Η οδηγία DEBRA της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
ΑΣΠΑΣΊΑΣ Ε. ΜΑΛΊΑΓΚΑ* Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα μια πρόταση οδηγίας φορολογικής πριμοδότησης των ιδίων κεφαλαίων για τη μείωση της στρέβλωσης που προκαλείται από την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση του δανεισμού των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την Ε.Ε., η πανδημία οδήγησε σε σημαντική αύξηση των ελλειμμάτων και της χρηματοδότησης του χρέους (debt finance) στην Ευρώπη. Επί του παρόντος, η χρηματοδότηση μέσω δανεισμού θεωρείται πιο ευνοϊκή για τις επιχειρήσεις, καθώς τα περισσότερα φορολογικά συστήματα της Ε.Ε. επιτρέπουν την αφαίρεση των πληρωμών τόκων κατά τον υπολογισμό της φορολογικής βάσης για σκοπούς φορολογίας εισοδήματος εταιρειών, ενώ το κόστος που σχετίζεται με τη χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια είναι ως επί το πλείστον μη φορολογικά εκπεστέο. Για να υποστηρίξει την ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία, η Ε.Ε. στοχεύει να βοηθήσει τις εταιρείες να αντλήσουν κεφάλαια και να βελτιώσουν τη μετοχική τους θέση αντιμετωπίζοντας την ασύμμετρη φορολογική μεταχείριση μεταξύ χρηματοδότησης χρέους και μετοχικού κεφαλαίου μέσω της πρότασης οδηγίας καλούμενη ως DEBRA. Ταυτόχρονα, η DEBRA υποστηρίζει την ανάπτυξη ενός ενιαίου εγχειριδίου εταιρικής φορολογίας για την Ε.Ε. στο πλαίσιο της πρότασης «Business in Europe: Framework for Income Taxation» (BEFIT).
Η πρωτοβουλία αυτή έχει στόχο να ενθαρρύνει τις εταιρείες να χρηματοδοτούν τις επενδύσεις τους με εισφορές μετοχικού κεφαλαίου και όχι με δανειακά κεφάλαια. Η Ε.E αναγνωρίζει ότι η υπερχρέωση θα μπορούσε να απειλήσει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και να αυξήσει τον κίνδυνο πτωχεύσεων, γεγονός που με τη σειρά του θα αύξανε την ανεργία. Βάσει της πρωτοβουλίας αυτής, θα καθιερωθεί πριμοδότηση για τις νέες επενδύσεις που χρηματοδοτούνται με εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, προκειμένου να μετριαστεί η στρέβλωση που ήδη υπάρχει από ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση του δανεισμού. Το καθεστώς στο σύνολό του θα περιλαμβάνει μια σειρά αυστηρών κανόνων κατά της φοροαποφυγής για τη διασφάλιση φορολογικής δικαιοσύνης ενώ περιλαμβάνει και εξαιρέσεις από τον υπολογισμό της πριμοδότησης των ιδίων κεφαλαίων (δάνεια μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών, μεταφορές λειτουργιών εντός ομίλου, εισφορές σε μετρητά κ.λπ.).
Σε τι συνίσταται η ασύμμετρη φορολογική μεταχείριση μεταξύ χρηματοδότησης του χρέους και ιδίων κεφαλαίων;
Η ασύμμετρη φορολογική μεταχείριση χρέους - ιδίων κεφαλαίων μπορεί να ενθαρρύνει τις εταιρείες να λαμβάνουν τις επιχειρηματικές τους αποφάσεις με βάση τα σχετική φορολογική μεταχείριση, παρά για εμπορικούς λόγους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην πράξη ορισμένες εταιρείες να επιλέξουν χρηματοδότηση μέσω δανεισμού από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με ίδια κεφάλαια, ακόμα κι αν δεν είναι η καλύτερη επιλογή για αυτούς. Τα ίδια κεφάλαια θα πρέπει να λάβουν παρόμοια φορολογική μεταχείριση όπως ο δανεισμός, έτσι ώστε οι εταιρείες να μπορούν να εξετάσουν και τις δύο επιλογές σε ισότιμη βάση και να επιλέξουν ποια πηγή χρηματοδότησης είναι η καλύτερη για το επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Η αντιμετώπιση αυτής της ασύμμετρης φορολογικής μεταχείρισης θα μπορούσε να συμβάλει στην επανεκτίμηση των εταιρειών, καθιστώντας τις ισχυρότερες και πιο ανθεκτικές σε κραδασμούς. Τα ίδια κεφάλαια είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικά για την ταχεία ανάπτυξη καινοτόμων εταιρειών (start up) στα αρχικά τους στάδια και για εταιρείες που επιθυμούν να επεκταθούν παγκοσμίως. Ταυτόχρονα η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση απαιτούν νέες επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες. Πάνω από 50% των πράσινων επενδύσεων τα επόμενα χρόνια εκτιμάται ότι προέρχονται από νέες τεχνολογίες, που απαιτούν περισσότερη χρηματοδότηση κινδύνου. Ως εκ τούτου, η ισότητα θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση
της βιώσιμης μετάβασης προς μια πιο πράσινη οικονομία και στη συνολική ανάπτυξη και οικονομική σταθερότητα της Ευρώπης.
