Δυσαρεστημένοι όσοι είχαν επενδύσει στο σχίσμα

Σε μια εξιδανικευμένη αφήγηση, το μόνιασμα κυβέρνησης - Εκκλησίας παραμονές του Πάσχα, που αποτυπώθηκε εμφατικά με την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην άτυπη «έδρα» του Αρχιεπισκόπου στο Δήλεσι Βοιωτίας, θα μπορούσε να παρουσιαστεί σαν ένα μικρό θαύμα που έφερε η γιορτή της αγάπης. Σαν μια ανιδιοτελής εκατέρωθεν κίνηση, απαλλαγμένη από υπολογισμούς, συμφέροντα, ισορροπίες. Στην πεζή πραγματικότητα, όμως, τα πράγματα είναι λίγο πιο σύνθετα. Και συνοψίζονται στην απόφαση να μετατραπεί μια κατάσταση lose lose σε win win. Η επωφελής για την κυβέρνηση εξέλιξη, που μετρούσε απώλειες όσο το μέτωπο με την Εκκλησία ήταν ανοιχτό, απέκτησε απτή υπόσταση με την ονομαστική αναφορά του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου στον Κυριάκο Βελόπουλο, με την επισήμανση ότι «δεν θα κάνουμε ό,τι μας πει». Συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη δήλωση ήρθε ως αντίδραση στη σφοδρή ενόχληση που του προκάλεσε η δήλωση του κ. Βελόπουλου στη Βουλή, όπου ζήτησε από βουλευτές να μην πάνε στις εκκλησίες το Πάσχα για να μην προκαλέσουν αντιδράσεις. Θεωρήθηκε ότι ο επικεφαλής της Ελληνικής Λύσης υπερέβη τα εσκαμμένα και θέλησε να εμφανιστεί ο ίδιος ως προνομιακός συνομιλητής της Εκκλησίας, κάτι που ο κ. Ιερώνυμος φρόντισε να αποδομήσει προς μεγάλη ικανοποίηση της κυβέρνησης.

«Πάμε παρακάτω»

Τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης όσο και από την πλευρά της Εκκλησίας, αυτό που καθοριστικά βάρυνε στην απόφαση να παραμεριστούν οι υπαρκτές διαφορές, ήταν η επίγνωση ότι οι δύο θεσμοί έχουν πολύ περισσότερα να τους ενώνουν από όσα τους χωρίζουν. Η επιλογή «συμφωνούμε ότι διαφωνούμε, αλλά ας πάμε παρακάτω», που τελικά επικράτησε, ήταν ουσιαστικά μονόδρομος. Τουλάχιστον με όρους ρεαλισμού στην άσκηση εξουσίας.

Για την κυβέρνηση, κάθε άλλο παρά ευχάριστη ήταν η προοπτική να φθάσουμε στις κάλπες του Ιουνίου με γενικευμένη την αίσθηση ότι σοβεί κρίση στις σχέσεις με την Εκκλησία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Για την Εκκλησία και προσωπικά για τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, το να κλείσει ένα ανοιχτό μέτωπο με την κυβέρνηση και την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, να εκτονωθεί η κρίση που γιγαντώθηκε με τη νομοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, ήταν προϋπόθεση για να μπορέσει να εστιάσει την προσοχή και την ενέργειά του στα εσωτερικά μέτωπα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κινήσεις των προηγούμενων ημερών, που σηματοδότησαν την ανακωχή, προκάλεσαν «μεγάλη παγωμάρα» σε σημαντικό αριθμό ιεραρχών, όπως ένας από αυτούς περιγράφει. Εκκλησιαστικός παράγοντας με καλή γνώση των συσχετισμών εξηγεί ότι στο εσωτερικό της Ιεραρχίας υπήρξαν από την πρώτη στιγμή πολλών ταχυτήτων αντιδράσεις, κάτι που δεν διαφοροποιήθηκε στην πορεία. Ο Αρχιεπίσκοπος πήρε πάνω του όλες τις επαφές που έφεραν την εκτόνωση της κρίσης και την επαναπροσέγγιση. Ενας από τους λόγους που έγινε αυτό ήταν ακριβώς για να μη δοθεί χώρος σε ιεράρχες, που ήταν δεδομένο ότι θα αντιδράσουν σ’ αυτή την προοπτική, να ναρκοθετήσουν τη διαδικασία.

