάλλοντα χώρο, καθώς είναι ειδικά μελετημένο ώστε να έχει την πατίνα του χώματος της Επιδαύρου.
«Ο άξονας που διατρέχει την ανάγνωσή μου στους “Πέρσες” είναι η πορεία που διανύει ένας λαός από την απόλυτη πίστη σε ένα σύστημα εξουσίας, δηλαδή τη μοναρχία, στην αμφισβήτησή του, που φτάνει στη σπασμωδική αντίδρασή του, ένα άναρχο
πλήθος χωρίς οδηγό και σημείο αναφοράς. Διότι και η τυφλή πίστη δεν λειτουργεί αλλά ούτε και η τυφλή αντίδραση μπορεί να φέρει λύση, να λυτρώσει από τα δεινά», αναφέρει στην «Κ» ο Δημήτρης Καραντζάς, σκηνοθέτης των «Περσών». «Στους “Πέρσες” χάνεται η πίστη στον βασιλιά, κατόπιν στην έννοια της μοναρχίας, μετά στον θεό και τέλος η πίστη στη δύναμη που έχουν να αντιδράσουν. Οπως είναι δομημένο από τον Αισχύλο, με ενδιαφέρει πολύ να μελετήσω πώς η απώλεια της πίστης σε μία αρχή λειτουργεί μέσα σε ένα λαό, τον επηρεάζει και τι αντιδράσεις προκαλεί. Πώς ο βασιλιάς και ένας λαός αντιμετωπίζουν τον αφανισμό», παρατηρεί ο ίδιος, που μαζί με την Γκέλυ Καλαμπάκα έχουν κάνει τη διασκευή της αρχαιότερης σωζόμενης τραγωδίας.
«Φίλοι, δεν θα κρύψω πως φοβάμαι», λέει στους δημότες η βασίλισσα Ατοσσα. Και ξεκαθαρίζει: «Σε κάθε σπίτι φως είναι ο αφέντης. Και αυτού του παλατιού το φως είναι ο Ξέρξης».
«Η βασίλισσα δεν συμπάσχει με τον λαό. Εχει τα χαρακτηριστικά μιας εξουσίας που νοιάζεται μόνο για τη διασφάλιση της συνέχισης της εξουσίας», ανέφερε στην «Κ» η Ρένη Πιττακή - Ατοσσα.
«Κάθε κίνηση της Ατοσσας επηρεάζει την ψυχολογία και κατ' επέκταση την κίνηση του συνόλου. Τους συντάσσει όλους απέναντί της και κάθε μικροκίνησή της προκαλεί την αντίρροπη κίνηση του Χορού», παρατηρεί στην «Κ» ο χορογράφος Τάσος Καραχάλιος. Η αντίστιξη είναι σαφής και στην εικόνα των προσώπων. Ο Δαρείος, η Ατοσσα, ο Ξέρξης φορούν ενδύματα που παραπέμπουν σε φορείς πολιτικής εξουσίας, ο λαός-Χορός
είναι με ρούχα καθημερινά (κοστούμια από την Ιωάννα Τσάμη). «Θέλουμε να μην ξενίζει τίποτε και είναι δύσκολο να οριστεί η απλότητα στην κίνηση του κοινού-Χορού, στον οποίο μετέχουν και εθελοντές», τονίζει ο ίδιος.
«Ζούμε μια εποχή που η κατ' αρχάς ευπρόσδεκτη παγκοσμιοποίηση έχει ξεφύγει σε κατάχρηση. Υπάρχει τεράστια ψαλίδα ανάμεσα στους έχοντες και σε έναν κόσμο που υπόκειται σε πολέμους, πανδημία, ανεργία, ανέχεια, και εξ αυτών οδηγείται στα άκρα. Αυτή την ήττα πραγματεύεται ο Καραντζάς με τη σκηνοθεσία του», υπογραμμίζει η Ρένη Πιττακή, εμβληματική πρωταγωνίστρια του Θεάτρου Τέχνης, η οποία επιστρέφει ύστερα από 20 χρόνια στην Επίδαυρο.
Υποβλητική η επίκληση του Χορού και της βασίλισσας στο
η επίκληση της Ατοσσας (Ρένη Πιττακή) και του Χορού (Χρήστος Λούλης, Αλεξία Καλτσίκη, Θεοδώρα Τζήμου κ.ά.) στο φάντασμα του Δαρείου (Γιώργος Γάλλος). Ο ένδοξος βασιλιάς των Περσών καταδικάζει την ύβριν του Ξέρξη (Μιχάλης Οικονόμου), ο οποίος θέλησε να δαμάσει φύση και θεία βούληση. Η ζυγαριά γέρνει προς τον τρόμο του τέλους.
Τον ρόλο της βασίλισσας Ατοσσας ενσαρκώνει η Ρένη Πιττακή, που επιστρέφει στην Επίδαυρο ύστερα από 20 χρόνια.
φάντασμα του Δαρείου (Γιώργος Γάλλος) να τους καθοδηγήσει. Ο ένδοξος βασιλιάς καταδικάζει την ύβριν του Ξέρξη, ο οποίος θέλησε να δαμάσει φύση και θεία βούληση. Η ζυγαριά γέρνει προς τον τρόμο του τέλους.