Τι προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Η πρόταση της Επιτροπής θα δημιουργήσει ίσους όρους ανταγωνισμού για χρέος και ίδια κεφάλαια, αφαιρώντας έτσι τη φορολογία ως παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις χρηματοδότησης των εταιρειών. Επιπλέον, προτείνεται ευνοϊκότερο ποσοστό έκπτωσης για τις ΜμΕ, δεδομένου ότι έχουν μεγαλύτερη δυσκολία πρόσβασης σε αγορές μετοχών από μεγαλύτερες εταιρείες.
Πώς θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη; Η πρόβλεψη ιδίων κεφαλαίων θα υπολογιστεί με βάση τη διαφορά μεταξύ της καθαρής θέσης στο τέλος του τρέχοντος φορολογικού έτους και τα καθαρά ίδια κεφάλαια στο τέλος του προηγούμενου φορολογικού έτους, πολλαπλασιαζόμενα επί ένα πλασματικό επιτόκιο. Αυτό σημαίνει ότι η φορολογική πριμοδότηση θα χορηγείται μόνο για το άθροισμα των αυξήσεων των ιδίων κεφαλαίων σε ένα συγκεκριμένο έτος. Το πλασματικό επιτόκιο είναι το 10ετές επιτόκιο χωρίς κίνδυνο για το σχετικό νόμισμα και αυξημένο κατά ασφάλιστρο κινδύνου 1% ή, στην περίπτωση των ΜμΕ, ασφάλιστρο κινδύνου 1,5%. Η πριμοδότηση των ιδίων κεφαλαίων θα εκπίπτει για 10 συνεχόμενα φορολογικά έτη, εφόσον δεν υπερβαίνει 30% του φορολογητέου εισοδήματος του φορολογουμένου. Επιπλέον, εάν η φορολογική πριμοδότηση επί των ιδίων κεφαλαίων είναι μεγαλύτερη από το καθαρό φορολογητέο εισόδημα του φορολογουμένου, ο φορολογούμενος μπορεί να μεταφέρει το πλεόνασμα της πρόβλεψης επί των ιδίων κεφαλαίων χωρίς χρονικό περιορισμό. Οι φορολογούμενοι θα μπορούν επίσης να μεταφέρουν την αχρησιμοποίητη πριμοδότησή τους στα ίδια κεφάλαια που υπερβαίνει το 30% φορολογητέου εισοδήματος, για μέγιστο 5 φορολογικά έτη. Τέλος, η πρόταση εισαγάγει μείωση της φορολογικής έκπτωσης των τόκων δανείων κατά 15%, προκειμένου να μετριάσει την άνιση μεταχείριση, όχι μόνο από την πλευρά των ιδίων κεφαλαίων αλλά και από την πλευρά του χρέους.
Πώς εντάσσεται η πρόταση DEBRA στο ευρύτερο φορολογικό θεματολόγιο της Επιτροπής; H Επιτροπή δημοσίευσε το πρόγραμμά της για τη φορολογία των επιχειρήσεων που θέτει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για την παροχή ενός δίκαιου και βιώσιμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, καθώς και στοχευμένα μέτρα για την προώθηση των παραγωγικών επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας προκειμένου να εξασφαλίσει αποτελεσματική φορολογία. Η DEBRA ήταν μια από τις ενέργειες
που προτάθηκαν για να βοηθήσουν επιχειρήσεις ύστερα από την κρίση της COVID-19, αποτρέποντας τις αφερεγγυότητες και την αστάθεια. Η πρόταση συμβάλλει επίσης στο σχέδιο δράσης για την Ενωση Κεφαλαιαγορών (CMU) της Ε.Ε., το οποίο στοχεύει βοηθώντας τις εταιρείες να συγκεντρώσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται, ιδιαίτερα καθώς αντιμετωπίζουν τη μετά την πανδημία περίοδο. Η CMU παρέχει επιπλέον κίνητρα για μακροπρόθεσμες επενδύσεις για την προώθηση της βιώσιμης και ψηφιακής μετάβασης στην οικονομία της Ε.Ε.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να σημειώσουμε ότι η πρόταση DEBRA (η οποία θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024, αφού εγκριθεί από τα κράτη-μέλη) αποτελεί ένα «δίκοπο μαχαίρι» για τους φορολογουμένους. Ενώ η εκπιπτόμενη πριμοδότηση επί των ιδίων κεφαλαίων φαίνεται ότι θα παρέχει ουσιαστικά κίνητρα στους φορολογουμένους να χρηματοδοτούν επενδύσεις με ίδια κεφάλαια, ο φορολογικός περιορισμός στην έκπτωση τόκων δανείων πιέζει περαιτέρω τις επιχειρήσεις. Οι εταιρείες ενδέχεται να χρειαστεί να επανεκτιμήσουν άμεσα τη χρηματοοικονομική τους δομή λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πρόβλεψη για τα ίδια κεφάλαια και τον περαιτέρω περιορισμό στην έκπτωση τόκων δανείων που φαίνεται ότι θα ισχύει στο μέλλον.
Η πρωτοβουλία έχει στόχο να ενθαρρύνει τις εταιρείες να χρηματοδοτούν τις επενδύσεις με εισφορές μετοχικού κεφαλαίου.
Η πρόταση θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024, αφού εγκριθεί από τα κράτη-μέλη.