Η εκτίμηση που κυριαρχεί στο περιβάλλον της Αρχιεπισκοπής είναι ότι από ορισμένους ιεράρχες επιδιώχθηκε να αξιοποιηθεί η κρίση για να χτίσουν όνομα για την επόμενη μέρα. Λειτούργησε, δηλαδή, η ρήξη σαν «καύσιμο» στις φιλοδοξίες ορισμένων, που θεώρησαν ότι το θέμα προσφέρεται για να διακριθούν και να καταγραφούν ως υποψήφιοι διεκδικητές όποτε τεθεί θέμα εκλογής νέου Αρχιεπισκόπου. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι τίποτα από όλα αυτά δεν πέρασε κάτω από το ραντάρ του ίδιου του κ. Ιερωνύμου, ο οποίος έχει καταγράψει όλες τις κινήσεις που έγιναν και όλες τις προσπάθειες να δημιουργηθούν πρόσθετα προβλήματα, να υποδαυλιστεί η κρίση. Ενδεχομένως από ορισμένους να εκτιμήθηκε ότι μια εκτός ορίων σύγκρουση με την κυβέρνηση θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης εξελίξεων στο εσωτερικό της Εκκλησίας.

Υπάρχει, πάντως, και μια άλλη κατηγορία ιεραρχών, που αν και δεν επιθυμούν παράταση της σύγκρουσης, θεωρούν ότι ίσως οι κινήσεις εκτόνωσης έγιναν πιο γρήγορα από ό,τι έπρεπε. Θεωρούν, δηλαδή, ότι θα έπρεπε να αφεθεί η κυβέρνηση να πιεστεί λίγο περισσότερο και να εκδηλωθεί από την πλευρά της περισσότερο ενεργά η διάθεση συμφιλίωσης. «Ισως με το να δοθεί κάποια μετάνοια», όπως αναφέρεται.

Η ατζέντα

Στο καθαρά πρακτικό επίπεδο, εκεί όπου αυτά που ενώνουν είναι περισσότερα από εκείνα που χωρίζουν, ασφαλώς και προσμετρούνται το ζήτημα των οργανικών θέσεων και γενικά τα αιτήματα προσλήψεων από την πλευρά της Εκκλησίας. Και, βεβαίως, τα ανοιχτά θέματα που αφορούν την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Οπως αναφέρει εκκλησιαστικό στέλεχος, θα φανεί προσεχώς ποια από τα πολλά ανοιχτά ζητήματα έχουν πέσει στο τραπέζι αυτή τη φορά.

Για την κυβέρνηση, η εκτόνωση της έντασης στο μέτωπο με την Εκκλησία δίνει μια ανάσα και σε σχέση με επαπειλούμενες σκηνές έντασης και στοχοποίησης κυβερνητικών στελεχών και βουλευτών σε εκκλησίες ανά την επικράτεια το Πάσχα. Αλλά και για την Εκκλησία, τουλάχιστον για σημαντικό αριθμό ιεραρχών και για τον Αρχιεπίσκοπο, κάθε άλλο παρά επιθυμητή ήταν η προοπτική να μεταδοθεί η εικόνα ότι είναι γενικευμένη η επικράτηση ακραίων στοιχείων στο εκκλησίασμα ή και στον κλήρο. Σε μια συγκυρία που η Εκκλησία αναζητεί τρόπους για να διευρύνει την απήχησή της και να γίνει ελκυστική σε ένα ευρύτερο ακροατήριο, κάτι τέτοιο θα έφερνε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.

Από ορισμένους ιεράρχες επιδιώχθηκε να αξιοποιηθεί η κρίση για να χτίσουν όνομα για την επόμενη ημέρα.