Οι διαβεβαιώσεις της ΕΚΤ και η ηρεμία στις αγορές
ΡΕΒΕΚΚΑΣ ΚΡΊΣΤΊ / REUTERS Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δηλώνει βέβαιη για την ικανότητά της να αγοράζει χρέος των χωρών που μπαίνουν στο στόχαστρο των επενδυτών. Αυτός ο τόνος σιγουριάς έχει διατηρήσει την ηρεμία στην αγορά, αυτό δηλαδή που χρειάζεται η Φρανκφούρτη. Αποδεικνύεται πως αυτές οι δηλώσεις χωρίς πραγματικές παρεμβάσεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί κατάρρευση των κρατικών ομολόγων και να πιεστούν οι χώρες να εξυγιάνουν τα οικονομικά τους.
Πέρυσι, όταν άρχισε να αυξάνεται το κόστος δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών, Ιταλίας, Ισπανίας και Ελλάδας, προτού εγκαινιάσει η ΕΚΤ τις αυξήσεις των επιτοκίων, η πρόεδρος της Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε πως οι κεντρικές τράπεζες θα βοηθήσουν τις χώρες που αντιμετωπίζουν ασυνήθεις πιέσεις στη δυναμική του χρέους τους αγοράζοντας ομόλογα υπό πίεση αν χρειαστεί. Πρόκειται για το εργαλείο ΤΡΙ, που έγινε πολύ γρήγορα γνωστό «για την προστασία της Ιταλίας» και το οποίο απέδωσε καρπούς χωρίς να ενεργοποιηθεί. Ο συνήθης δείκτης ανησυχίας της αγοράς της Ευρωζώνης, το spread των δεκαετών ομολόγων της Ιταλίας, έχει αποκλιμακωθεί από τις 250 μονάδες βάσης στις οποίες βρισκόταν όταν ανακοινώθηκε το εν λόγω πρόγραμμα και σήμερα βρίσκεται στις 184 μ.β. Βοήθησαν και η πτώση των τιμών της ενέργειας και η αντοχή της οικονομίας της Ευρωζώνης.
Το παράδοξο με τις κεντρικές τράπεζες των ημερών μας είναι ότι αυτή καθεαυτήν η υπόσχεση απεριόριστης στήριξης έχει τελικά το μικρότερο κόστος. Οταν στις χρηματαγορές επικρατεί η πεποίθηση ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει τα πάντα για να προστατεύσει το ευρώ, είναι πολύ λιγότερες οι πιθανότητες να επιτεθούν οι επενδυτές σε υπερχρεωμένες χώρες και να απειλήσουν τη νομισματική ένωση με διάσπαση.
Είναι πολύ περισσότερες οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο όταν οι αγορές έχουν να αντιμετωπίσουν ένα εργαλείο με πεπερασμένο προϋπολογισμό. Προκειμένου, όμως, να επιτύχουν σε αυτό το παιχνίδι εντυπώσεων, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να είναι αξιόπιστες. Η αμερικανική Federal Reserve με τα τεράστια κεφάλαιά της και τη στήριξη της παγκόσμιας υπερδύναμης κατάφερε να εμποδίσει τη μετάδοση της κρίσης από την κατάρρευση της Silicon Valley Bank και της Signature Bank, υποσχόμενη την κάλυψη ανασφάλιστων καταθέσεων των δύο τραπεζών. Και οι αγορές εξέλαβαν αυτή την υπόσχεση ως εγγύηση για κάθε άλλη τράπεζα και μέχρι στιγμής η Fed δεν χρειάστηκε να το κάνει.
Πριν από μία δεκαετία η ΕΚΤ πέτυχε το ίδιο με το πρόγραμμα ΟΜΤ, το οποίο συνέδεσε, όμως, με όρους. Οποια χώρα ενδιαφερόταν θα έπρεπε πρώτα να διαπραγματευθεί είτε ένα πλήρες πακέτο διάσωσης είτε τουλάχιστον μια προληπτική γραμμή πίστωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), με αντάλλαγμα συγκεκριμένες δεσμεύσεις των κυβερνήσεων. Το εν λόγω πρόγραμμα παραμένει στη διάθεση των χωρών, αλλά κανείς δεν θέλει να στιγματιστεί ότι προσέφυγε στον ESM και έτσι δεν χρησιμοποιείται. Το νέο εργαλείο τώρα, το ΤΡΙ, απαιτεί από τις χώρες μόνο να έχουν σε γενικές γραμμές συμμορφωθεί με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. Είναι πολύ ευκολότερο να επωφεληθεί από αυτό το πρόγραμμα μια κυβέρνηση, γι' αυτό και εύκολα μπορεί να ενθαρρύνει νέα σφάλματα. Επιπλέον, όταν μια χώρα θέλει να προσφύγει στη στήριξη του εν λόγω προγράμματος, μπορούν οι άλλες χώρες-μέλη να την καταγγείλουν ότι δεν συμμορφώνεται με τους δημοσιονομικούς κανόνες. Και βέβαια η ΕΚΤ τηρεί διακριτικά σιωπή για το πότε ακριβώς και με ποιον τρόπο θα ενεργοποιήσει αυτό το εργαλείο.
Η Τράπεζα θέλει να θέσει το εργαλείο στη διάθεση μόνον όσων χωρών δεν έχουν ακόμη χάσει την πρόσβαση στις αγορές, αλλά απλώς κινδυνεύουν να το πάθουν για λόγους για τους οποίους δεν ευθύνονται. Ουσιαστικά οι κεντρικές τράπεζες υπόσχονται να σώσουν τον κόσμο ελπίζοντας πως δεν θα χρειαστεί να το κάνουν.
Ο ρόλος του TPI, το οποίο παραμένει στη διάθεση των χωρών και απέδωσε χωρίς να ενεργοποιηθεί.