Κάτω από το χαλί της Αγκυρας
Το ταξίδι Μητσοτάκη στην Τουρκία δεν αλλάζει, πρέπει όμως να συνυπολογιστούν νέοι κίνδυνοι
Η αναβολή της επίσκεψης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις ΗΠΑ, για λόγους οι οποίοι μπορεί να αποσιωπώνται από την Aγκυρα, αλλά είναι προφανείς, αποτελεί μια ηχηρή αποτύπωση της προβληματικής κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, με κύριο στοιχείο επιδείνωσης στην παρούσα φάση την εχθρική στάση του προέδρου της Τουρκίας και της κυβέρνησής του έναντι του Ισραήλ.
Η συνάντηση του κ. Ερντογάν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ στον Λευκό Οίκο προγραμματιζόταν για τις 9 Μαΐου, και επρόκειτο για κάτι που ο πρόεδρος της Τουρκίας επιζητούσε από την αρχή της θητείας του Τζο Μπάιντεν, δηλαδή τριάμισι χρόνια.
Η συνάντηση του κ. Ερντογάν με τον ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, πριν από μία εβδομάδα αποτέλεσε πολύτιμο επιχείρημα στη φαρέτρα του εβραϊκού λόμπι που εδώ και καιρό επιχειρούσε να υπονομεύσει την προοπτική μιας συνάντησης με τον Τζο Μπάιντεν.
Βέβαια, τα προβλήματα στη σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας έχουν πλέον λάβει σχεδόν στρατηγικό χαρακτήρα.
Σύννεφα
Είναι περισσότερο από σαφές ότι η αναβολή του ταξιδιού του κ. Ερντογάν δεν αποτελεί εξέλιξη που ενθουσιάζει την Αθήνα. Κακές αμερικανοτουρκικές σχέσεις σημαίνουν εκ των πραγμάτων και προβλήματα στις ελληνοτουρκικές, κυρίως λόγω της μειωμένης δυνατότητας της Ουάσιγκτον να συνομιλήσει με την Αγκυρα επί ζητημάτων που άπτονται και των ελληνικών ενδιαφερόντων, έστω και εμμέσως. Αλλωστε και η Αθήνα παρακολουθεί τις εξελίξεις στις ΗΠΑ με αγωνία, ιδιαίτερα όσο πλησιάζουν οι εκλογές του Νοεμβρίου.
Προφανώς, η επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αγκυρα και η συνάντηση με τον πρόεδρο της Τουρκίας στις 13 Μαΐου δεν επηρεάζεται και θα πραγματοποιηθεί. Αλλωστε, ήδη γίνονται όλες οι απαραίτητες προετοιμασίες για τις λεπτομέρειες της επίσκεψης.
Αν και οι μέχρι στιγμής συναντήσεις
των δύο ηγετών τον τελευταίο χρόνο ήταν άψογες από πλευράς δημοσίων δηλώσεων, σε αυτή τη φάση ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι ο κ. Ερντογάν θα αξιοποιήσει την ευκαιρία και θα αναφερθεί με εμπρηστικό τρόπο στο Ισραήλ. Φυσικά, ο κ. Μητσοτάκης έχει την απαιτούμενη εμπειρία, ωστόσο στην Αθήνα επιθυμούν την κατά το δυνατόν διατήρηση της τρέχουσας ατμόσφαιρας νηνεμίας, δίχως παράπλευρες αναταράξεις.
Στην Αθήνα δεν υπάρχει ούτε
ένας περισσότερο ή λιγότερο έμπειρος διπλωμάτης που να έχει εκπλαγεί από τον τρόπο με τον οποίο ο κ. Ερντογάν και σε ένα δεύτερο επίπεδο, ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, διαχειρίστηκαν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή. Για τον κ. Ερντογάν το Παλαιστινιακό αποτελεί μοναδικό τρόπο προώθησης της εικόνας της Τουρκίας ως ηγετικής δύναμης του μουσουλμανικού κόσμου, ενώ χαλυβδώνει και τον σκληρό ιδεολογικό πυρήνα του κόμματός του εντός της χώρας. Οπότε ούτε η συνάντηση με τον Χανίγια εξέπληξε κάποιον στην Αθήνα, ούτε και η σαφής κλίση της Αγκυρας υπέρ της Τεχεράνης στο απειλητικό μπρα ντε φερ Ισραήλ - Ιράν των τελευταίων εβδομάδων.
Υπό αυτήν την ευρεία έννοια, οι ελληνοτουρκικές διαφορές δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Αγκυρας, καθώς έχει στραμμένη την προσοχή της στην Ανατολή.
Ωστόσο, όπως φάνηκε σε περιστάσεις όπως για παράδειγμα με τα θαλάσσια πάρκα, αλλά και
στον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε η Αγκυρα στο ζήτημα των ευρωτουρκικών επαφών, η πιθανότητα επιδείνωσης των ελληνοτουρκικών είναι πάντα υπαρκτή. Γι' αυτό και στην Αθήνα τονίζεται η ανάγκη να συνεχιστούν οι επαφές, όσο και αν –συχνά– δεν παράγουν απτά αποτελέσματα.
Η προετοιμασία
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές της εβδομάδας διεξήχθη στην Αθήνα ακόμη ένας γύρος των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), ενώ χθες και προχθές βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης για τη θετική ατζέντα. Την ίδια στιγμή, γίνονται συζητήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές για τον τρόπο που θα μπορούσε να εξελιχθεί ένα νέο πλάνο επαφών μετά τις συναντήσεις των δύο ηγετών στην Αγκυρα στις 13 Μαΐου και στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο (9-11/7), όταν, βεβαίως, στο επίκεντρο θα βρίσκονται και τότε οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Αν και οι συναντήσεις των δύο ηγετών τον τελευταίο χρόνο ήταν άψογες, σε αυτή τη φάση ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι ο Ερντογάν δεν θα αναφερθεί με σκληρά λόγια στο Ισραήλ.