Στρατηγική διεύρυνσης ή ανορθόδοξο σόου;
Και κολυμβήθρα και «ουράνιο τόξο». Και ΝΑΤΟ και Αριστερά. Ποια είναι, τελικά, η πολιτική ταυτότητα του Στέφανου Κασσελάκη; Τέσσερις απαντήσεις στην «Κ»
Ευτύχης Βαρδουλάκης
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να διευρύνει την απήχηση του κόμματος εκτός των ορίων της παραδοσιακής Αριστεράς. Υιοθετεί έτσι θέσεις, φράσεις, συμβολισμούς ασυνήθιστους για τον χώρο, επιχειρώντας με κάποιον τρόπο τη δική του στρατηγική «τριγωνοποίησης».
Γιώργος Αράπογλου
Αν και όντως οι νέοι είναι ένα παραδοσιακά προνομιακό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, στις έρευνες που κάνουμε δεν βλέπουμε κάποια μεγάλη ηλικιακή διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν.
Και κοντομάνικο μπλουζάκι με τη λέξη «Εquality» (Ισότητα) στα χρώματα του ουράνιου τόξου με φόντο τα αφρισμένα κύματα της Αστυπάλαιας και δηλώσεις περί καπηλείας του πατριωτισμού, της πίστης και της οικογένειας από τη Δεξιά, «που τελειώνει εδώ». Και διαχωρισμός Εκκλησίας - Κράτους και θαύμα στα βαφτίσια του. Και «προοδευτική αριστεία» και εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Και λάβρος κατά της ελληνικής διπλωματικής ουδετερότητας στο ψήφισμα του ΟΗΕ για τη Γάζα και αναφορά στο ΝΑΤΟ ως «ιερή αμυντική συμμαχία». Και επίθεση στα «ενημερωτικά sites της προπαγάνδας Μητσοτάκη» και διαδοχικές συνεντεύξεις σε lifestyle εκπομπές και δελτία ειδήσεων.
Την περασμένη Τετάρτη, συμπληρώθηκαν επτά μήνες από την ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο «τυφώνας» Κασσελάκη άφησε πίσω του δύο διασπάσεις, ένα νέο κοινοβουλευτικό κόμμα, μια παρ' ολίγον νέα προσφυγή σε εσωκομματικές κάλπες και την πλήρη περιθωριοποίηση κάθε αντίθετης εσωκομματικής φωνής. Κυρίως, επιβεβαίωσε ένα πρωτόγνωρο για αριστερό πολιτικό οργανισμό μοντέλο ηγεσίας, απολύτως προσωποπαγές και προγραμματικά εξίσου απρόβλεπτο.
Με σύμμαχο μια ακατάβλητη ενέργεια και με εξασφαλισμένη εικοσιτετράωρη δημοσιότητα (για καλό και για κακό) χάρη στην εξαντλητική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο κ. Κασσελάκης διατρέχει κάθε μέρα πολλά χιλιόμετρα στον πολιτικό άξονα, από τα αριστερά μέχρι τα δεξιά και τούμπαλιν. Από την εξωτερική πολιτική μέχρι την οικονομία και από τη δικαιωματική ατζέντα μέχρι θέματα θρησκευτικής πίστης, ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να ψαρεύει από μια όλο και μεγαλύτερη δεξαμενή ψηφοφόρων. Μήπως να αποδώσουμε σε αυτά τα ιδιότυπα χαρακτηριστικά το δημοσκοπικό «ξεπέταγμα» του τελευταίου μήνα και το διαφαινόμενο προσπέρασμα του ΠΑΣΟΚ ενόψει ευρωεκλογών; Πού θα τοποθετούσαμε πολιτικά και ιδεολογικά τον Στέφανο Κασσελάκη σήμερα; Και μπορεί αυτό το εκ πρώτης όψεως αντιφατικό στίγμα να έχει απήχηση στο εκλογικό σώμα;
Τριγωνοποίηση;
Ο σύμβουλος στρατηγικής Ευτύχης Βαρδουλάκης έχει αντιρρήσεις με το ίδιο το ερώτημα. «Στις μέρες μας, οι αναλύσεις ή οι ερμηνείες με βάση τον παραδοσιακό πολιτικό άξονα είναι άκρως προβληματικές», επισημαίνει. Ως εκ τούτου, ο ίδιος δεν πιστεύει ότι έχει ιδιαίτερη σημασία το πού θα κατέτασσε κάποιος τον κ. Κασσελάκη. «Το προφανές είναι ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί –και ορθώς– να διευρύνει την απήχηση του κόμματος εκτός των ορίων της παραδοσιακής Αριστεράς, κάτι που αποτελεί απολύτως αναγκαία προϋπόθεση για την πολιτική ανάκαμψή του. Υιοθετεί έτσι θέσεις, φράσεις, συμβολισμούς ασυνήθιστους για τον χώρο, προσπαθώντας να δημιουργήσει δεσμούς με ευρύτερα κοινά και επιχειρώντας με κάποιον τρόπο τη δική του στρατηγική “τριγωνοποίησης”, όπως κάνει συστηματικά και ο κ. Μητσοτάκης την τελευταία πενταετία».
