Το παζάρι για την ελληνική βοήθεια
Ευρωατλαντική πίεση για παροχή αντιαεροπορικών όπλων – Τι (δεν) μπορεί να δώσει η Αθήνα στην Ουκρανία
Η διαφαινόμενη παράταση του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και το σήμα που έστειλε πριν από λίγες ημέρες το Κογκρέσο επιβεβαιώνοντας τη διακομματική δέσμευση των ΗΠΑ με ένα πακέτο σημαντικής βοήθειας προς το Κίεβο, ασκούν με τον πιο εμφατικό τρόπο πίεση προς τους Ευρωπαίους να συνεχίσουν τη ροή εξοπλισμών και πυρομαχικών προς τις ουκρανικές δυνάμεις.
Η πίεση είναι ιδιαίτερα έντονη, όπως έγινε σαφές και στην τελευταία συνεδρίαση υπό την αιγίδα των ΗΠΑ (Ukraine Defense Contact Group) την περασμένη Παρασκευή. Η Αθήνα βρίσκεται υπό διπλή πίεση, τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από τους εταίρους της σε επίπεδο Ε.Ε., κυρίως από το Βερολίνο, οι οποίοι θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμη παραχωρήσει όσα θα της αναλογούσαν στο πλαίσιο της διατλαντικής αλληλεγγύης. Eνα ενδιαφέρον στοιχείο των πιέσεων προς την Αθήνα έγκειται στο γεγονός ότι κανένας από τους συνομιλητές δεν θεωρεί ότι η ουκρανική άμυνα είναι δυνατόν να περιμένει μέχρι τις ευρωεκλογές. Οποια νέα παραχώρηση συστήματος ή πυρομαχικών θα πρέπει να γίνει άμεσα, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται και η ουκρανική άμυνα κλονίζεται.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε σειρά συναντήσεων που είχε τους προηγούμενους, πολλούς μήνες ξεκαθάρισε στους συνομιλητές του ότι η Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να παραχωρήσει συστήματα που αποδυναμώνουν την αεράμυνα της χώρας. Αλλωστε, το πρώτο αίτημα του Κιέβου προς την Αθήνα για ενίσχυση της ουκρανικής αεράμυνας δεν καταγράφηκε παρά μόλις λίγες ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή.
Η προσφορά
Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι Ελληνες αξιωματούχοι, σε όλα τα επίπεδα, υπογραμμίζουν ότι η χώρα μας συγκαταλέγεται σε εκείνες με την υψηλότερη κατά κεφαλήν προσφορά πυρομαχικών πυροβολικού προς την Ουκρανία, ωστόσο η συγκεκριμένη γραμμή αμφισβητείται ως ξεπερασμένη, καθώς πλέον η ανάγκη του Κιέβου για αντιαεροπορικά συστήματα είναι στην παρούσα φάση η πιο πιεστική.
Στα τελευταία αιτήματα των Ουκρανών στην Αθήνα, πέρα από ανταλλακτικά και πυραύλους για μαχητικά F-16 και τη συνέχιση της υποστήριξης για το πυροβολικό, περιλαμβάνονταν αντιαεροπορικά συστήματα ρωσικής, και όχι μόνο, κατασκευής, και συγκεκριμένα S-300, SA-8 OSA/ΑΚ, Crotale και Hawk, ακόμη και αν αυτά έχουν βλάβες ή προβλήματα. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι στη λίστα των Ουκρανών δεν περιλαμβάνονταν οι πολύτιμοι για την ελληνική αεράμυνα αντιαεροπορικοί πύραυλοι τύπου Patriot, την προσφορά των οποίων προς το Κίεβο απαίτησαν οι Γερμανοί.
Η απαίτηση αυτή καταγράφεται ενώ οι Ισπανοί συζητούν ήδη με τους εταίρους τους στο ΝΑΤΟ την απόσυρση μιας πυροβολαρχίας πυραύλων τύπου Patriot που είναι εγκατεστημένη στην Τουρκία, με σκοπό να τη μεταφέρουν στην Ουκρανία.
