Παραμορφωτικός φακός στο Διαδίκτυο
Είναι εύκολο να παρασυρθείς. Κατά κανόνα η μικρή, περίκλειστη κοινότητα που έχει φτιάξει καθένας από εμάς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απαρτίζεται από άτομα που προσεγγίζουν το ιδεολογικό μας στίγμα. Οι περισσότεροι χρήστες του Διαδικτύου επιλέγουν να διαβάσουν αναρτήσεις που συμπλέουν με τις προκαθορισμένες απόψεις τους. Με τον χρόνο, όμως, χωρίς έκθεση στην αντίθετη πλευρά, μπορεί να θεωρήσουν ότι οι διάλογοι ή οι θέσεις στις οποίες εκτίθενται αποτελούν και την επικρατούσα άποψη. Κάπως έτσι, αυτές οι πλατφόρμες λειτουργούν παραμορφωτικά, μετατρέπουν τον ψηφιακό μικρόκοσμο σε κόσμο ολάκερο.
Ενίοτε, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι έτοιμοι και για διαδικτυακό καβγά, εάν κάποιος ξεστρατίσει από τη δική τους κοσμοθεωρία. Το Διαδίκτυο πριμοδοτεί αυτές τις εντάσεις. Είναι πιο εύκολο κάποιος να γίνει απότομος, να προσβάλει ή να απαξιώσει, εκτονώνοντας συσσωρευμένο θυμό ή κόπωση στο πληκτρολόγιο από το να ξεστομίσει τα ίδια ακριβώς σχόλια σε κάποιον εάν συναντιόνταν κατά πρόσωπο.
Οσοι έχουν εγκλωβιστεί στις «φούσκες» των social media μπορεί, ανάλογα και με το πού εδράζονται ιδεολογικά, να εκτεθούν σε ψευδείς ειδήσεις, ακόμη και θεωρίες συνωμοσίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Ρωσία λειτουργούσε επί χρόνια αντίστοιχος μηχανισμός παραπληροφόρησης, το διαβόητο εργοστάσιο των τρολ της Internet Research Agency στην Αγία Πετρούπολη.
Το πρόβλημα, όμως, γίνεται μεγαλύτερο όταν σε αυτήν τη «φούσκα» παγιδεύονται και πολιτικά κόμματα, πέρα από τους οπαδούς τους. Εδώ και καιρό στη χώρα μας, τόσο η δημοσιογραφία όσο και η πολιτική ασκούνται κατά βάση με όρους και ρητορική μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ενδιαφέρει το βάθος, αλλά το περιτύλιγμα. Θεμιτά οι εκστρατείες στο TikTok και τα βίντεο στο Facebook, που ιδιαίτερα φέτος είχαν την τιμητική τους, αλλά δεν νοείται πολιτικοί παράγοντες να διαβάζουν την κοινωνική πραγματικότητα όπως θα έκαναν με τα ποσταρίσματα του διαδικτυακού περιγύρου τους και να αιφνιδιάζονται έπειτα από τα οποιαδήποτε εκλογικά αποτελέσματα. Να θεωρούν ότι ξυπνούν σε μια νέα, άγνωστη χώρα.
Δεν πρόκειται για τεχνοφοβική προσέγγιση, αλλά για το πόσο λάθος αξιοποιούμε τα διαθέσιμα σε εμάς διαδικτυακά εργαλεία. Είναι κρίμα, Μέσα όπως το Twitter να εξελίσσονται κατά καιρούς σε αρένες τοξικότητας, όπου στρατιές χρηστών διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων παθιάζονται, προσβάλλουν και στοχοποιούν, υπηρετώντας κομματικά αφηγήματα. Ατομα –όχι κατ' ανάγκην κομματικοί υπάλληλοι– που κρύβονται πίσω από ψευδώνυμους λογαριασμούς και προσπαθούν να αντισταθμίσουν το αμελητέο αποτύπωμά τους στην πραγματική ζωή, παράγοντας μόνο ψηφιακό θόρυβο. Ζουν και αυτοί μέσα στην ψευδαίσθησή τους.