Εντούτοις, μπορεί ένα τόσο πληθωρικό αλλά πολιτικά αντιφατικό μήνυμα να έχει απήχηση στο εκλογικό σώμα; Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης απαντάει καταφατικά. Αλλά υπό όρους. «Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα επιχειρεί κάτι τέτοιο. Την εποχή της ανόδου του, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραφε εισροές από όλο το πολιτικό φάσμα, επενδύοντας στα ριζοσπαστικοποιημένα στρώματα και της Δεξιάς και της Αριστεράς, με έναν λόγο που συνδύαζε τον παραδοσιακό αριστερό ριζοσπαστισμό και στοιχεία λαϊκίστικης ρητορικής. Η συμμαχία με τους ΑΝΕΛ ήταν απότοκος αυτής της πολυετούς στρατηγικής. Το ζητούμενο σήμερα για τον κ. Κασσελάκη είναι οι κινήσεις του να μην εκληφθούν ως ανερμάτιστες ή τυχοδιωκτικές. Θα λέγαμε μάλιστα ότι λόγω του συνολικού προφίλ του (ελάχιστη παρουσία στα δημόσια πράγματα, ασυνήθιστο βιογραφικό, ροπή στο lifestyle κ.ά.) ο κίνδυνος αυτός είναι αυξημένος, τουλάχιστον για όσο δεν συνοδεύεται από μια πιο συνεκτική και ολοκληρωμένη πολιτική πρόταση».
Σενάρια στο άγνωστο
Παρά το θεωρητικά πολυσυλλεκτικό προφίλ του νέου προέδρου, ο βασικός πυρήνας των δυνητικών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ στις επερχόμενες ευρωεκλογές παραμένει ως κατά τα δύο τρίτα ψηφοφόροι του κόμματος τον Ιούνιο του 2023, υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής της Pulse RC, Γιώργος Αράπογλου. Οσο για το βασικό σενάριο που θέλει τους νέους ή τους λεγόμενους «απολιτίκ» ψηφοφόρους ως βασική δεξαμενή του Στέφανου Κασσελάκη, ο κ. Αράπογλου είναι, επίσης, επιφυλακτικός: «Αν και όντως οι νέοι είναι ένα παραδοσιακά προνομιακό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, στις έρευνες που κάνουμε δεν βλέπουμε κάποια μεγάλη ηλικιακή διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν». Σε κάθε περίπτωση, δεν «ακούει» την εικασία που αμφισβητεί την ανάκαμψη του ΣΥΡΙΖΑ και τη χρεώνει σε νέους με απολιτίκ χαρακτηριστικά που δεν είμαστε σίγουροι ότι θα φτάσουν μέχρι την κάλπη για να ψηφίσουν καλοκαιριάτικα. «Οσο ισχύει αυτό το σενάριο άλλο τόσο ισχύει και το ανάποδο: οι πραγματικά νέοι και απολιτίκ να μη συμμετέχουν στις έρευνες κι αν όντως αισθάνονται πιο κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ του κ. Κασσελάκη, τα ποσοστά του κόμματος τελικά να υποεκπροσωπούνται στις τρέχουσες δημοσκοπήσεις. Το πάθαμε από την ανάποδη και στις εθνικές εκλογές του Μαΐου του 2023, κάνοντας την υπόθεση ότι οι νέοι που ούτως ή άλλως υποεκπροσωπούνται στις έρευνες δεν είναι κοντά στη Νέα Δημοκρατία, αλλά τελικά ήταν μια υπόθεση που αποδείχθηκε λάθος». Γι' αυτό ο Γιώργος Αράπογλου προτείνει ως καλύτερη δυνατή προσέγγιση να μένουμε στη μέση δημοσκοπική τιμή και να μην παρασυρόμαστε από υποθέσεις.
