«Λάζαρε, δεύρο έξω!»
Ή αγιογραφία της Εγέρσεως του Λαζάρου από τον ζωγράφο Κώστα Παπατριανταφυλλόπουλο
«Κάποιος που ονομαζόταν Λάζαρος αρρώστησε». Ετσι εκκινεί την αφήγηση του επεισοδίου της έγερσης (ή ανάστασης) του Λαζάρου ο Ιωάννης στο ευαγγέλιό του. Είναι και ο μόνος ευαγγελιστής που αφηγείται τη συγκλονιστική αυτή ιστορία. «Πρόκειται για την πλέον εκτεταμένη αφήγηση σε όλα τα ευαγγέλια, με εξαίρεση την αφήγηση των Παθών του Χριστού», με πληροφορεί ο Σταύρος Ζουμπουλάκης.
Η κουβέντα μας γίνεται με αφορμή τη θαυμάσια εικόνα της Εγερσης του Λαζάρου, που ο Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος φιλοτέχνησε το 2011 για τον Αγιο Βασίλειο Βραχναίικων. Η εικόνα, όπως και η μακέτα της, περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης «Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος: τάχα και αγιογράφος - Αγιος Βασίλειος Βραχναίικων», που έκανε εγκαίνια στην Εθνική Βιβλιοθήκη την περασμένη Πέμπτη, 25 Απριλίου, και θα διαρκέσει έως τις 23 Ιουνίου. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Αθηνά Κυριακώδη και ο φροντισμένος κατάλογος περιλαμβάνει κατατοπιστικά κείμενα των Σταύρου Ζουμπουλάκη (υπογράφει και την επιμέλεια της έκδοσης), Ν. Π. Παΐσιου, Αθηνάς Κυριακώδη, π. Σωτηρίου Μανωλόπουλου, Ελσας Ζαχαράκη και του ζωγράφου.
Ο κατάλογος δεν περιλαμβάνει μονάχα αγιογραφίες, μα και ζωγραφική. Ο Παπατριανταφυλλόπουλος, γεννημένος το 1951 στα Βραχναίικα, περίπου δέκα χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα, είναι πρωτίστως ζωγράφος. Ομως, επί του παρόντος στεκόμαστε στο αγιογραφικό του έργο. Μάλιστα, δεν φιλοτέχνησε τις εικόνες του απομονωμένος στο εργαστήριό
του, αλλά εργάστηκε εντός του (τεράστιου) ναού του Αγίου Βασιλείου Βραχναίικων. Η αρχή έγινε το 2001. «Θεωρώ τον Αγιο Βασίλειο στα Βραχναίικα σπουδαίο μνημείο της νεοελληνικής εκκλησιαστικής τέχνης, μα και σύνολης της ζωγραφικής μας γενικότερα», σημειώνει ο Στ. Ζουμπουλάκης, ενώ ο Ν. Π. Παΐσιος γράφει χαρακτηριστικά ότι ο Ελληνας ζωγράφος «έχει, όχι μόνο
το πλούσιο ταλέντο να μετασχηματίζει οτιδήποτε περνάει από το βλέμμα του σε συνθετικές και χρωματικές αρμονίες, αλλά και ένα κύριο γνώρισμα των μεγάλων καλλιτεχνών: αναζητεί συνεχώς νέους εκφραστικούς τρόπους μέσα από όσα κληροδότησε το ζωγραφικό παρελθόν».
Επιστροφή στην Εγερση του Λαζάρου, «αγιογραφία που ανταποκρίνεται απολύτως στη σημασία
που έχει το αφήγημα», μου λέει ο Στ. Ζουμπουλάκης. «Ο Χριστός είναι η ζωή και η ανάσταση και η ανάσταση του Λαζάρου είναι ένα πειστήριο αυτού κι έρχεται μία μόλις εβδομάδα πριν από την Ανάσταση του ίδιου του Χριστού».
Σύμφωνα με τον Ιωάννη, ο Λάζαρος είναι φίλος του Ιησού, όπως και οι αδελφές του, Μάρθα και Μαρία (η οποία θα αλείψει
αργότερα τα πόδια του Ιησού με μύρο, σκουπίζοντάς τα με τα μαλλιά της). Αυτές είναι που ειδοποιούν τον Ιησού να σπεύσει επειγόντως.
«Αυτή η αρρώστια δεν είναι για να φέρει τον θάνατο», τους λέει ο Ιησούς, «αλλά για να φανεί η δύναμη του Θεού, για να φανερωθεί μέσω αυτής η δόξα του Υιού του Θεού».
Κατά τον Ιωάννη, μολονότι ο Ιησούς γνωρίζει πως ο Λάζαρος
είναι βαριά άρρωστος, «έμεινε στον τόπο όπου βρισκόταν δύο μέρες ακόμη».
Οταν φτάνουν, ο Λάζαρος μετράει ήδη τέσσερις ημέρες μέσα στο μνήμα. Τότε, ο Ιησούς λέει τα εμβληματικά λόγια: «Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή». Οταν διατάζει να τραβήξουν την πέτρα, η Μάρθα τον προειδοποιεί: θα μυρίζει άσχημα. «Δεν σου είπα πως, αν πιστέψεις, θα
δεις τη δύναμη του Θεού;», της αποκρίνεται.
Προηγουμένως, όμως, σχολιάζει ο Στ. Ζουμπουλάκης, συμβαίνει κάτι αξιοσημείωτο: μπροστά στον τάφο ο Ιησούς δακρύζει. «Είναι η μοναδική φορά που διαβάζουμε πως ο Χριστός δακρύζει».
«Λάζαρε, δεύρο έξω», κραυγάζει ο Ιησούς, κι αμέσως «βγήκε ο νεκρός, με δεμένα τα πόδια και τα χέρια», σαβανωμένος. Η αφήγηση κλείνει με την προσταγή του Ιησού, «λύστε τον κι αφήστε τον να περπατήσει».
«Η Εκκλησία έχει την ανάσταση του Λαζάρου μια μέρα πριν από την Κυριακή των Βαΐων», σχολιάζει ο Στ. Ζουμπουλάκης. «Είναι τόσο σημαντική γιορτή», προσθέτει, «που το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων μοιράζονται το ίδιο απολυτίκιο. Η Κυριακή των Βαΐων δεν έχει δικό της, αλλά αυτό της προτεραίας. Το απολυτίκιο βεβαιώνει την κοινή ανάσταση όλων των ανθρώπων: “Την κοινήν Ανάστασιν προ του σου Πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός· όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν· Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου”».
Μπροστά στον τάφο του Λαζάρου ο Ιησούς δακρύζει. «Είναι η μοναδική φορά που διαβάζουμε πως ο Χριστός δακρύζει», λέει ο Στ. Ζουμπουλάκης.
«Είναι τόσο σημαντική γιορτή το Σάββατο του Λαζάρου, που η Κυριακή των Βαΐων μοιράζεται μαζί της το ίδιο απολυτίκιο. Δεν έχει δικό της, αλλά αυτό της προτεραίας».