Αυτή η στάση αξιοποιείται ως πίεση προς την Ελλάδα, με το επιχείρημα ότι σχεδιάζεται να αφαιρεθούν αντιαεροπορικές δυνατότητες και από τη σύμμαχο Τουρκία, και ως εκ τούτου θα μπορούσε να προβεί σε μια ανάλογη κίνηση και η Αθήνα. Αποσιωπάται, βεβαίως, ότι για την Ελλάδα η απειλή δεν είναι αόριστη, ενώ οι ισπανικοί Patriot είναι εγκατεστημένοι στη νοτιοανατολική Τουρκία.
Ως επιχείρημα εναντίον της Ελλάδας χρησιμοποιείται και η στάθμευση πυροβολαρχίας Patriot της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) στη Σαουδική Αραβία τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Αν και δεν συνδέεται ευθέως, είναι ενδιαφέρον και το αίτημα της Γαλλίας για την παροχή μίας συστοιχίας Crotale με σκοπό την ενίσχυση της αεράμυνας των Ολυμπιακών Αγώνων, την οποία, βεβαίως, η Αθήνα δεν μπορεί να αρνηθεί εύκολα. Δημιουργεί, ωστόσο, ένα προηγούμενο.
Ακόμη πιο έντονες είναι οι πιέσεις προς την Αθήνα για την παραχώρηση των συστημάτων που είναι κατασκευής κρατών του πρώην ανατολικού μπλοκ. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν κάποια από τα συστήματα SA-8 OSA/ΑΚ και οι πιέσεις προς την κατεύθυνση της εξαγωγής τους είναι πραγματικές. Συγκεκριμένα, μία μοίρα από αυτά παρελήφθη το 1992 από την πρώην Ανατολική Γερμανία και, βεβαίως, το Βερολίνο ευχαρίστως θα έδινε την άδεια επανεξαγωγής (δηλαδή την άδεια τελικού χρήστη - end user license agreement) του συστήματος προς την Ουκρανία. Το βασικό πρόβλημα με τα OSA/AK είναι ότι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αεράμυνας περιοχής των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου έναντι πιθανής αεροπορικής απειλής. Και σε αυτή την περίπτωση η Αθήνα έχει, βεβαίως, ζητήσει την εξαγωγή τους έπειτα από αντικατάσταση. Είναι προφανές ότι οι εταίροι σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ πιέζουν και για την εξαγωγή των συστημάτων που αγοράστηκαν από τη Ρωσική Ομοσπονδία, ωστόσο σε αυτή την περίπτωση είναι σαφές ότι το Κρεμλίνο δεν θα δώσει... άδεια τελικού χρήστη για την Ουκρανία.
Τα πυρομαχικά
Οι εταίροι ζητούν τον διαχωρισμό των αντιαεροπορικών συστημάτων από τα πυρομαχικά τους, ώστε να κάμψουν τις αρνήσεις της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την προμήθεια αντιαεροπορικών βλημάτων ή πυραύλων.
Η τρίτη γραμμή πιέσεων, στις οποίες η Αθήνα θα είναι πολύ δύσκολο να αντισταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι να προμηθεύσει στην Ουκρανία με αντιαεροπορικά βλήματα ή πυραύλους από το απόθεμα που διαθέτει για τη χρήση συστημάτων που ήδη χρησιμοποιούνται στο μέτωπο. Εν ολίγοις, οι εταίροι ζητούν τον διαχωρισμό των αντιαεροπορικών συστημάτων από τα πυρομαχικά τους, σε μια προσπάθεια να κάμψουν τις αρνήσεις της ελληνικής πλευράς. Δεν είναι σαφές αν αυτό μπορεί να ισχύσει για τα συστήματα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας, όπως είναι οι Patriot, οι οποίοι αποτελούν το πιο σκληρό γρανάζι της ελληνικής αντιαεροπορικής προστασίας.