Η εργαλειοποίηση της Αγίας Σοφίας
Τον Απρίλιο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος το 2020, έκανε λόγο για αποκατάστασή της «στην αρχική της μορφή, σύμφωνα με την κληρονομιά του Μωάμεθ του Πορθητή». Αναφερόμενος στο ίδιο γεγονός μία ημέρα πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου, δήλωσε ότι «ολόκληρη η Δύση είχε τρελαθεί, αλλά εγώ το έκανα!», ενώ σε πρόσφατη συνέντευξή του στην τουρκική τηλεόραση είπε, εννοώντας και πάλι τη Δύση: «Μας μισούν επειδή απελευθερώσαμε την Αγία Σοφία».
Η εργαλειοποίηση του μνημείου διακρίνεται ακόμη και από το ύφος των λεγομένων τού εν ενεργεία Τούρκου προέδρου (ο οποίος δήλωνε ότι τη νίκη του στον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 28 Μαΐου θα τη γιορτάσει μαζί με την Αλωση της Κωνσταντινούπολης), ωστόσο ορισμένα ερωτήματα για την κατάσταση της Αγίας Σοφίας τίθενται και από την άποψη της διαχείρισης της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Προφανώς ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται πολιτικά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί», λέει στην «Κ» η καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Ναταλία Πούλου. «Η UNESCO αντέδρασε μεν», συνεχίζει, «αλλά όχι όσο θα έπρεπε και όσο θα άξιζε ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς όπως η Αγία Σοφία».
Η κ. Πούλου αναφέρεται ακόμη και σε φθορές που έχει υποστεί το μνημείο λόγω της ανεξέλεγκτης εισόδου χιλιάδων πιστών καθημερινά. «Τα μάρμαρα του δαπέδου της Αγίας Σοφίας έχουν καλυφθεί από ένα τεράστιο χαλί, επομένως δεν βλέπουμε το μνημείο στην ολότητά του», λέει και συμπληρώνει: «Εχει απαγορευτεί η είσοδος στα υπερώα, τα οποία έχουν εξαιρετικά ψηφιδωτά, έχει καλυφθεί με πανιά η Θεοτόκος στην αψίδα, ενώ πάνω στα βυζαντινά μάρμαρα του δαπέδου του νάρθηκα έχουν τοποθετηθεί αυτοκόλλητες ταινίες, που ενημερώνουν τον κόσμο ότι απαγορεύεται να εισέλθει στον κυρίως ναό –τέμενος πλέον– φορώντας υποδήματα. Καθώς επίσης το χαλί που καλύπτει τον ναό χρειάζεται καθάρισμα με βαριές ειδικές σκούπες, αυτές μεταφέρονται πάνω στα μάρμαρα του νάρθηκα, τα οποία έχουν υποστεί φθορές».
Η αρχαιολόγος χαρακτηρίζει την όλη κατάσταση ως «απαράδεκτη» και θεωρεί ότι ο Ερντογάν χρησιμοποιεί το μνημείο σαν «πολιτικό όπλο» για την επανεκλογή του. Η επιστημονική κοινότητα, συνεχίζει, είχε αντιδράσει ήδη από το 2020, ενώ η ίδια, ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, είχε συγκαλέσει τότε το Δ.Σ. του κέντρου. «Είχαμε βγάλει ψήφισμα», καταλήγει, «το οποίο είχε δημοσιευθεί στα ελληνικά και στα αγγλικά, μαζί με αντίστοιχα ψηφίσματα πολλών άλλων επιστημονικών φορέων. Αντιδρούμε, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει ανταπόκριση».