Παράδοξη περσόνα
Ο πρώην υπουργός και νυν υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη Νέα Αριστερά Νίκος Φίλης ήταν το πρώτο προβεβλημένο στέλεχος του «παλιού» ΣΥΡΙΖΑ που τα έβαλε ανοιχτά με τον νέο αρχηγό. Του ζητάω μια πιο φρέσκια αποτίμηση του «φαινομένου». «Ο Κασσελάκης συνθέτει μια περσόνα, ταυτόχρονα πολιτική και απολίτικη, μοντέρνα και παραδοσιακή, δεξιά και “αριστερή”. Αποθεώνει τον πλούτο στην προσωπική του ζωή και την ίδια στιγμή απευθύνεται υπόρρητα στους φτωχούς επαγγελλόμενος κάποιο ακαθόριστο “ελληνικό όνειρο”. Παίζει με όλα τα συντηρητικά στερεότυπα: Πατρίς - Θρησκεία - Οικογένεια. Υποκλίνεται στους ισχυρούς, στις ΗΠΑ , στην ιερή αμυντική συμμαχία, όπως χαρακτήρισε το ΝΑΤΟ, και προτείνει φοροαπαλλαγές στους πλούσιους και στο κεφάλαιο. Με την “πατριωτική Αριστερά” ψήφισε για πρώτη φορά υπερεξοπλισμούς που πλήττουν το κοινωνικό κράτος. Στο προσφυγικό δεν διστάζει να κατηγορήσει την κυβέρνηση ότι έχει “ατζέντα Ισλαμαμπάντ”». Επομένως; «Η μετα-πολιτική και η μετα-δημοκρατία εκφράζονταν διεθνώς από τη Δεξιά και πιο συγκεκριμένα από την τραμπική Δεξιά», συνεχίζει ο Νίκος Φίλης, για να τονίσει ότι «το ελληνικό παράδοξο είναι ότι εδώ η πόρτα άνοιξε από τα αριστερά, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μπει σε βαθιά κρίση ταυτότητας απομακρυνόμενος από τις κοινωνικές εκπροσωπήσεις που τον έφεραν στην κυβέρνηση, κυνηγώντας τη χίμαιρα του Κέντρου. Τώρα πια ο ΣΥΡΙΖΑ, ως ένα κεντρώο λαϊκίστικο αρχηγικό μόρφωμα, “τσαλαβουτάει” σε ποικίλα εκλογικά κοινά, με συνεκτικό παράγοντα έναν αρχηγό που καθημερινά σκηνοθετεί την παρουσία του, κυριευμένος από μια ναρκισσιστική παρόρμηση που καταναλώνουν τα αδηφάγα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης».
Νίκος Φίλης
Ο Κασσελάκης συνθέτει μια περσόνα, ταυτόχρονα πολιτική και απολίτικη, μοντέρνα και παραδοσιακή, δεξιά και «αριστερή». Αποθεώνει τον πλούτο στην προσωπική του ζωή και την ίδια στιγμή απευθύνεται υπόρρητα στους φτωχούς, επαγγελλόμενος κάποιο ακαθόριστο «ελληνικό όνειρο».
Γεράσιμος Μοσχονάς Η πολιτική του δράση εμπνέεται από το αμερικανικό πολιτικό σύστημα, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται την εκλογική διαδικασία ως μάχη ανάμεσα σε δύο βασικούς πρωταγωνιστές, σε δύο πρόσωπα.