Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από την Ε.Ε.
– Η Γερμανία έχει πολλούς κατοίκους τουρκικής καταγωγής και άρα έχει ένα κατανοητό ενδιαφέρον για την Τουρκία. Πώς αποτιμάτε τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή και τη συμπεριφορά του προέδρου Ερντογάν γενικότερα, αλλά και ειδικότερα σε σχέση με την Ελλάδα;
– Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από την Ε.Ε., έχει απομακρυνθεί από τις ευρωπαϊκές αξίες και τις βασικές ελευθερίες. Διαπιστώνουμε ότι η Τουρκία αυξάνει την ένταση της ρητορικής σε επίπεδα που δεν έχουμε συνηθίσει στην Ε.Ε. Πιστεύω ότι αυτό που χρειάζεται είναι να δούμε μια καλύτερη επαναπροσέγγιση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μια πιο κόσμια αντιπαράθεση εάν θέλετε από αυτό το οποίο ζούμε τον τελευταίο καιρό, και πραγματικά δεν έχω παρά να σας πω ότι νιώθω τους Ελληνες σε αυτό το θέμα, τους συμπονώ. Είναι έντονη η ιστορικότητα αυτής της σχέσης, υπάρχουν έντονες ιστορικές επιρροές. Αντίστοιχα, θα μπορούσα να αναφέρω τη σχέση Νοτίου Κορέας και Ιαπωνίας ή Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Πρόκειται για έντονα ιστορικά αφηγήματα και πρέπει κανείς να καταβάλει την προσπάθειά του για να δημιουργήσει μια σύγκλιση μέσα από αυτά.
– Η Ελλάδα υπομένει μια συνεχή αμφισβήτηση ακόμη και της εδαφικής της ακεραιότητας και κυριαρχίας που φθάνει και σε ευθείες απειλές του τύπου «θα έρθουμε ένα βράδυ ξαφνικά». Σας ενοχλεί αυτή η συμπεριφορά; Το υπονοήσατε, αλλά σας το ρωτώ ευθέως. Πώς θα πρέπει να αντιδράσει η Ε.Ε.; Και με δεδομένο το ειδικό βάρος της Γερμανίας, θεωρείτε ότι μπορεί το Βερολίνο να διαδραματίσει έναν μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, κάτι που έχει ήδη κάνει έως έναν βαθμό;
– Σίγουρα η ρητορική αυτή που αναφέρετε, ιδιαίτερα έχοντας κατά νου το ιστορικό υπόβαθρο, είναι κάτι που μας θυμώνει. Είχα πράγματι αναφέρει το 2011 ότι το Ισλάμ είναι μέρος της Γερμανίας. Δύο εβδομάδες αργότερα, στην τουρκική Εθνοσυνέλευση, είχα αναφέρει παράλληλα ότι ο χριστιανισμός ήταν ανέκαθεν μέρος της Τουρκίας. Ξέρετε, στην Ανατολία είμαι επίτιμος δημότης της Ταρσού, της γενέτειρας του Αποστόλου Παύλου. Στις 6 Δεκεμβρίου μάλιστα είχα παρευρεθεί κατόπιν πρόσκλησης της τοπικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη, και μαζί με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο είχαμε περάσει μια εξαιρετική ημέρα. Μάλιστα αναπτύξαμε ιδέες για το πώς θα μπορούσαν να διαμορφωθούν τα μοναστήρια και η εκπαίδευση των κληρικών εκεί. Είμαι, λοιπόν, ένας άνθρωπος ο οποίος θα σας έλεγα ότι εκπροσωπώ τόσο τα ελληνορθόδοξα συμφέροντα όσο όμως και τα συμφέροντα των μουσουλμάνων. Δηλαδή, καθένα από αυτά εάν θέλετε σχηματικά βρίσκεται στον κάθε μου ώμο. Οπότε θα έλεγα ότι συνολικά αυτό που θα πρέπει να κάνουμε, είναι να επενδύσουμε σε έναν διαμεσολαβητικό ρόλο.
– Επειδή το αναφέρατε –στο μυαλό μας έχουμε συνήθως τις ΗΠΑ σε ρόλο μεσολαβητή– έχετε κάποια αίσθηση, κάποια ιδέα, για το τι θα μπορούσε να κάνει η Γερμανία;
– Στη Γερμανία υπάρχουν πέντε εκατομμύρια πολίτες που έχουν Τούρκους προγόνους, ενίοτε είναι και Τούρκοι πολίτες. Υπάρχει πάρα πολύ στενή δηλαδή σχέση μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας. Και μέσα από τη θρησκευτική ανοχή, εάν θέλετε, προσπαθούμε ακριβώς να διαμεσολαβήσουμε ώστε οι Τούρκοι, ο πληθυσμός τουρκικού υπόβαθρου στη Γερμανία, να χρησιμοποιεί τις επαφές που έχει στην Τουρκία ώστε να αυξάνει την ανοχή και να φέρνει πιο κοντά τη Γερμανία και την Τουρκία. Είναι βέβαια ένα μακρόπνοο σχέδιο εάν θέλετε. Εκτιμώ ότι η στενή σχέση μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας, και η στενή σχέση μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας μπορεί να βοηθήσει, να μεταφερθεί προς τους Τούρκους αυτό το κλίμα ανοχής. Αλλά και πάλι επαναλαμβάνω ότι είναι ένα μακρόπνοο σχέδιο. Και επειδή με ρωτήσατε και από τη μεριά του πολίτη πια, βλέπω ότι ενισχύονται οι πόλοι. Και αυτό ίσως να οφείλεται και στα κοινωνικά δίκτυα. Δηλαδή έχουμε μεγαλύτερη διάσταση απόψεων και μειώνονται τα περιθώρια για τη δημιουργία γεφυρών επικοινωνίας. Την κατάσταση μου φαίνεται ότι οξύνει και η τεχνητή νοημοσύνη. Ανησυχώ ιδιαίτερα για το πόση θα είναι η κριτική μάζα που θα απομείνει που θα αναζητά περισσότερο τις ομοιότητες παρά τα στοιχεία που διχάζουν.