Στην οδό Πανεπιστημίου, μια μέρα του 1937
Η καθημερινότητα στην Αθήνα του παρελθόντος μάς οδηγεί σε μέρη που έχουμε περπατήσει στα όνειρά μας. Παράδειγμα, αυτή η φωτογραφία από ένα καφενείο στο τέρμα της οδού Πανεπιστημίου μάλλον λίγο πριν από την Αιόλου (ποιο καφενείο να είναι; Κάθε βοήθεια επιθυμητή). Μας μεταφέρει 87 χρόνια πίσω, και νιώθουμε τη ζέστη της Αθήνας, τη μυρωδιά του καφέ, ακούμε το βουητό των ομιλιών, τις στριγγλιές του τραμ, το ξεφύλλισμα των εφημερίδων. Είναι μια μέρα του Ιουνίου του 1937 και η φωτογραφία είναι μία από τις πολλές που είχε τραβήξει ο Γερμανός φωτογράφος Βίλι Πράγκερ (Willy Pragher) στην Αθήνα. Ηταν ένα ταξίδι που έκανε στα Βαλκάνια του Μεσοπολέμου πριν εγκατασταθεί τελικά στη Ρουμανία το 1939.
Είχε περάσει από τη Βουλγαρία πριν καταλήξει στην Αθήνα, και μετά ακολουθούσε η Κωνσταντινούπολη (όλο το αρχείο του βρίσκεται στα Κρατικά Αρχεία της Βάδης-Βυρτεμβέργης στο Φράιμπουργκ). Είναι σαφές πως ο Βίλι Πράγκερ ενδιαφερόταν
για τους ανθρώπους όσο και για τα μνημεία. Γι' αυτό και οι ανθρωποκεντρικές φωτογραφίες του μας παραδίδουν με ενάργεια και αμεσότητα τον παλμό του πεζοδρομίου. Οι παππούδες μας μπορεί να ήταν μέσα στο κάδρο του Βίλι Πράγκερ.
Η φωτογραφία έχει πολλές πληροφορίες. Και έχει βεβαίως και ατμόσφαιρα και κλίμα εποχής. Το τέρμα της οδού Πανεπιστημίου στα Χαυτεία ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του αθηναϊκού κέντρου με μεγάλη εμπορική κίνηση, καταστήματα, αντιπροσωπείες, καφενεία, μικροπωλητές. Εκεί, οι κοινωνικές τάξεις αναμειγνύονταν με τρόπο απόλυτα φυσικό και όπως βλέπουμε στη φωτογραφία μας, το πλήθος είναι μεσοαστικό. Είναι Ιούνιος και τα ψαθάκια έχουν ήδη βγει όπως και τα λευκά κοστούμια και τα καπέλα τύπου σαφάρι. Ο καφές είναι ελληνικός (τούρκικος τότε ή απλώς καφές), οι καπνιστές ήταν η μεγάλη πλειοψηφία και μια εφημερίδα άλλαζε πολλά χέρια. Οι περισσότεροι είναι άντρες. Στο Σύνταγμα θα
υπήρχαν περισσότερες γυναίκες. Αλλά αυτός ήταν ο κανόνας.
Εκείνη τη χρονιά, οι Αθηναίοι πήγαιναν για ένα ακόμη καλοκαίρι στα θερινά σινεμά. Τον Ιούνιο του 1937, η «Αίγλη» του Ζαππείου έπαιζε το χολιγουντιανό μελόδραμα «Στέλλα Πάρις» (I Found Stella Parish, 1935) με την Κέι Φράνσις, που ήταν μεγάλη σταρ της δεκαετίας του '30. Στη «Νιρβάνα» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, παιζόταν η επική ταινία του Σεσίλ ντε Μιλ «Κλεοπάτρα» (1934) με την Κλοντέτ Κολμπέρ και στα «Παναθήναια» (τέρμα Χαριλάου Τρικούπη τότε) παιζόταν (τι χαρά!) το «Τοπ Χατ» (1935) με τον Φρεντ Αστέρ και την Τζίντζερ Ρότζερς με τη μουσική του Ιρβινγκ Μπερλίν. Ολο το Χόλιγουντ στις αθηναϊκές συνοικίες.
Για κάτι πιο σοβαρό, υπήρχε ο «Λουί Παστέρ» (The Story of Louis Pasteur», 1936) με τον Πολ Μιούνι, που παιζόταν στο «Σαβόια» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Στα «Κυβέλεια» (μετέπειτα Καμέλια) στο τέρμα Πατησίων, υπήρχε η γαλλική παραγωγή «Ταράς Μπούλμπα» με την Ντανιέλ Νταριέ και στο «Ρουαγιάλ» (Πατησίων και Ηπείρου) παιζόταν η γερμανική ταινία «Μόσχα-Σαγκάη» με την Πόλα Νέγκρι. Πλήθος τα θερινά σινεμά βεβαίως σε όλη την Αθήνα και σε όλες τις γειτονιές: «Βερντέν», τέρμα Ιπποκράτους. «Νεάπολις», Πλατεία Εξαρχείων. «Αθηνά» (Πατησίων και Ιθάκης). «Ριάλτο» (Κυψέλη). «Εσπερος» (Πατησίων και Αγαθουπόλεως). «Παλλάς» (Παγκράτι). «Λίντο» (Πατησίων, Λυσσιατρείο). «Κάπιτολ» (Αχαρνών και Αγίου Μελετίου) και τόσα άλλα.
Αλλά και στην Πλατεία Κυριακού (Βικτωρίας), η κυρία Κατερίνα (Ανδρεάδη) έδινε παραστάσεις Σαίξπηρ («Το ημέρωμα της στρίγγλας») στο θέατρό της στην 3ης Σεπτεμβρίου, εκεί που χτίστηκε μεταπολεμικά το μέγαρο του ΟΤΕ. Στο «Σαμαρτζή», επιθεώρηση. Στο «Λαού», επίσης. Οι παραστάσεις ήταν διπλές, απογευματινές και εσπερινές. Αυτό το πλήθος στη φωτογραφία του 1937, ζούσε μια Αθήνα που άλλαζε με ένα ρυθμό γοργό. Σε τρία χρόνια, θα είχαμε πόλεμο.